Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN) Phạm Đức Long cho biết, với định hướng chuyển từ Chính phủ điện tử sang Chính phủ thông minh vào năm 2030. Ảnh: VGP

Xu hướng số hóa đang diễn ra mạnh mẽ

Theo Thứ trưởng Phạm Đức Long, thời gian qua, Chính phủ đã phát động nhiều phong trào quy mô toàn quốc nhằm thúc đẩy ĐMST và CĐS, trong đó Thủ tướng Chính phủ trực tiếp tham dự một số sự kiện quan trọng như Lễ ra mắt nền tảng “Bình dân học vụ số” và phong trào “Cả nước thi đua ĐMST, CĐS”. 

Cùng với đó, việc ban hành Nghị quyết 71/NQ-CP để cập nhật, bổ sung Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW đã thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong rút ngắn thời gian và đẩy nhanh tiến độ thực hiện các nhiệm vụ chiến lược.

Trên phương diện hoàn thiện thể chế, Chính phủ đã trình Quốc hội khóa XV xem xét 19 dự án luật và 3 nghị định tại kỳ họp thứ 9, đồng thời ban hành Nghị định 88/2025/NĐ-CP hướng dẫn thực hiện Nghị quyết 193/2025/QH15. 

"Những nỗ lực này cho thấy quyết tâm tạo hành lang pháp lý thông thoáng, kịp thời cho hoạt động KHCN, ĐMST và CĐS" - Thứ trưởng nói.

Đặc biệt, hạ tầng số quốc gia cũng ghi nhận những bước tiến rõ rệt. Tính đến nay, đã có 11.591 trạm 5G được triển khai trên toàn quốc, tương đương khoảng 7,72% số trạm 4G. Ba doanh nghiệp viễn thông lớn gồm Viettel, VNPT và Mobifone đã xây dựng kế hoạch tăng số lượng trạm 5G lên hơn 68.000 vào cuối năm 2025, nhằm phủ sóng tới 90% dân số. 

Thủ tướng Chính phủ cũng đã cho phép thí điểm triển khai dịch vụ viễn thông vệ tinh quỹ đạo thấp Starlink, mở rộng khả năng kết nối toàn diện.

Về phát triển chính phủ số, Chính phủ đẩy mạnh hoạt động chỉ đạo, điều hành không giấy tờ. Hệ thống ECabinet đã xử lý 81 Phiếu lấy ý kiến thành viên Chính phủ, thay thế khoảng 19.600 tài liệu giấy. Hơn 1,2 triệu văn bản được xử lý thông qua trục liên thông văn bản quốc gia. Tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình đã đạt gần 40% trên cả nước...

Về kinh tế số, tỷ trọng kinh tế số trong GDP tiếp tục gia tăng, đạt mức 18,72%, trong đó kinh tế số lõi chiếm 8,63% và kinh tế số lan tỏa chiếm 10,09%. So với quý I/2024, kinh tế số tăng trưởng khoảng 10%, cho thấy xu hướng số hóa đang diễn ra mạnh mẽ và ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia.

Hoạt động thương mại điện tử ghi nhận sự tăng trưởng đột phá với tổng doanh số thị trường trong ba tháng đầu năm 2025 đạt 101.400 tỷ đồng, tăng 42,29% so với cùng kỳ năm trước. Sản lượng tiêu thụ hàng hóa qua các nền tảng trực tuyến cũng đạt gần 951 triệu sản phẩm, tăng 24% so với quý I/2024.

Lĩnh vực công nghiệp công nghệ thông tin tiếp tục duy trì đà tăng trưởng cao, với doanh thu ước đạt 423.378 tỷ đồng, tăng 4% so với tháng 3/2025 và tăng tới 44,41% so với cùng kỳ năm 2024. Đặc biệt, giá trị xuất khẩu các sản phẩm công nghệ cao trong lĩnh vực công nghệ thông tin ước đạt 373.242 tỷ đồng, tương đương khoảng 14,54 tỷ USD, tăng khoảng 10% so với tháng 3/2025 và tăng mạnh 51,72% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đáng chú ý, ngày 9/4/2025, Bộ KHCN đã khai trương Cổng thông tin tiếp nhận và công bố sản phẩm, giải pháp về KHCN, ĐMST và CĐS. Tính đến ngày 10/5, cổng đã tiếp nhận 426 hồ sơ và công bố 103 sản phẩm, giải pháp tiêu biểu, sẵn sàng đưa vào ứng dụng rộng rãi.

