Quốc hội thảo luận tại tổ Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi, Dự thảo Luật Cán bộ công chức sửa đổi, chiều 7/5.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, Nhân dân, cử tri, ai cũng mong muốn bộ máy tinh gọn hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. 

Giai đoạn 1 của cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, chúng ta đã sắp xếp các cơ quan Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc, các bộ, ngành ở Trung ương.

Giai đoạn 2, theo Chủ tịch Quốc hội, sẽ rất khó khăn khi chúng ta sẽ sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và kết thúc đơn vị hành chính cấp huyện. 

“Địa phương có nguồn lực mới quyết, làm và chịu trách nhiệm được”

Việc sửa đổi Hiến pháp lần này, theo Chủ tịch Quốc hội, chỉ gọn trong khoảng 8/120 điều, liên quan tới Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, về đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương.

Nếu Quốc hội thông qua sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp thì kết thúc 694 đơn vị hành chính cấp huyện. 

“Sắp xếp thì dễ nhưng bố trí cán bộ mới khó”, Chủ tịch Quốc hội nói và cho biết, vì tính chất phức tạp của việc sắp xếp, bố trí cán bộ sau sáp nhập nên cuối tuần nào Bộ Chính trị cũng phải họp với các địa phương. Ảnh: P.Thắng

Với việc sửa Luật Tổ chức chính quyền địa phương, ông Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh tinh thần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.

“Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm thì phải có nguồn lực để địa phương quyết, làm và chịu trách nhiệm”, Chủ tịch Quốc hội nói, phân cấp cho địa phương để địa phương chủ động, không phải lên Trung ương.

Chủ tịch Quốc hội nêu, “bây giờ giao dự án, tiền cho địa phương thì địa phương phải chịu trách nhiệm quyết và làm, chứ giao tiền, giao dự án nhưng phải báo cáo lên Trung ương thì rất mất công”.

Ngay với hoạt động của Quốc hội, ông Mẫn nhấn mạnh không quản lý dự án, danh mục tiền mà chỉ quản lý thu - chi chung, còn lại giao cho Chính phủ, địa phương điều hành.

Bởi Quốc hội duyệt dự án cũng không sát vì không thể đi thực tế xem dự án như thế nào. “Chúng ta duyệt trong phòng máy lạnh thì không thực tế”, theo lời ông Trần Thanh Mẫn.

Chủ tịch Quốc hội tiếp tục nhấn mạnh phải phân cấp về cho địa phương, giảm vớt thủ tục để thúc đẩy việc thực thi chính sách.

“Địa phương có nguồn lực mới quyết, làm và chịu trách nhiệm được. Nói quyết, làm, chịu trách nhiệm mà không có tiền không làm được”, ông Mẫn nhắc lại Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần đã nhấn mạnh yêu cầu đẩu mạnh phân cấp, phân quyền.

Sắp xếp bộ máy tinh gọn sẽ có nguồn lực để phát triển đất nước

Vẫn theo Chủ tịch Quốc hội, sắp xếp bộ máy tinh gọn sẽ có nguồn lực để phát triển đất nước. Điển hình, chính vì sắp xếp bộ máy nên Bộ Chính trị đã quyết chủ trương miễn học phí cho các cấp học từ mầm non, mẫu giáo, phổ thông với khoảng 30.000 tỷ đồng.

Về y tế, Tổng Bí thư cũng nêu định hướng tiến tới miễn viện phí cho toàn dân và làm sao để mỗi năm người dân được khám sức khỏe 1 lần. 

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh nỗi lo lớn hiện nay của người dân là tình trạng trụ sở bỏ hoang, lãng phí. Ảnh: P.Thắng

Để thực hiện được việc mỗi năm người dân được khám sức khỏe 1 lần, thì mỗi năm phải có khoảng 25.000 tỷ đồng. Theo Chủ tịch Quốc hội, chúng ta có nguồn tiền này để thực hiện.

Khi thực hiện tinh gọn bộ máy, phải sắp xếp nơi làm việc của đơn vị mới, rồi trụ sở dôi dư sử dụng vào việc gì. Đây là vấn đề đáng lo khi báo chí phản ánh nhiều trụ sở bỏ hoang trong giai đoạn trước sắp xếp, Chủ tịch Quốc hội nói.

Ông cho hay, với trụ sở dôi dư sau sắp xếp, Tổng Bí thư đã chỉ đạo phải sử dụng cho giáo dục, y tế, văn hóa cộng đồng để chăm sóc sức khỏe nhân dân và có không gian công cộng để “người già đánh cờ, trẻ em có chỗ đánh bóng bàn, bóng chuyền”.

“Có những tỉnh xây dựng trụ sở rất đàng hoàng, bài bản nhưng về tỉnh mới, chỗ đó làm gì?”, ông Mẫn đặt vấn đề và nhấn mạnh nỗi lo lớn hiện nay của người dân là tình trạng trụ sở bỏ hoang, lãng phí. 

Trong 3 tháng qua, theo Chủ tịch Quốc hội, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã chỉ đạo hết sức quyết liệt phòng chống lãng phí. Tại phiên khai mạc kỳ họp này, Thủ tướng cũng báo cáo, tháo gỡ khó khăn cho dự án tồn đọng thì có thể có thêm 235 tỷ USD, gần bằng nửa quy mô nền kinh tế.

Kết thúc cấp huyện phải rõ việc gì giao xã, việc gì chuyển tỉnh quản lý

Chủ tịch Quốc hội lưu ý, hiện nay các cơ quan từ Trung ương tới địa phương đang mong chờ việc sửa đổi Hiến pháp được Quốc hội thông qua để kết thúc cấp huyện, sắp xếp, sáp nhập tỉnh, xã.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại tổ. Ảnh: P.Thắng

“Sắp xếp, sáp nhập thì dễ nhưng bây giờ chọn cán bộ mới khó. Bố trí ai là Bí thư, Phó Bí thư, Chủ tịch UBND, HĐND cấp xã? Không phải cán bộ cấp xã nào hiện nay cũng làm được”, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, khi kết thúc cấp huyện thì phải làm rõ, việc gì giao về cho xã, việc gì chuyển về tỉnh quản lý.

Ông nói thêm, chỉ 2 sở Nông nghiệp Phát triển Nông thôn và Tài nguyên Môi trường mà 3 tỉnh sáp nhập thì tổng cộng là 6 sở, 6 Giám đốc sở giờ, mà chỉ còn giám đốc. Rồi Phó Giám đốc sở thì có thể giữ nguyên trạng nhưng cấp dưới nữa thì phải tăng cường cho xã làm công tác chuyên môn.

“Sắp xếp thì dễ nhưng bố trí cán bộ mới khó”, Chủ tịch Quốc hội nhắc lại và cho biết, vì tính chất phức tạp của việc sắp xếp, bố trí cán bộ sau sáp nhập nên cuối tuần nào Bộ Chính trị cũng phải họp với các địa phương. 

Theo phương án dự kiến đã được công bố, sau sắp xếp, cả nước còn 34 tỉnh, thành (giảm 50% so với hiện nay), còn 6 TP trực thuộc Trung ương và 28 tỉnh. 

Còn cấp xã hiện có 10.035, chủ trương giảm 60 - 70%, dự kiến còn 3.320 đơn vị hành chính cấp xã.

Ông Trần Thanh Mẫn cho biết, Chính phủ sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã. Trong tháng 5 này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ họp vấn đề này. 

Sau khi có nghị quyết chính thức mới biết cả nước còn bao nhiêu đơn vị hành chính cấp xã, theo Chủ tịch Quốc hội.