(Thanh tra) - Nhấn mạnh các giải pháp đổi mới giáo dục không chỉ dừng ở “dạy tốt - học tốt” truyền thống mà phải là một cuộc cách mạng về tư duy và công cụ, Chủ tịch Quốc hội đồng thời lưu ý, phải giáo dục đạo đức cho giáo viên và học sinh.
Phát biểu tại tổ thảo luận 2 chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe Nhân dân và giáo dục sáng 25/11, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, kỳ họp này, Quốc hội hết sức quan tâm đến giáo dục và đào tạo.
“Giáo dục và đào tạo được xác định là quốc sách hàng đầu, đi đôi với phát triển khoa học công nghệ”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Giáo dục đạo đức cho giáo viên và học sinh
Theo ông, giáo dục và đào tạo trong giai đoạn mới chịu tác động mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp 4.0, đặc biệt là sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và nhu cầu ngày càng tăng về nguồn nhân lực chất lượng cao.
"Các giải pháp đổi mới giáo dục không chỉ dừng ở “dạy tốt - học tốt” truyền thống, mà phải là một cuộc cách mạng về tư duy và công cụ”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Ông chỉ rõ, trước hết, phải chuyển từ mục tiêu truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực giải quyết vấn đề. Vai trò của giáo viên cũng cần chuyển từ người truyền đạt kiến thức sang người hướng dẫn, truyền cảm hứng.
Không gian lớp học không còn bó hẹp trong “4 bức tường”, mà phải được mở rộng thành học mọi lúc, mọi nơi. Việc đánh giá học sinh cũng cần chuyển từ điểm số bài thi sang đánh giá quá trình và sản phẩm học tập, theo Chủ tịch Quốc hội.
“Trường học giai đoạn tới phải đặt nặng vấn đề giáo dục đạo đức cho giáo viên và học sinh”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, chúng ta phải làm sao đào tạo được những giáo viên đạo đức tốt, trách nhiệm cao và dạy cho học sinh xem đạo đức là gốc.
Đề cập cụ thể về chương trình, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, chương trình phải bảo đảm nguồn lực, cơ chế tài chính, tăng cường công tác quản lý, kiểm tra và giám sát.
“Phải xác định rõ trọng tâm, tránh dàn trải, Phải nhìn thấy thực tế nguồn lực tài chính được bố trí cho chương trình để phân bổ, sử dụng cho phù hợp”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Trong triển khai chương trình, ông yêu cầu phải bảo đảm được công tác giám sát, cải cách thủ tục hành chính, giải ngân kịp thời, đầy đủ, không có thất thoát, tiêu cực.
Muốn làm được như vậy, theo Chủ tịch Quốc hội, phải có cơ chế phân bổ vốn linh hoạt, phân quyền cho địa phương điều hành phù hợp với bối cảnh, điều kiện thực tế theo đúng tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
“Trong hơn 1 năm qua, Quốc hội đã phân bổ vốn theo tổng mức để Chính phủ phân cho các bộ, bộ phân tiếp cho địa phương và địa phương phải tự chịu trách nhiệm trong quá trình thực hiện”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Ông đề nghị việc phân cấp quản lý chương trình mục tiêu quốc gia nói trên phải rạch ròi giữa Trung ương và địa phương, giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo và các tỉnh.
Trên không thể “ôm việc”, nhưng cũng không thể “giao rồi buông”, giao quyền phải đi đôi với giám sát, kiểm tra, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Ông ví dụ, Quốc hội ban hành luật thì phải theo dõi Chính phủ ban hành nghị định, các bộ ban hành thông tư có kịp thời không, có đúng tinh thần của luật hay không.
Cho rằng Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo phụ thuộc rất lớn vào khâu tổ chức thực hiện từ Trung ương đến địa phương, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, phải hành động quyết đoán, quyết liệt, quyết tâm và phải quyết làm.
“Nếu chỉ quyết liệt trong lời nói mà không có người thực hiện thì chương trình sẽ khó đạt mục tiêu”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Phòng bệnh hơn chữa bệnh
Về chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển, Chủ tịch Quốc hội đề nghị phải làm sao khuyến khích được tinh thần “phòng bệnh hơn chữa bệnh” để người dân có thể vận dụng những phương pháp truyền thống tự chữa những bệnh thông thường chứ không chờ “có bệnh mới chữa bệnh”.
Nhắc lại việc Quốc hội đã thông qua Luật BHYT, trong đó quy định BHYT thông tuyến, không phân biệt địa giới hành chính, Chủ tịch Quốc hội nói người dân rất phấn khởi.
“Để đạt được kết quả này cũng vô cùng gian nan. Nếu không quyết liệt, mạnh mẽ thì khó có thể tháo gỡ những vướng mắc kéo dài suốt nhiều năm qua”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Ông yêu cầu phải đẩy mạnh y tế dự phòng và nâng cao sức khỏe cộng đồng, bởi “phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Cho rằng đó là nguyên tắc cốt lõi để giảm gánh nặng bệnh tật cho người dân, Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý việc kiểm soát bệnh không lây nhiễm, tiêm chủng mở rộng, giáo dục lối sống lành mạnh và bảo vệ môi trường…
Cùng với đó, theo Chủ tịch Quốc hội, ngành y tế cũng phải ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số và có các chính sách đột phá về nhân lực ngành. Đồng thời, các chính sách về BHYT cũng phải thuận tiện, phù hợp để người dân dễ tiếp cận, khi mắc bệnh thì giảm được gánh nặng viện phí, chi phí liên quan.
"Giải pháp phù hợp chính là vận hành mô hình “hình tháp”, Chủ tịch Quốc hội nêu. Trong đó, đáy tháp phải là hệ thống y tế dự phòng và y tế cơ sở vững chắc, phủ rộng đến người dân. Thân tháp là y tế chuyên sâu, được hỗ trợ bởi công nghệ hiện đại. Đỉnh tháp là hệ thống chính sách và tài chính bền vững.
Lưu ý một chương trình được phê duyệt rồi “buông” thì rất khó đạt hiệu quả, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu, phải thường xuyên kiểm tra, giám sát. Theo ông, ngay sau khi Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư, cần khẩn trương ban hành văn bản hướng dẫn, phân cấp rõ ràng, tổ chức thực hiện và bố trí vốn kịp thời.
