Thành lập Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia, sàn giao dịch dữ liệu là một trong những đề xuất trong Dự thảo Luật Dữ liệu, được trình ra Ủy ban Thường  vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp thứ 38, chiều 14/10.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang trình bày tờ trình của Chính phủ về Dự thảo Luật Dữ liệu. Ảnh: P.Thắng

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang nêu cơ sở, mục đích ban hành Luật Dữ liệu. Theo ông, xây dựng dự án luật này nhằm tạo sự thống nhất, đồng bộ, sử dụng hiệu quả dữ liệu phục vụ công tác quản lý Nhà nước và phát triền kinh tế - xã hội.

Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia (gồm: Các dữ liệu tổng hợp từ các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành, cơ sở dữ liệu khác) được quy định sẽ trụ cột dữ liệu chính tạo nền tảng cho phát triển Chính phủ số, thúc đẩy kinh tế số và hình thành xã hội số.

Không chỉ phục vụ phát triển Chính phủ số, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, việc xây dựng dự thảo luật còn hướng đến mục đích tạo ra nhiều giá trị mới, sản phẩm dịch vụ mới và động lực mới cho phát triển kinh tế - xã hội; cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường minh bạch, gia tăng sự hài lòng của người dân với hoạt động của các cơ quan quản lý Nhà nước.

Với 7 chương, 67 điều, dự thảo luật quy định về: Xây dựng, phát triển, xử lý, quản trị dữ liệu; ứng dụng khoa học công nghệ trong xử lý dữ liệu; cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia; trung tâm dữ liệu quốc gia; sản phẩm, dịch vụ về dữ liệu; quản lý Nhà nước về dữ liệu; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động về dữ liệu.

Dự kiến Bộ Công an sẽ cấp phép thành lập sàn giao dịch dữ liệu

Một trong những quy định đáng chú ý là về sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu, thị trường dữ liệu và sàn giao dịch dữ liệu.

Trong đó, dự thảo luật quy định, sàn giao dịch dữ liệu thực hiện chức năng giao dịch, trao đổi, mua bán, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu một cách phù hợp, chính xác và hợp pháp đến các chủ thể yêu cầu dịch vụ.

Sàn giao dịch dữ liệu do Bộ Công an cấp phép thành lập và hoạt động theo quy định, có sự giám sát, đảm bảo an toàn và tuân thủ pháp luật. Doanh nghiệp Nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập thuộc cơ quan quản lý Nhà nước được triển khai sàn giao dịch dữ liệu và chịu trách nhiệm báo cáo định kỳ về hoạt động trước cơ quan chủ quản.

Sản phẩm dữ liệu được giao dịch phải tạo ra từ nguồn dữ liệu phi cá nhân hoặc dữ liệu cá nhân khi được chủ thể đồng ý. Dữ liệu giao dịch này không tác động đến an ninh, quốc phòng, xâm phạm bí mật nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Quy chế hoạt động của sàn giao dịch điện tử phải được công khai, bao gồm trách nhiệm các bên tham gia; quy trình giao dịch; đảm bảo bí mật thông tin, chống hành vi gian lận; quản lý rủi ro, xử lý khiếu nại tranh chấp, bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh Lê Tấn Tới. Ảnh: P.Thắng

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Quốc phòng An ninh cơ bản nhất trí. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh Lê Tấn Tới, các quy định về sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu, thị trường dữ liệu và Sàn giao dịch dữ liệu là những nội dung đang được điều chỉnh bởi một số luật liên quan như: Luật Giao dịch điện tử, Luật An ninh mạng, Luật An toàn thông tin mạng, Luật Viễn thông và đặc biệt là Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số.

Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị cân nhắc, làm rõ mối quan hệ giữa các quy định của dự án luật này với quy định của các luật hiện hành và Dự án Luật Công nghiệp công nghệ số để phân định phạm vi điều chỉnh bảo đảm phù hợp, tránh chồng chéo.

Ông Tới cũng cho biết, có ý kiến trong cơ quan thẩm tra cho rằng đây là lĩnh vực mới, đặc thù. Để có sự quản lý chặt chẽ, bảo đảm an ninh, an toàn thì có thể cân nhắc áp dụng thí điểm về sàn giao dịch dữ liệu. Do đó, trước mắt không cần thiết quy định quá chi tiết trong luật này mà giao Chính phủ tổ chức triển khai thí điểm và có báo cáo Quốc hội.

Lập Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia để huy động nguồn lực xã hội

Về Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia - quỹ tài chính ngoài ngân sách, được hình thành ở Trung ương để huy động nguồn lực xã hội hỗ trợ việc xây dựng, phát triển, khai thác, ứng dụng, quản trị dữ liệu quốc gia quy định tại Điều 29 Dự thảo Luật cũng nhận được sự cơ bản nhất trí của cơ quan thẩm tra.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến cho ý kiến về Dự thảo Luật Dữ liệu. Ảnh: P.Thắng

Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, cần làm rõ cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn, nguồn tài chính hình thành quỹ; đồng thời quy định rõ những hoạt động được chi từ ngân sách Nhà nước, hoạt động được chi từ quỹ bảo đảm rõ ràng, minh bạch.

Ý kiến khác đề nghị nghiên cứu, rà soát các hoạt động được ưu tiên chi từ Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia để tránh trùng với các hoạt động được ưu tiên đầu tư, hỗ trợ phát triển phục vụ công nghiệp công nghệ số tại Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số và các quy định của pháp luật có liên quan.

Theo dự thảo luật, Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia được hình thành từ các nguồn: Hỗ trợ, viện trợ, đóng góp tự nguyện của các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân trong nước, ngoài nước và từ các nguồn khác theo quy định pháp luật.

Dự kiến Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia sẽ ưu tiên chi cho hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo, học máy, điện toán đám mây, công nghệ bán dẫn, chuỗi khối, Internet vạn vật và các công nghệ cao khác trong xử lý dữ liệu; hỗ trợ đào tạo nhân lực làm công tác xử lý, quản trị dữ liệu tại Trung tâm dữ liệu quốc gia.

Các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân thực hiện hoạt động nghiên cứu các giải pháp gia tăng bảo vệ dữ liệu, chuyển giao công nghệ về dữ liệu, phát triển ứng dụng công nghệ liên quan đến dữ liệu… có thể được nhận hỗ trợ từ Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia.