Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga

Sáng nay 18/9, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng.

“Không để phạt cho tồn tại”

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà cho hay, thực tiễn triển khai thực thi Luật Xây dựng hiện hành đã xuất hiện một số vướng mắc, hạn chế, bất cập, cần sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện.

Các quy định về cấp giấy phép xây dựng được sửa đổi bổ sung theo hướng: Rà soát đối tượng công trình được miễn giấy phép; mở rộng đối tượng công trình được cấp giấy phép xây dựng theo giai đoạn; đơn giản hóa điều kiện, hồ sơ; tăng cường phân cấp thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng công trình cấp đặc biệt của Bộ Xây dựng cho UBND cấp tỉnh; rút ngắn thời gian cấp giấy phép xây dựng; bổ sung quy định về quản lý trật tự xây dựng…

Quan tâm đến vấn đề này, Trưởng ban Dân nguyện Quốc hội Nguyễn Thanh Hải đặt vấn đề, các điều khoản trong Dự thảo Luật từ quy trình, thẩm định, xin giấy phép có bảo đảm giảm thủ tục hành chính, ngắn ngọn, tiết kiệm như nêu trong báo không?

Theo bà Hải, cách đây mấy ngày trong một cuộc hội thảo về lĩnh vực xây dựng vẫn có doanh nghiệp phản ánh “làm thủ tục là vô tận”. Doanh nghiệp người ta nói làm một công trình xây dựng nhà ở khoảng 200 tỷ, lãi suất vay 1,5% thì mỗi ngày trung bình phải trả cả trăm triệu tiền lãi. Việc phải chờ đợi giấy phép, tiền lãi đó đổ vào giá thành công trình, rồi người dân phải gánh.

“Đề nghị Bộ trưởng chỉ đạo rà soát, đặc biệt là Điều 89 về cấp phép xây dựng và quản lý xây dựng, làm sao rút ngắn được quy trình, thời gian nhưng vẫn đảm bảo trật tự đô thị và quy định khác”, bà Hải nói.

Một vấn đề khác được Trưởng ban Dân nguyện đề cập đến là người dân băn khoăn, khi công trình người dân xin phép thì vô cùng khó khăn, nhưng có những công trình lớn vi phạm lại ngang nhiên tồn tại.

“Người dân tâm tư, băn khoăn, mất lòng tin, không hiểu tại sao lại như vậy. Có hiện tượng mà nhiều đại biểu đã nêu là tình trạng phạt cho tồn tại. Tôi cũng mong muốn trong luật này đưa ra nguyên tắc, không để phạt cho tồn tại. Phạt theo quy định rồi thì phải xử lý, phải cắt, thậm chí tháo dỡ, phá bỏ nếu nó ảnh hưởng đến đời sống của người dân”, bà Hải đề nghị.

Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải

Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga cũng nêu băn khoăn về tình hình vi phạm trật tự xây dựng thời gian qua.

Viện dẫn báo cáo khẳng định “tình hình vi phạm trật tự xây dựng có xu hướng giảm qua các năm”, nhưng 2018 lại không nói giảm bao nhiêu phần trăm mà nêu con số về các công trình kiểm tra được, bà Nga đặt vấn đề, vậy không rõ có giảm không?

Theo Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp, phải đánh giá cho đúng thì mới biết được sửa cái gì, sửa điểm nào. Từ đó, bà đề nghị, Bộ Xây dựng nêu rõ tình hình vi phạm trật tự xây dựng thời gian qua ở mức độ nào? Công trình xây dựng không phép và sai phép mức độ ra sao? Những vi phạm đó có đúng như ở một số TP và một số vụ án đã khởi tố trong thời gian qua?

Ảnh hưởng tới sức khoẻ người dân không chỉ có Nhà máy Rạng Đông

Trưởng ban Dân nguyện cũng phản ánh lo lắng của cử tri về công trình xây dựng xen kẹp trong khu dân cư, ảnh hưởng tới đời sống, sức khỏe của người dân.

“Không chỉ công trình như Nhà máy Rạng Đông vừa rồi mà còn nhiều công trình sản xuất nằm trong khu dân cư. Ví dụ, trong cả dãy nhà có người dân kinh doanh sang chiết gas chẳng hạn, rồi buôn bán vật liệu dễ cháy, nổ... Tôi đọc dự thảo chưa thấy điều nào quy định rõ việc cấm quy định công trình dự án kinh doanh, sản xuất ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng”, Trưởng ban Dân nguyện nêu.

