Tiến sĩ Kinh tế Nguyễn Minh Phong, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế, Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế xã hội Hà Nội. Ảnh: Đình Tuệ

Xung quanh vấn đề này, Báo Thanh tra đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Kinh tế Nguyễn Minh Phong, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế, Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế xã hội Hà Nội.

+ PV: Xin ông cho biết cảm nhận đầu tiên khi đọc xong bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân: Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng” của Tổng Bí thư Tô Lâm?

- TS Nguyễn Minh Phong: Cảm xúc đầu tiên chủ đạo và có thể nói là bật ra ngay, đó là rất mừng. Bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm đã đáp ứng trúng yêu cầu của đất nước và đồng thời tạo ra một sự cộng hưởng rất mạnh mẽ về mặt tinh thần cho xã hội.

Bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm cho thấy rằng, lần đầu tiên một lãnh đạo cấp cao nhất của Việt Nam đã có phát biểu với những cấp độ cao nhất về vị thế của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế.

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, kinh tế tư nhân là động lực tăng trưởng quan trọng hàng đầu của đất nước. Kinh tế tư nhân phải là lực lượng tiên phong trong kỷ nguyên mới, thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa nền kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh quốc gia, có trách nhiệm xã hội, góp phần nâng cao đời sống Nhân dân, tham gia xây dựng xã văn minh, hiện đại và góp phần xây dựng một Việt Nam năng động, hội nhập quốc tế…

Tiếp đó, tôi cảm nhận được rằng, Tổng Bí thư Tô Lâm là một con người của hành động. Những phát biểu có tính chỉ đạo vĩ mô rất lớn, rất chiến lược, lâu dài và rất trúng. Nhưng đồng thời các chỉ đạo khác liên quan tới những việc cần phải làm được thể hiện trong bài viết của ông, nhất là những giải pháp và những nội dung quản lý Nhà nước hướng tới cũng rất đúng, rất trúng.

Có thể nói, bài viết đã thể hiện cả tầm nhìn chỉ đạo và tầm nhìn thực tiễn rất trúng, đúng, thực chất, cần phải có, tạo được rất nhiều kỳ vọng cho người đọc cũng như cho cộng đồng kinh tế tư nhân về phát triển kinh tế trong tương lai của Việt Nam.

Hai thông điệp lớn

+ PV: Qua nghiên cứu bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm, ông thấy thông điệp lớn mà bài viết truyền tải là gì?

- TS Nguyễn Minh Phong: Có hai thông điệp lớn rất quan trọng.

Thứ nhất, Tổng Bí thư khẳng định vai trò của kinh tế nhân ở Việt Nam là động lực tăng trưởng tăng trưởng quan trọng hàng đầu, trong tạo việc làm, trong đổi mới, sáng tạo cũng như nâng cao năng suất lao động; và nhất quán với các văn kiện, nghị quyết về kinh tế tư nhân, đó là kinh tế tư nhân cùng với kinh tế Nhà nước, kinh tế tập thể xây dựng một nền kinh tế Việt Nam độc lập, tự cường. Đây là một thông điệp cực kỳ quan trọng.

Thứ hai, Tổng Bí thư đã đưa ra một thông điệp mang tính thời đại và có quy mô, tầm vóc toàn cầu. Nói cách khác, là một thông điệp đúng, trúng cho tất cả các nước trên thế giới hiện nay. Đó là, một quốc gia chỉ có thể cường thịnh khi có một khu vực tư nhân phát triển. Không thể chỉ trông đợi vào khu vực quốc doanh hoặc khu vực FDI (đầu tư nước ngoài - PV) mà phải là một khu vực tư nhân mạnh mẽ, đổi mới, sáng tạo và đóng vai trò quan trọng nhất. Tiếp nữa, một đất nước chỉ cường thịnh khi mọi doanh nghiệp, mọi người dân đều hăng hái đầu tư, hăng hái sản xuất.

Có thể nói, đây là hai thông điệp quan trọng nhất, nổi bật mà mà bài viết của Tổng Bí thư đã truyền tải, truyền đạt. Đồng thời cũng là hai thông điệp mà tôi cho rằng cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp cũng như người dân cần quán triệt, để từ đó tạo ra được một sức bật mới, như Tổng Bí thư đã khẳng định, là mở ra kỷ nguyên vươn mình của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam.

Dư luận trong nước và quốc tế đánh giá rất cao bài viết của Tổng Bí thư

+ PV: Theo dõi dư luận, ông thấy sự đón nhận của cộng đồng trong nước và quốc tế đối với bài viết của Tổng Bí thư như thế nào?

- Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong: Có thể nói rằng dư luận đánh giá rất cao bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm. Trước đó, dư luận cũng đã đánh giá rất cao với cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy mà Tổng Bí thư Tô Lâm thúc đẩy mạnh mẽ.

