Bộ trưởng Tài chính: Riêng Thủ Đức House, Cục Thuế TP HCM có 18 cán bộ đi tù, nhưng “không lấy đồng nào hết, chỉ làm sai thôi”. Ảnh: P.Thắng

Giải trình các ý kiến đại biểu Quốc hội tại nghị trường sáng 2/11, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc nhắc lại đánh giá của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng rằng “9 tháng đầu năm kinh tế nước ta vẫn tiếp tục là điểm sáng trong bức tranh không mấy sáng sủa của kinh tế toàn cầu”.

Thu ngân sách từ dầu thô “rất nhỏ bé”, chủ yếu thu nội địa

Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát, nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài và bội chi ngân sách được kiểm soát. Các cân đối lớn của nền kinh tế được giữ vững.

Về chính sách tài khóa, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho hay, Chính phủ thực hiện “chính sách tài khóa mở rộng”, nghĩa là tài khóa thâm hụt, giảm thuế nhưng vẫn tăng chi ngân sách.

Trong 3 năm qua, Bộ Tài chính đã đề xuất với Chính phủ, trình Quốc hội giảm nhiều loại thuế, tiền thuế đất. Năm 2021 giảm 132.400 tỷ đồng, năm 2022 giảm 233.000 tỷ đồng và năm nay dự kiến giảm khoảng 200.000 tỷ đồng.

Nêu rõ đây là một nỗ lực rất lớn, Bộ trưởng cho biết, sau giảm thuế rồi, vẫn phải đảm bảo cán cân tài khóa, đưa vào nền kinh tế nguồn lực 347.000 tỷ đồng hỗ trợ phục hồi kinh tế theo Nghị quyết 43.

Đề cập đến dự toán ngân sách năm 2023, theo ông Phớc, đến ngày 30/10 thu ngân sách đã đạt 85%, tương đương 1,36 triệu tỷ đồng.

“Nhiều đại biểu cho rằng thu tăng từ tiền đất, nhưng tiền đất chỉ đạt 57,8%, tức chỉ có 86.482 tỷ. Các khoản thu dầu thô cũng rất nhỏ bé, chỉ 46.000 tỷ, tức chỉ 2,6% tổng thu ngân sách. Cho nên, nguồn thu ngân sách chủ yếu từ sản xuất kinh doanh, đặc biệt thu nội địa”, Bộ trưởng Tài chính khẳng định.

Về giải ngân đầu tư công, đến hôm nay mới đạt 57% theo quyết định của Thủ tướng, còn nếu tỉnh cả quyết định của UBND tỉnh và Chính phủ mới được 52%.

“Tại sao giải ngân thấp thế trong khi nền kinh tế khát vốn. Đây có phải là vướng mắc từ Luật Đầu tư công không? Nếu không sửa luật thì chúng ta vẫn cứ tiếp tục bàn lại về giải ngân đầu tư công”, Bộ trưởng đặt vấn đề.

Một số vướng mắc đã được Tư lệnh ngành Tài chính nêu rõ như muốn điều chỉnh danh mục công trình, điều chỉnh vốn từ dự án này sang dự án khác phải xin ý kiến Quốc hội. Muốn lập dự án phải có tiền, đưa vào kế hoạch đầu tư công, muốn có dự án thì phải bố trí tiền.

“Như gói 14.000 tỷ đồng xây trạm y tế các phường, xã chưa giao được vốn, hay Dự án Sân bay Long Thành chưa giao được vốn, vì muốn dự án được phê duyệt phải có tiền”, ông Phớc dẫn chứng.

Từ đó, ông đề nghị, Luật Đầu tư công phải mở ra, phải đa dạng hóa nguồn vốn, quy định chủ yếu trình tự, thủ tục thôi. Cạnh đó, là sửa Luật Ngân sách.

Giảm thuế VAT nhiều quá sẽ áp lực lên ngân sách

Bộ trưởng Tài chính cũng giải trình làm rõ vấn đề khá nóng là hoàn thuế VAT. Theo ông Phớc, hiện đã hoàn đến 92%, đã giải quyết 14.857 hồ sơ và đang giải quyết 534 hồ sơ, khoảng trên 9.154 tỷ đồng nữa.

Điều kiện hoàn thuế là phải có hóa đơn VAT, chứng từ chuyển tiền; với công ty xuất nhập khẩu thì có thêm hợp đồng, chứng từ chuyển tiền, tờ khai hải quan…

Quá trình xử lý, Bộ trưởng cho biết có vướng mắc khi xác minh ở nước ngoài cơ quan thuế nói không còn tồn tại doanh nghiệp này, có nghĩa là hợp đồng vô hiệu nên không hoàn được .

“Vấn đề này là bài học đau xót. Riêng Thủ Đức House, Cục Thuế TP HCM có 18 người đi tù, kể cả cục phó phải đi tù 4 năm, nhưng không lấy đồng nào hết, chỉ làm sai thôi.

Nếu luật thuế nói hoàn thuế chỉ xác minh người bán cuối cùng, cán bộ thuế không vi phạm, chúng tôi thực hiện ngay. Còn luật thuế quy định nếu hoàn trước, kiểm tra sau là 6 ngày; kiểm tra trước, hoàn sau là 40 ngày thì chúng tôi chấp hành”, theo lời ông Phớc.

Liên quan đến đề nghị giảm thuế VAT 2% cho tất cả các hàng hóa, dịch vụ, Bộ trưởng cho biết theo đúng Nghị quyết 43 một số ngành nghề không được giảm, chẳng hạn như kinh doanh tài chính, viễn thông, chứng khoán, ngân hàng…

“Rõ ràng, nếu giảm nhiều quá cũng gây áp lực lên ngân sách”, Bộ trưởng Tài chính nhấn mạnh.

Về dự toán ngân sách Nhà nước năm 2024, lãnh đạo ngành Tài chính đánh giá đây là “một nỗ lực lớn”.

Bởi nếu tính cả việc thực hiện giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu và giảm thuế VAT từ 10% xuống 8% trong năm 2024, dự toán thu ngân sách năm 2024 sẽ 1,75 triệu tỷ đồng, tăng 8,46% so với ước thực hiện của năm 2023.

“Đây là một chỉ tiêu rất nỗ lực, đặc biệt chúng tôi đã bố trí chi xây dựng cơ bản tới 677.300 tỷ đồng, tức là chiếm 32% trong tổng chi ngân sách”, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, trong năm 2024, còn phải bố trí nguồn lực để thực hiện cải cách tiền lương, trong đó có nâng lương cơ sở từ 1/7/2024.