Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trình Quốc hội Dự án Luật Phòng không Nhân dân. Ảnh: P.Thắng

Chiều 19/6, Đại tướng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang, thừa ủy quyền của Thủ tướng trình bày tờ trình về Dự án Luật Phòng không Nhân dân trước Quốc hội.

Theo Đại tướng Phan Văn Giang, thế trận phòng không nhân dân là một bộ phận cấu thành, không tách rời của thế trận quốc phòng trong khu vực phòng thủ.

Hoạt động tác chiến phòng không nhân dân là nét đặc sắc của nghệ thuật quân sự Việt Nam đã được vận dụng hiệu quả trong chiến tranh giải phóng đất nước của dân tộc ta.

“Ngày nay, trong chiến tranh hiện đại, các phương án tác chiến tiến công đường không và phòng chống tiến công đường không trở thành yêu cầu hết sức quan trọng, quyết định đến thành bại trong cục diện chiến trường”, Đại tướng Phan Văn Giang nói.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng cũng thông tin công tác quản lý, bảo vệ vùng trời ở độ cao dưới 5.000 mét đang được nhiều quốc gia trên thế giới hết sức coi trọng, nhất là giai đoạn hiện nay tàu bay không người lái đang được nghiên cứu, chế tạo, khai thác, sử dụng cho mục đích quân sự như một lực lượng tác chiến mới mang lại hiệu quả chiến đấu cao.

Ở trong nước, theo Đại tướng, “tình trạng sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ vi phạm pháp luật diễn ra ngày càng gia tăng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe dọa đến quốc phòng, an ninh và an toàn, an ninh hàng không”.

Trong khi, Luật Quốc phòng và các văn bản pháp luật có liên quan đến nhiệm vụ phòng không Nhân dân, quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ mới quy định khung, mang tính nguyên tắc.

Với những lý do trên, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng nhấn mạnh, “xây dựng, ban hành Luật Phòng không Nhân dân là rất cần thiết”.

Dự thảo Luật Phòng không Nhân dân trình ra Quốc hội có 8 chương, với 54 điều.

Bên cạnh quy định chung; việc xây dựng, huy động lực lượng phòng không Nhân dân; hoạt động phòng không Nhân dân, dự thảo dành 9 điều (từ điều 27 đến điều 36) quy định về quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ và bảo đảm an toàn phòng không.

- Tàu bay không người lái là phương tiện bay mà việc điều khiển, duy trì hoạt động của chuyến bay không cần có sự tham gia điều khiển trực tiếp của người lái trên phương tiện bay đó.

- Phương tiện bay siêu nhẹ là các vật thể bay mà không phải là tàu bay không người lái, bao gồm các loại khí cầu, mô hình bay, dù bay, diều bay (trừ diều bay dân gian), mà khi bay có khả năng làm ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh và an toàn hàng không.

Khai thác, sử dụng tàu bay không người lái phải đăng ký

Điều 29, dự thảo luật quy định: Tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ phải được đăng ký, quản lý tại các cơ quan chức năng theo quy định của pháp luật trước khi đưa vào khai thác, sử dụng.

Bộ Công an có trách nhiệm đăng ký tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ của cơ quan, tổ chức, cá nhân trừ tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ do Bộ Quốc phòng quản lý.

Cơ quan công an cung cấp thông tin đăng ký tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ gắn với chủ sở hữu phương tiện bay cho Bộ Quốc phòng để phối hợp quản lý.

Điều luật này cũng quy định điều kiện khai thác, sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ; thẩm quyền cấp phép bay.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh Lê Tấn Tới. Ảnh: P.Thắng

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh Lê Tấn Tới cho hay, một số ý kiến cho rằng, quy định người điều khiển phải đủ 18 tuổi trở lên và có kiến thức về hàng không là chưa phù hợp với thực tiễn.

Bởi, hiện nay tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ đang được sử dụng rộng rãi cho các mục đích khác trong nông nghiệp, lâm nghiệp, thông tin truyền thông, điện ảnh, giải trí...

Để bảo đảm gắn kết hài hòa lợi ích quốc phòng - an ninh và phát triển kinh tế - xã hội, ý kiển này đề nghị quy định theo hướng tùy từng loại phương tiện bay để quy định về độ tuổi điều khiển cho phù hợp.

Ý kiến khác đề nghị quy định rõ về điều kiện đăng ký, cấp phép. Cạnh đó, khi cấp phép, đăng ký và quản lý tàu bay không người lái và phương tiện bay siêu nhẹ cần tính đến yếu tố cự ly, khoảng cách bay để quy định cho phù hợp.

Có ý kiến thì đề nghị giao Bộ Quốc phòng thực hiện nhiệm vụ đăng ký tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ, hoặc đăng ký từ nguồn (nơi sản xuất); nghiên cứu, bổ sung quy định về đăng kiểm tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ cho phù hợp.

Nêu ý kiến của cơ quan thẩm tra, ông Tới cho hay, Ủy ban Quốc phòng An ninh cơ bản nhất trí với nội dung quy định tại dự thảo luật, nhưng đề nghị nghiên cứu các ý kiến trên, rà soát các luật khác liên quan để quy định thống nhất, khả thi.

Đề xuất 4 trường hợp thu giữ, chế áp tàu bay không người lái

Nội dung đáng chú ý nữa, dự thảo luật quy định 4 trường hợp tạm giữ, thu giữ và chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ, gồm: - Bay khi không có giấy phép bay; bay vào khu vực cấm bay, khu vực hạn chế bay mà cơ quan có thẩm quyền đã cảnh báo vẫn cố tình bay vào; xâm phạm khu vực cảng hàng không, sân bay hoặc khu vực lân cận cảng hàng không, sân bay; các hoạt động bay nhằm mục đích tuyên tuyền, kích động, lôi kéo, xuyên tạc chống phá Đảng, Nhà nước hoặc thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật khác; sử dụng phương tiện bay siêu nhẹ mang theo các chất cháy, chất nổ, chất gây nổ, vũ khi sinh học hoặc các chất cấm.

Theo dự thảo, Chính phủ sẽ quy định trình tự, thủ tục tạm giữ, thu giữ, chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ.

“Đa số thành viên Ủy ban Quốc phòng An ninh cơ bản nhất trí quy định như dự thảo luật”, ông Lê Tấn Tới báo cáo Quốc hội.

Trong cơ quan thẩm tra, có ý kiến cho rằng, quy định về thẩm quyền tạm giữ, thu giữ, chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ dễ dẫn đến chồng chéo về thẩm quyền, nhất là thẩm quyền của Tư lệnh Quân khu, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự các cấp.

Theo ý kiến này, các chủ thể trên đều có thẩm quyền trên cùng một địa bàn mà không phân biệt chủ thể phát hiện trước hoặc tính chất của vi phạm để làm căn cứ phân định thẩm quyền, nên cần tiếp tục nghiên cứu để phân định thẩm quyền cho phù hợp.

Ý kiến khác thì cho rằng quy định thẩm quyền khống chế, thu giữ tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ vi phạm cần nghiên cứu kỹ lưỡng, phù hợp với đặc thù hoạt động của phương tiện bay, năng lực chế áp để bảo đảm tính khả thi. Do vậy, đề nghị nên phân cấp xử lý đến cấp xã và thành lập Ban Chỉ đạo phòng không Nhân dân cấp xã thì mới xử lý nhanh chóng, hiệu quả từ cơ sở.