(Thanh tra) - Đại biểu Quốc hội cho hay thực tế ở các thành phố lớn hiện nay, có rất nhiều chung cư cũ, nhà tập thể cũ đã hết niên hạn, xuống cấp trầm trọng, là những quả bom nổ chậm nhưng chưa đủ cơ sở pháp lý để phá dỡ bắt buộc nếu chủ sở hữu không đồng thuận.
Sáng 6/11, Quốc hội thảo luận tại tổ Dự án Luật Xây dựng (sửa đổi). Một trong những vấn đề được đại biểu quan tâm góp là miễn giấy phép xây dựng nhiều trường hợp, hành vi bị cấm, phá dỡ công trình xây dựng.
Đề nghị có chế tài mạnh với đơn vị không đảm bảo chất lượng công trình
Dự thảo quy định việc phá dỡ công trình xây dựng được thực hiện trong nhiều trường hợp, trong đó có “công trình có nguy cơ sụp đổ ảnh hưởng đến cộng đồng và công trình lân cận”.
Đại biểu Nguyễn Văn Tuấn (đoàn Bắc Ninh) cho hay, thực tế ở các thành phố lớn hiện nay, có rất nhiều chung cư cũ, nhà tập thể cũ đã hết niên hạn, xuống cấp trầm trọng, là những quả bom nổ chậm nhưng chưa đủ cơ sở pháp lý để phá dỡ bắt buộc nếu chủ sở hữu không đồng thuận.
Vì thế, ông đề nghị bổ sung trường hợp, “công trình hết niên hạn sử dụng theo thiết kế hoạch kết luận kiểm định chất lượng cho thấy công trình không còn khả năng chịu lực, có nguy cơ sụp đổ nhưng chưa tới mức khẩn cấp”.
Quy định này, theo ông Tuấn, nhằm tạo hành lang pháp lý rõ ràng để chính quyền có thể chủ động di dời người dân và phá dỡ, đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân trước khi thảm họa xảy ra.
Nội dung nữa, dự thảo luật trình Quốc hội đề xuất mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng.
Theo đó, công trình thuộc đối tượng thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng sẽ không phải cấp giấy phép xây dựng (công trình thuộc dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án đầu tư kinh doanh quy mô lớn hoặc có công trình có ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng).
Công trình còn lại, cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng thực hiện quản lý thông qua thủ tục cấp giấy phép xây dựng.
Dự thảo luật sửa đổi cũng đơn giản hóa thủ tục hành chính về trình tự, điều kiện cấp phép xây dựng; giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép (dự kiến tối đa 7 ngày).
Tại tổ TP HCM, đại biểu Nguyễn Thị Yến góp ý, với các công trình được miễn giấy phép xây dựng của người dân, nếu xảy ra việc xây dựng sai thiết kế, sai quy định phải làm rõ trách nhiệm quản lý của cấp xã.
Bà Yến cũng đề nghị có chế tài mạnh với các đơn vị không đảm bảo chất lượng công trình. Cụ thể, nhà tư vấn thiết kế phải bị xử lý trách nhiệm hoặc bồi thường nếu thiết kế không đảm bảo. Nhà thầu thi công chịu trách nhiệm nếu chất lượng không đảm bảo. Chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm nếu không quản lý để xảy ra vấn đề. Giám sát phải chịu trách nhiệm nếu không giám sát công trình.
Tăng khâu kiểm tra nghiệm thu, không chỉ hậu kiểm khi có sự cố
Nhận định dự thảo luật vẫn còn nhiều nội dung “vừa thiếu, vừa thừa”, đại biểu Nguyễn Quang Huân đề cập đến các hành vi bị nghiêm cấm. Theo ông, thay vì liệt kê chỉ cần ghi chung một câu cấm đơn giản, ví dụ “cấm không được xây dựng những công trình mà không có trong quy hoạch”.
Ông Huân cũng lo ngại khi dự luật bỏ sót nội dung quan trọng liên quan đến môi trường và kinh tế - xã hội. Đơn cử, nội dung báo cáo khả thi (Điều 24) được quy định dài nhưng lại “không có một dòng nào đề cập đến việc đánh giá về kinh tế xã hội và môi trường”.
“Các phương án môi trường phải được đưa vào ngay từ giai đoạn đầu, khi lập báo cáo đầu tư và phương án khả thi”, ông Huân góp ý.
Trong khi đó, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) lo ngại về chất lượng thiết kế kỹ thuật khi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở.
“Dự thảo đã yêu cầu thiết kế các công trình có ảnh hưởng lớn phải được thẩm tra về an toàn bởi tổ chức tư vấn độc lập, nhưng theo tôi vẫn bổ sung cơ sở pháp lý chặt chẽ về hậu kiểm”, ông Đồng nêu.
Từ đó, ông đề nghị cân nhắc, bổ sung thêm cơ chế kiểm soát sau khi chủ đầu tư thẩm định thiết kế.
Cụ thể, với công trình có quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp bắt buộc chủ đầu tư phải thuê tổ chức tư vấn có đủ năng lực thẩm tra thiết kế và báo cáo kết quả cho cơ quan quản lý Nhà nước trước khi thi công. Cơ quan quản lý có thể không duyệt lại nhưng cần lưu hồ sơ để phục vụ thanh tra, kiểm tra đột xuất.
Song song là tăng cường khâu kiểm tra nghiệm thu Nhà nước với các công trình quan trọng, thay vì chỉ hậu kiểm khi có sự cố.
“Bỏ thẩm định thiết kế trung gian là hợp lý nhằm đơn giản hóa thủ tục, tôi ủng hộ, nhưng cần bổ sung “lưới an toàn” để đảm bảo công trình xây dựng đạt chất lượng và an toàn khi vận hành”, ông Đồng nêu quan điểm.
Ông Đồng nói thêm, Luật Xây dựng hiện có quy định về việc cơ quan quản lý kiểm tra công tác nghiệm thu công trình quan trọng trước khi đưa vào sử dụng, dự thảo mới cần kế thừa và cụ thể hóa hơn.