Từ đó, bà Hải đề nghị, phải thực hiện nghiêm việc di dời các công trình này ra khỏi khu đô thị, khu dân cư.

“Uỷ ban Tư pháp nhận định, có những công trình xây dựng không phép, sai phép trong một thời gian dài nhưng cho tồn tại và không được phát hiện. Đến khi phát hiện thì lại khởi tố doanh nghiệp. Có bao nhiêu chủ thể có trách nhiệm?”, bà Nga phát biểu và cho rằng, trách nhiệm, không phải chỉ ở Bộ Xây dựng mà còn có cả các địa phương nhưng phải đánh giá tình trạng này.

Công trình Nhà nước “làm rất lâu, xuống cấp rất nhanh”?

Cũng theo bà Nga, có một số vụ án muốn xử lý hình sự phải có yếu tố xử lý hành chính, nhưng bây giờ không xử được vì có xử lý hành chính đâu?

“Các đại biểu trước nói rồi, trong lĩnh vực xây dựng chỉ đổ đống cát, đống gạch trước cửa nhà dân là có người đến ngay. Thế nhưng, với những công trình lớn như các đại biểu nói thì cơ quan quản lý Nhà nước ở đâu, những người có thẩm quyền ở đâu? Thẩm quyền có nhưng trách nhiệm bây giờ như thế nào? Chúng tôi đề nghị nói rõ trong báo cáo tổng kết về công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm và trách nhiệm của các chủ thể. Trong đó có trách nhiệm của chính quyền địa phương, từ đó mới tính sửa những điều về quản lý Nhà nước”, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp nêu.

Một điểm nữa được bà Nga nhấn mạnh yêu cầu của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng là phải chống tham nhũng trong chính các lực lượng phòng, chống tham nhũng, trong đó có các lực lượng thanh tra chuyên ngành, các cơ quan tư pháp.

Bộ trưởng Xây dựng Phạm Hồng Hà

“Chúng tôi có kiến nghị Bộ Xây dựng chấn chỉnh lực lượng thanh tra chuyên ngành về xây dựng từ những sự kiện thời gian qua (vụ đoàn thanh tra Bộ Xây dựng nhận hối lộ - PV). Như vậy luật này có giải quyết gì trong vấn đề đó không?”, bà đặt vấn đề.

Một điểm khác là chất lượng công trình, đặc biệt với những công trình đầu tư công, công trình của Nhà nước “làm thì rất lâu, nhưng xuống cấp rất nhanh”.

“Lâu nay có khái niệm là rút ruột công trình, thế thì quy trình hoạt động xây dựng của chúng ta như thế nào dẫn đến thực trạng này”, bà Nga đề nghị đánh giá thực trạng này.

Thẩm tra sơ bộ luật này, Thường trực Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng đề nghị rà soát quy định xử lý vi phạm trật tự xây dựng và thực hiện nghiêm kỷ cương trong tổ chức triển khai; làm rõ quy định trường hợp dự án, công trình được miễn giấy phép xây dựng, tránh bị lạm dụng.  

Cơ quan thẩm tra còn đề nghị cân nhắc bổ sung quy định về quản lý trật tự xây dựng trong dự thảo luật vì những nội dung này đã được quy định trong Luật Xây dựng hiện hành và không chỉ dựa trên giấy phép xây dựng mà còn phải căn cứ cả vào quy hoạch xây dựng, quy chế quản lý kiến trúc...

“Thực tế cho thấy, tồn tại, hạn chế trong quản lý trật tự xây dựng phần lớn là do nguyên nhân thiếu kỷ luật, kỷ cương trong tổ chức thực hiện”, Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng nhấn mạnh.

Giải trình một số vấn đề đại biểu nêu ra, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà cho biết, tất cả những tồn tại, hạn chế mà các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu ra là hoàn toàn xác đáng và Bộ Xây dựng sẽ tiếp thu.

Còn những vi phạm của lực lượng thanh tra chuyên ngành vừa qua, theo ông Hà, đã bị xử lý nghiêm theo quy định. Về các công trình vi phạm, ông cũng khẳng định, không cho phép “phạt cho tồn tại”, nếu sai phép phải khôi phục theo đúng giấy phép được cấp ban đầu.

Hương Giang