Sáng 18/4, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tổ chức phiên họp thường trực Ủy ban mở rộng để thẩm tra Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử Quốc hội và HĐND. Dự án luật này dự kiến sẽ được Quốc hội thông qua tại kỳ họp 9 vào tháng 5 tới, chuẩn bị cho việc bầu cử Quốc hội khóa XVI sớm vào tháng 3/2026.

2 phương án hội nghị hiệp thương bầu cử Quốc hội

Đại diện cơ quan soạn thảo báo cáo các nội dung dự án luật, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên cho biết, Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử Quốc hội và HĐND điều chỉnh giảm thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử. Dự kiến giảm 28 ngày (từ 70 ngày xuống 42 ngày) kể từ thời điểm cuối cùng nộp hồ sơ ứng cử (sau ngày bế mạc Đại hội Đảng toàn quốc) đến ngày diễn ra bầu cử.

Về chủ thể tổ chức các hội nghị hiệp thương ở Trung ương, cơ quan chủ trì soạn thảo đề xuất 2 phương án.

Theo đó, phương án 1 điều chỉnh theo hướng Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức các Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất và thứ hai. Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt nam tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ ba.

Phương án 2 giữ nguyên theo quy định của Luật hiện hành (là Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức các Hội nghị Hiệp thương).

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên

Nêu ý kiến, ông Hoàng Đức Thắng, Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Quảng Trị cho rằng, Hội nghị hiệp thương lần nào cũng rất quan trọng. Hiệp thương lần 1 làm tốt sẽ định hướng cho danh sách sơ bộ ở lần hiệp thương thứ 2.

Theo ông Thắng, Ban Thường trực MTTQ chỉ có 5 người, mà giao để quyết định danh sách sơ bộ thì chưa đảm bảo tính dân chủ. Trong khi, việc triệu tập 67 đại biểu của Đoàn Chủ tịch không “ngại gì mà không triệu tập được”.

Từ đó, ông đề nghị giữ nguyên như phương án hiện hành, là giao cho Đoàn Chủ tịch chủ trì cả 3 hội nghị hiệp thương.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy thì đề nghị đơn giản hóa, rút ngắn quy trình hiệp thương của MTTQ trong bầu cử Quốc hội. Sau khi rút ngắn các quy trình, theo bà Thủy, từ lúc nộp hồ sơ ứng cử cho tới bầu cử cũng mất tối thiểu 42 ngày, chưa kể công đoạn trước đó.

Từ đó, bà Thủy đề xuất không cần tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ nhất vì cơ cấu, số lượng, thành phần đã được Bộ Chính trị cho ý kiến, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xác định.

“Đưa ra MTTQ hiệp thương xác định cơ cấu, thành phần, số lượng là không cần thiết", bà Thủy nói, nếu muốn MTTQ tham gia thì có thể tham gia khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định.

Với lần hiệp thương thứ 2 để chốt danh sách sơ bộ, bà Thủy cho rằng, lần này chỉ đơn giản là chuyển hồ sơ để lấy ý kiến cử tri nơi cư trú, làm việc. Đây là bước rất đơn giản, Ban Thường trực MTTQ có thể làm được để chốt danh sách sơ bộ người ứng cử mà không cần đến Đoàn Chủ tịch.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy

Bà Thủy đề xuất MTTQ chỉ nên tập trung vào lần hiệp thương thứ 3 để chốt danh sách chính thức. Theo cách đó, công việc cần triển khai sẽ đơn giản hóa, rút ngắn hơn rất nhiều phù hợp với lần bầu cử sớm sắp tới và đặc biệt là việc đổi mới tư duy, đơn giản hóa thủ tục.

Hiệp thương xác định cơ cấu, thành phần có thể giao cho Thường trực MTTQ

Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Nguyễn Quỳnh Liên nhấn mạnh, MTTQ hiệp thương bầu cử Quốc hội là thể hiện quyền dân chủ trực tiếp của nhân dân.

Theo bà Liên, hiệp thương lần 1 có thể giao cho Ban Thường trực, các lần hiệp thương 2, 3 khi đã là “nhân sự cụ thể rồi", "chạm tới con người cụ thể rồi" thì nên để Đoàn Chủ tịch thực hiện.

Bà Liên thông tin, từ 1/7, MTTQ sẽ có tổ chức mới, theo đó, Ban Thường trực ngoài Chủ tịch, các Phó Chủ tịch như hiện nay sẽ gồm các Trưởng tổ chức chính trị - xã hội, dự kiến sẽ có 11 người. Vì thế, hiệp thương lần 1 xác định cơ cấu, thành phần có thể giao cho Ban Thường trực.

Bà Liên đồng thời nhấn mạnh nêu chuẩn bị danh sách ứng cử tốt thì hiệp thương thông qua nhanh, còn làm không đúng cơ cấu thì chắc chắn MTTQ sẽ có ý kiến rất rõ đấy. “Kỳ 2021 - 2026 vừa rồi, MTTQ có ý kiến rất quyết liệt”, bà Liên nói và nhấn mạnh không thể phủ nhận vai trò hiệp thương của MTTQ trong bầu cử Quốc hội.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện Giám sát Hoàng Anh Công. Ảnh: P.Thắng

Trước đó, nêu ý kiến thẩm tra sơ bộ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện Giám sát Hoàng Anh Công cho biết, đa số các ý kiến cho rằng chỉ nên giao cho Ban Thường trực MTTQ chủ trì hiệp thương lần 1. Còn các hội nghị hiệp thương lần 2 và lần 3 là các bước rất quan trọng để thông qua danh sách ứng cử chính thức thì nên giao cho Đoàn Chủ tịch.

Theo ông Công, hiện Ban Thường trực MTTQ chỉ gồm 5 người, Chủ tịch và các Phó chủ tịch chuyên trách của MTTQ. Trong khi Đoàn Chủ tịch bao gồm nhiều thành phần khác nhau sẽ đảm bảo tính dân chủ.

“Đề nghị nghiên cứu quy định giao Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức các Hội nghị hiệp thương lần thứ hai và lần thứ ba để bảo đảm thực hiện đầy đủ các nguyên tắc tự nguyện, hiệp thương dân chủ, thống nhất trong tổ chức và hoạt động của MTTQ”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện Giám sát nhấn mạnh.