Bài viết của Tổng Bí thư ra đời rất trúng với xu hướng của thế giới về việc coi trọng khu vực kinh tế tư nhân. Thực tế thế giới cũng đã cho thấy, tất cả những nước thành công nhất về kinh tế đều có khu vực tư nhân mạnh nhất và nhận được những chính sách hỗ trợ của Nhà nước ở mức độ cao nhất. Bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định xu hướng này và đồng thời cũng đã dự liệu những thay đổi thể chế, cải cách thể chế cần có để hỗ trợ khu vực tư nhân phát triển.

Do đó, giới quan sát quốc tế, những nhà bình luận quốc tế và doanh nhân quốc tế, nhất là các tập đoàn lớn quốc tế đánh rất cao. Họ hy vọng thông qua hiện thực hóa bài viết này, cộng đồng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam sẽ lớn mạnh để trở thành các đối tác ngang tầm với họ.

Các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, những chuyên gia hàng đầu đánh giá rất cao, bởi đây là những sự khẳng định đúng và trúng với xu hướng thế giới, với nhận thức về lý luận kinh tế và đặc biệt với tình hình thực tiễn, đòi hỏi thực tiễn của Việt Nam. Còn cộng đồng doanh nghiệp thì cực kỳ hoan nghênh, bởi có lẽ họ chờ đợi từ lâu rồi những quan điểm, những đánh giá, động viên như vậy.

Và chính vì thế, bài viết này tạo sự hứng khởi rất lớn cho cộng đồng doanh nghiệp khi họ được khẳng định, được tôn vinh và đồng thời được kỳ vọng sẽ có được những thay đổi thể chế cần thiết, phù hợp với yêu cầu của thị trường, để họ có thể giải phóng sáng tạo, đổi mới, phát huy cao nhất năng lực của mình.

Nhân dân cũng rất phấn khởi, bởi vì rõ ràng khu vực tư nhân được phát triển mạnh mẽ với mục tiêu cao nhất là để cho Nhân dân cảm nhận được những thành quả phát triển, sẽ giúp cho người dân có thêm cơ hội việc làm, giảm bớt thất nghiệp, tăng thu nhập cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống của mình.

Có thể nói, bài viết đã đáp ứng trúng được tất cả kỳ vọng của các giới. Từ đó tạo nên những sự ủng hộ, sự cộng hưởng, đồng tình rất cao. Tôi tin rằng chúng ta sẽ trải nghiệm điều đó trong thời gian tới.

Tiến sĩ Kinh tế Nguyễn Minh Phong trao đổi với PV Báo Thanh tra xung quanh bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân: Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng” của Tổng Bí thư Tô Lâm. Ảnh: Đình Tuệ

Kinh tế tư nhân của Việt Nam đầy sức sống

+ PV: Ông có dự báo ra sao về phát triển kinh tế tư nhân trong thời gian tới?

- Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong: Tôi tin rằng kinh tế tư nhân của Việt Nam đầy sức sống và như Tổng Bí thư trong bài viết của mình đã nói, sự phát triển kinh tế tư nhân trong thời gian qua không chỉ khẳng định vị thế quan trọng của kinh tế tư nhân mà còn khẳng định rằng, nếu như có một thể chế phù hợp thì kinh tế tư nhân của Việt Nam không thua kém bất kỳ nước nào, có thể cạnh tranh sòng phẳng với tất cả các nước.

Chúng tôi đã có dịp nói chuyện với rất nhiều tập đoàn tư nhân của Việt Nam. Họ đi Mỹ, các nước phát triển. Họ chia sẻ rằng, cảm thấy rất tự tin vì mình không thua kém về mặt ý chí, về bản lĩnh, kinh nghiệm thương trường. Vấn đề là nếu có một thể chế tốt, phù hợp thì họ hoàn toàn có thể cạnh tranh với các tập đoàn, doanh nhân, doanh nghiệp lớn trên thế giới.

Và đây là một điều hoàn toàn được chứng thực trong thực tiễn cũng như qua các phát biểu của các nhà nghiên cứu ở nước ngoài về Việt Nam.

Thực tiễn của Việt Nam cho thấy, chúng ta mới chỉ có trên 30 năm đổi mới và khi đó, kinh tế tư nhân mới bắt đầu được nhìn nhận, được thừa nhận, được hỗ trợ ít nhiều. Mặc dù chưa phát triển thực sự như mong muốn, nhưng khu vực kinh tế tư nhân đã chứng tỏ mình đóng một vai trò quan trọng.

Trong bài viết, Tổng Bí thư cũng đã nêu rõ, khu vực này hiện đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội, trên 50% GDP, hơn 30% thu ngân sách Nhà nước và đặc biệt là trên 80% tổng số lao động trong nền kinh tế. Rõ ràng, một khu vực tư nhân mới chỉ hơn 30 năm phát triển so với mấy trăm năm của các nước phát triển khác là khoảng thời gian quá ngắn, nhưng đã tạo được một vị thế rất mạnh.