Về xã hội số, tính đến ngày 12/5/2025, cả nước đã cấp hơn 17 triệu chứng thư chữ ký số, tăng 6,2% so với tháng trước đó. Tỷ lệ dân số trưởng thành có chữ ký số đạt 27,7%, tăng 1,6 điểm phần trăm so với tháng 4, cho thấy sự lan tỏa của CĐS trong đời sống xã hội.

Bên cạnh các kết quả đạt được, Thứ trưởng Phạm Đức Long cũng thẳng thắn chỉ ra nhiều tồn tại, bất cập cần khắc phục. Hiện vẫn còn hai cơ quan chưa kiện toàn Ban Chỉ đạo về KHCN, ĐMST, CĐS và Đề án 06.

Việc triển khai công tác điều hành trực tuyến dựa trên dữ liệu còn chậm, với 30 địa phương và 16 bộ, ngành chưa ban hành chỉ số phục vụ điều hành. Tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình trung bình toàn quốc chỉ đạt gần 40%, trong đó các tỉnh, thành phố chỉ đạt 14,6%. Kết quả này còn rất xa mục tiêu 80% vào cuối năm 2025 như yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ..

Ngoài ra, việc triển khai các nhiệm vụ đột phá theo Nghị quyết 193/2025/QH15 vẫn rất hạn chế. Mới chỉ có 10 bộ, ngành và 20 địa phương đăng ký dự án với tổng kinh phí 15.000 tỷ đồng, trong đó chỉ 3.300 tỷ đồng được đăng ký cho các nhiệm vụ cụ thể năm 2025...

Bảo đảm chi 3% ngân sách cho KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số

Để tháo gỡ các điểm nghẽn, Thứ trưởng Phạm Đức Long nhấn mạnh cần khẩn trương hoàn thành các nhiệm vụ trọng tâm trong tháng 5 và 6/2025.

Việc triển khai CĐS theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp cũng sẽ được tiến hành thí điểm tại TP Hồ Chí Minh trong tháng 5 để rút kinh nghiệm và mở rộng toàn quốc. 

Bộ KHCN đang sửa Chiến lược AI và xây dựng Chương trình hành động chuyển đổi AI, trình Thủ tướng ban hành trong tháng 5/2025 với một số định hướng sau: Đưa Việt Nam vào Top 3 ASEAN và Top 50 thế giới về AI vào năm 2030; xây dựng 3 trung tâm tính toán hiệu năng cao quốc gia quy mô 20.000 GPU; đưa AI vào giáo dục từ tiểu học; đào tạo 1.000 chuyên gia, 50.000 kỹ sư về AI...

Bên cạnh đó, Bộ KH&CN dự kiến sẽ trình Thủ tướng ban hành Chương trình Chính phủ số trong tháng 6/2025, có một số định hướng chính: Chuyển từ Chính phủ điện tử sang Chính phủ thông minh vào năm 2030; cung cấp dịch vụ công trực tuyến chủ động, cá thể hóa và tích hợp trí tuệ nhân tạo; các cơ quan nhà nước vận hành thông minh dựa trên dữ liệu qua các mô hình IoC, các nền tảng số quốc gia; sử dụng nền tảng số để đo lường, công bố trực tuyến kết quả về tỷ hồ sơ dịch vụ công trực tuyến toàn trình của từng bộ, ngành, địa phương, định kỳ hằng tháng...

Một nhiệm vụ không kém phần quan trọng là đầu tư phát triển hạ tầng và nguồn nhân lực chất lượng cao. Các chương trình xây dựng trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia và đào tạo chuyên gia đầu ngành sẽ được triển khai quyết liệt.

Về nền tảng số dùng chung, Trung ương đầu tư nền tảng số dùng chung đến cấp cơ sở, các địa phương không đầu tư nữa. Trung ương có trách nhiệm mở nền tảng để địa phương cùng dùng.

Vì vậy, Bộ KH&CN kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương hoàn thành đúng hạn 46 nhiệm vụ của Nghị quyết 71 trong tháng 5 và 6/2025, đồng thời báo cáo tiến độ định kỳ qua hệ thống trực tuyến, kiên quyết không chấp nhận báo cáo giấy.

Các bộ, ngành, địa phương cũng cần khẩn trương xây dựng, công bố các “bài toán lớn” để huy động sự tham gia của doanh nghiệp, và đăng ký bổ sung ngân sách cho các nhiệm vụ KH&CN, ĐMST và CĐS, đảm bảo mức chi 3%.