Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam sẽ xuống tới Cà Mau được Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu khi cho ý kiến vào Dự án Luật Đường sắt sửa đổi, tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội 43, sáng 10/3.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, Bộ Xây dựng đã tính toán để tuyến đường sắt tốc độ cao kéo dài từ TP Hồ Chí Minh xuống tới Cà Mau, chứ không chỉ dừng ở Cần Thơ. Ảnh: P.Thắng

Chủ tịch Quốc hội thông tin, tại kỳ họp bất thường thứ 9 vừa qua, Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, kết nối Việt Nam với Trung Quốc. Hướng tới sẽ là dự án đường sắt Hà Nội - Lạng Sơn.

Cùng với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đã được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư. Chủ tịch Quốc hội cho biết, Bộ Xây dựng đã tính toán để tuyến đường sắt tốc độ cao kéo dài từ TP Hồ Chí Minh xuống tới Cà Mau, chứ không chỉ dừng ở Cần Thơ.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được Quốc hội đã thông qua chủ trương đầu tư dự án tại kỳ họp cuối năm ngoái có tổng chiều dài tuyến khoảng 1.541 km; điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP Hồ Chí Minh), đi qua địa phận 20 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Tuyến đường sắt nối từ TP Hồ Chí Minh đi Cần Thơ, dự kiến là dự án độc lập.

Nhìn nhận Luật Đường sắt tới nay thi hành được 7 năm, song đường sắt Việt Nam còn chậm phát triển, Chủ tịch Quốc hội nói, do chúng ta chưa quan tâm đúng mức, chưa có nguồn kinh phí đầu tư hay chỉ chú ý giao thông đường bộ, hàng không còn đường sắt, đường thủy chưa chú ý nhiều.

Ông dẫn chứng, tuyến đường sắt thống nhất Bắc - Nam tới nay tốc độ “vẫn y như cách đây 50 năm”. Tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội là Cát Linh - Hà Đông dài 12km làm mất hơn 10 năm, còn tuyến metro số 1 tại TP  Hồ Chí Minh dài 20km nhưng làm mất 17 năm.

“Chúng ta làm rất chậm mà thay đổi liên tục, Quốc hội phải xem xét thông qua nhiều lần. Có phải tư duy, tầm nhìn, rồi tiền chưa đủ nên cứ chắp vá, chắp vá”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Dành một chương quy định về đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị

Theo ông Trần Thanh Mẫn, cần thiết kế trong luật các chính sách mạnh mẽ để ngành Đường sắt có thể bứt phá, vươn lên. “Luật cũ chưa được kết quả bao nhiêu hết, sửa luật lần này ý đồ thế nào để bứt phá, phát triển đi lên", Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị có quy định một chương riêng dành cho đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị với cơ chế ưu tiên nguồn lực, công nghệ, đào tạo công nghệ chuyên sâu, học hỏi kinh nghiệm quốc tế, nhất là Trung Quốc, nước đang triển khai đường sắt cao tốc với tốc độ 450 km/giờ.

Cạnh đó, theo Chủ tịch Quốc hội, phải ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong quản lý vận hành đường sắt; khuyến khích doanh nghiệp hợp tác với viện nghiên cứu, trường đại học nâng cao năng lực nội địa của ngành Đường sắt.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy. Ảnh: P.Thắng

Giải trình sau đó, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, để phát triển công nghiệp đường sắt, bộ này đã tổ chức đi 6 nước sở hữu công nghệ đường sắt dẫn đầu thế giới, đặc biệt là Trung Quốc và làm việc với doanh nghiệp trong nước.

Hiện nay có 7 liên doanh trong và ngoài nước chuẩn bị tham gia lĩnh vực này. Các cơ chế chính sách về xây dựng đặt ra mục tiêu đến 2035 tự chủ hoàn toàn về công nghiệp xây dựng. Ông cho rằng, Nhà nước cần có cơ chế để đảm bảo đầu ra cho sản phẩm và Nhà nước có chính sách hỗ trợ như thuê đất...

Ông Huy cũng thông tin, hiện nay, Bộ Xây dựng đã làm việc với Trường Hải, Thành Công, VinFast để tham gia phát triển sản phẩm công nghiệp đường sắt.