Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo nghị quyết thay thế Nghị quyết số 35 ngày 13/11/2021 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hải Phòng, sáng 17/4.

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, việc ban hành nghị quyết mới thay thế Nghị quyết số 35 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hải Phòng để khơi thông các điểm “nghẽn”, tạo đột phá, có sức lan tỏa lớn trong vùng Đồng bằng sông Hồng và đóng góp lớn hơn vào tốc độ tăng trưởng kinh tế của cả nước. 

Tán thành ban hành nghị quyết, nhưng Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị đánh giá tổng thể khi thay đổi địa giới hành chính, từ đó mở rộng phạm vi áp dụng nghị quyết này cho địa bàn mới được sáp nhập; xây dựng chính sách đột phá, sáng tạo, bao quát, toàn diện. 

Theo cơ quan thẩm tra, dù dự thảo nghị quyết đã có điều khoản “mở” cho trường hợp sáp nhập, nhưng cần có chính sách đặc thù phù hợp để phát huy lợi thế, đặc điểm riêng biệt về vị trí địa lý, kinh tế, văn hóa với địa bàn mở rộng sau sáp nhập.

“Các đánh giá tác động, mục tiêu đặt ra hiện chỉ trên cơ sở địa giới hiện có, dân số hiện hữu, tiềm năng hiện nay của riêng Hải Phòng trước sáp nhập”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định. Ảnh: P.Thắng

Theo nghị quyết Trung ương 11 khóa XIII, Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, sẽ sáp nhập tỉnh Hải Dương và TP Hải Phòng thành 1 TP trực thuộc Trung ương, lấy tên gọi là TP Hải Phòng, trung tâm hành chính - chính trị đặt tại TP Thủy Nguyên của TP Hải Phòng hiện nay, có diện tích tự nhiên 3.194,7 km2 và quy mô dân số 4.102.700 người.

Nêu ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cũng bày tỏ băn khoăn khi TP Hải Phòng chuẩn bị mở rộng quy mô diện tích. Theo ông Tùng, việc áp dụng thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù không phải là vấn đề riêng của Hải Phòng, mà cả TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng…

Vì vậy, ông Tùng cho rằng, đề nghị Đảng ủy Chính phủ báo cáo xin ý kiến Bộ Chính trị về nguyên tắc là các nghị quyết thí điểm cơ chế chính sách, đặc thù đang áp dụng cho các địa phương được tiếp tục áp dụng sau sắp xếp, sáp nhập. 

“Nguyên tắc này có thể quy định trong nghị quyết của Quốc hội về sắp xếp, sáp nhập, mở rộng đơn vị hành chính cấp tỉnh”, ông Tùng nêu.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, dự thảo nghị quyết trình Quốc hội vào thời điểm sáp nhập tỉnh, thành. Ông đề nghị Chính phủ có văn bản xin ý kiến Bộ Chính trị để mở rộng phạm vi áp dụng các nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù cho tỉnh, TP sau sáp nhập với TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ, Khánh Hòa.

“Các địa phương đã cho thí điểm cơ chế chính sách đặc thù đều là địa phương mạnh, giỏi, khỏe, nhưng các địa phương nhập thêm vào đều là các địa phương yếu hơn”, ông Định nói và cho rằng, khi Bộ Chính trị kết luận, Chính phủ trình Quốc hội ngay tại kỳ họp thứ 9, đưa vào nghị quyết chung của kỳ họp.

Đồng tình, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đề nghị Chính phủ xin ý kiến Bộ Chính trị áp dụng luôn cơ chế đặc thù của các địa phương hiện nay sáp nhập, mở rộng diện tích. Khi bàn nội dung này tại kỳ họp thứ 9, sẽ quyết ngay được cho Hải Phòng khi nhập Hải Dương, các đơn vị tương đương sẽ đồng bộ.