Nếu chúng ta thực hiện tốt chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm thông qua bài viết thì chắc chắn một thể chế mới, hệ sinh thái mới sẽ thuận lợi hơn, giúp các doanh nghiệp khai thác, phát huy tốt nhất năng lực của mình và cộng hưởng lại để tạo ra sức mạnh của một cộng đồng kinh tế tư nhân Việt Nam.

Nói cách khác, trong tương lai, kinh tế tư nhân Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển mở rộng về quy mô, phạm vi lan tỏa; đồng thời được củng cố về sức mạnh cũng như nâng cao sức cạnh tranh. Hiệu quả cũng sẽ cao hơn và đặc biệt sẽ hình thành hai khu vực: Một là các tập đoàn kinh tế tư nhân lớn với những doanh nghiệp mang tầm khu vực và toàn cầu đủ sức dẫn dắt các thành phần và các doanh nghiệp khác. Hai là mạng lưới các doanh nghiệp nhỏ và vừa kết hợp lại tạo ra một cơ cấu nền kinh tế hai tầng cùng với kinh tế Nhà nước, kinh tế FDI sẽ tạo một sự vững mạnh, một trục xương sống để tạo cốt vật chất, hiện thực hóa khát vọng Việt Nam hùng cường.

Hành động của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam để chuẩn bị cho kỷ nguyên mới

+ PV: Với chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: “Nghị quyết sắp tới của Bộ Chính trị về kinh tế tư nhân cần khuyến khích, hỗ trợ và định hướng sự phát triển của kinh tế tư nhân, phải tạo ra một động lực đột phá, mở ra kỷ nguyên vươn mình của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam”, theo ông, các doanh nghiệp tư nhân cần chuẩn bị những gì để bước vào kỷ nguyên mới này?

- Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong: Nghị quyết về kinh tư nhân được ban hành gần đây nhất là năm 2017. Chắc chắn sau Đại hội XIV của Đảng, sẽ có một nghị quyết mới của Bộ Chính trị về kinh tế tư nhân và nếu nghị quyết này theo tinh thần chỉ đạo Tổng Bí thư Tô Lâm, quán triệt những tinh thần, tư tưởng trong bài viết của Tổng Bí thư, đặc biệt là tư tưởng bãi bỏ trọng công hơn trọng tư, thì khu vực tư nhân sẽ rất nhiều cơ hội để phát triển.

Để khai thác được cơ hội này, để chuẩn bị cho kỷ nguyên mới của mình, các doanh nghiệp tư nhân cần phải làm nhiều việc hơn nữa, mặc dù họ đã rất nỗ lực.

Trước hết là cần phải quán triệt các tinh thần trong bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm cũng như Nghị quyết của Bộ Chính trị gần đây nhất về phát triển doanh nhân Việt Nam xứng tầm nhiệm vụ mới. Từ đó, xây dựng bản lĩnh của mình, bao gồm các khía cạnh:

Thứ nhất là bản lĩnh về thị trường về thương trường, bản lĩnh kinh doanh với tất cả kiến thức kinh tế cần thiết.

Thứ hai là chuẩn bị cho mình một tâm thế, một tinh thần tự hào dân tộc, tự lực tự cường, cũng như là tinh thần đoàn kết, đặc biệt là tinh thần tuân thủ pháp luật và những yếu tố văn hóa khác cần thiết để chứng tỏ mình không chỉ là một doanh nhân thuần túy vì lợi nhuận mà còn có trách nhiệm xã hội, trách nhiệm công dân và biết hợp tác để tạo sức mạnh cộng đồng.

Thứ ba là cần phải nắm bắt thực tiễn, nắm bắt chính sách nắm bắt các thị trường, các đối tác, để cập nhật và xây dựng năng lực; có đủ năng lực vượt qua tất cả rào cản, cả về hàng rào kỹ thuật khi xuất khẩu, cả về những yêu cầu của các đối tác cũng như các tình huống có thể xảy ra, để từ đó tăng năng lực phản ứng thị trường bên cạnh năng lực quản lý chính sách khác, vượt qua được tất cả thách thức trong thời gian tới, trước bối cảnh thế giới có nhiều biến động.

Cuối cùng, tôi cho rằng các doanh nghiệp phải hợp tác với nhau nhiều hơn nữa thông qua các hiệp hội doanh nghiệp. Bên cạnh đó, hợp tác chặt chẽ hơn nữa với các tổ chức đoàn thể chính trị, xã hội cũng như với các cơ quan Nhà nước để bày tỏ các nguyện vọng, phản biện chính sách, đề xuất chính sách, cũng như có tiếng nói trong các hoạt động kinh tế - xã hội.

Và, tăng cường trách nhiệm xã hội của mình để khẳng định vai trò cũng như đáp ứng được, củng cố được vị thế, xứng đáng với những kỳ vọng của người dân, của Tổng Bí thư Tô Lâm, của Đảng, Nhà nước về khu vực này trong thời gian tới.

+ Xin trân trọng cảm ơn ông!