Đề xuất cho Hải phòng được bán nhà chung cư công

Dự thảo nghị quyết của Quốc hội quy định 6 nhóm chính sách lớn với 41 chính sách cụ thể. Trong đó, có các chính sách mới về quy hoạch, đô thị, tài nguyên, môi trường; thành lập và các cơ chế, chính sách trong Khu Thương mại tự do thế hệ mới tại TP Hải Phòng.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: P.Thắng

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, Chính phủ đề xuất cho TP Hải Phòng được bán nhà ở chung cư thuộc tài sản công do TP xây dựng từ ngân sách Nhà nước hoặc theo hình thức hợp đồng BT hình thành từ sau năm 1994 đến trước ngày 01/01/2025.

Các đối tượng được mua nhà dự kiến gồm: Các hộ dân thuộc đối tượng di dời các chung cư cũ hoặc các hộ dân đã được ký hợp đồng thuê nhà chung cư đó với TP; các hộ dân thuộc đối tượng phải di dời do giải phóng mặt bằng để thực hiện các dự án trên địa bàn TP hoặc thuộc đối tượng mua nhà ở xã hội. 

“Chính sách này được đề xuất trên cơ sở phù hợp với tình hình thực tiễn của TP Hải Phòng, đáp ứng được nguyện vọng, nhu cầu của người dân, đảm bảo an sinh, xã hội; tránh gây thất thoát, lãng phí tài sản của Nhà nước; giảm chi phí quản lý, bảo trì cho ngân sách TP; tăng thu ngân sách cho TP để tái bổ sung nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội”, Bộ trưởng Bộ Tài chính giải thích.

Đa số ý kiến trong cơ quan thẩm tra là Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí chủ trương bán nhà ở thuộc tài sản công hình thành sau năm 1995 đến năm 2025.

“Tuy nhiên, cần quy định cụ thể về cơ chế định giá, thẩm quyền định giá, trách nhiệm cá nhân trong trường hợp làm thất thoát tài sản Nhà nước; bảo đảm lợi ích, ổn định đời sống người dân”, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi nói.

Phân cấp HĐND TP quyết định lập Khu thương mại tự do

Về Khu thương mại tự do thế hệ mới tại TP Hải Phòng, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, khu này là khu vực có ranh giới địa lý xác định, nơi thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội, mang tính đột phá nhằm thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, dịch vụ thúc đẩy xuất khẩu, công nghiệp, hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. 

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. Ảnh: P.Thắng

Khu Thương mại tự do Hải Phòng được tổ chức thành các khu chức năng: khu sản xuất, khu cảng và hậu cần cảng - logistics, khu thương mại - dịch vụ và các loại hình khu chức năng khác theo quy định của pháp luật

Dự thảo nghị quyết đề xuất phân cấp cho HĐND TP quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do Hải Phòng gắn với Khu kinh tế Đình Vũ - Cát Hải, Khu kinh tế ven biển phía Nam Hải Phòng tương tự như khu công nghiệp.

Việc phân cấp cho HĐND TP Hải Phòng quyết định thành lập Khu Thương mại tự do Hải Phòng, Bộ trưởng Bộ Tài chính nói, là phù hợp chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền của Trung ương và chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng việc thí điểm thành lập Khu thương mại tự do TP Hải Phòng là cần thiết; có đủ căn cứ chính trị, cơ sở pháp lý. Nhưng, đây là vấn đề lớn, không chỉ mang tính chất kinh tế mà liên quan đến quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Vì vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ tác động của việc thành lập Khu thương mại tự do tại Hải Phòng đến tăng trưởng kinh tế, ngân sách, xã hội; tính lan tỏa vùng miền....; cơ chế quản lý rủi ro, cơ chế giám sát.

“Đề nghị bổ sung hệ thống giám sát định kỳ; trách nhiệm trong triển khai của các cá nhân, tổ chức liên quan”, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi nêu.

Dự thảo nghị quyết thay thế Nghị quyết số 35 ngày 13/11/2021 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hải Phòng, sẽ được trình Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp 9, dự kiến khai mạc đầu tháng 5 tới.