Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, mẫu số lợi ích chung gắn với các quốc gia thành viên ASEAN hơn 5 thập kỷ qua càng được nhân lên trong bối cảnh khó khăn, thử thách. Ảnh: Q.Hiếu

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36 diễn ra bằng hình thức trực tuyến với sự tham dự của lãnh đạo 10 nước ASEAN tại các đầu cầu mỗi nước chính thức khai mạc sáng ngày 26/6.

Dịch Covid-19 đã cuốn đi thành quả loài người tích lũy trong nhiều năm

Trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, phát biểu khai mạc, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, lần đầu tiên trong hơn nửa thế kỷ, hội nghị cấp cao thường kỳ của ASEAN được tổ chức trực tuyến.

Vừa qua, Hội nghị Khóa 73 Đại hội đồng WHO/Liên hợp quốc và nhiều hội nghị quốc tế lớn cũng diễn ra trên các mạng kết nối toàn cầu.

Theo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, điều này phản ánh thực tế về nhiều phương thức vận hành công việc của chúng ta đang buộc phải thay đổi, không chỉ do phát triển của khoa học công nghệ, mà còn do thách thức chưa từng có là dịch COVID-19 trên toàn cầu.

“Dịch Covid-19 mới bùng phát, lan rộng từ đầu 2020 đã cuốn đi thành quả loài người đã tích lũy trong nhiều năm, cướp đi sinh mạng và đe dọa cuộc sống của hàng triệu người”, Thủ tướng nói.

Dẫn báo cáo của Ngân hàng Thế giới (8/6/2020), Thủ tướng thông tin, kinh tế toàn cầu năm 2020 sẽ suy giảm nghiêm trọng, ở mức âm 5,2%, thu nhập bình quân đầu người giảm 3,6% và khiến cho 70-100 triệu người rơi vào nghèo đói cùng cực, gia tăng nguy cơ mất ổn định xã hội….

Theo Thủ tướng Việt Nam, trước dịch bệnh COVID -19, cộng đồng ASEAN đã kịp thời hành động, chủ động thích ứng, gắn kết các quốc gia.

Theo lãnh đạo Chính phủ Việt Nam, sự bùng phát của dịch bệnh thổi bùng lên những thách thức vốn tiềm ẩn trong môi trường chính trị, xã hội của thế giới và mỗi khu vực. Các thể chế đa phương và quy định của luật pháp quốc tế chịu nhiều thách thức nghiêm trọng…

“Trong khi cả thế giới đang phải gồng mình chống dịch vẫn xuất hiện những hành động thiếu trách nhiệm, vi phạm luật pháp quốc tế, ảnh hưởng đến môi trường an ninh và ổn định ở một số khu vực, trong đó có khu vực của chúng ta”, Thủ tướng lưu ý.

Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và quá trình chuyển đổi số trên toàn cầu đang đặt ra cả cơ hội và thách thức với các quốc gia, nhất là các nước đang phát triển. Mâu thuẫn xuất phát từ bất bình đẳng xã hội, phân biệt đối xử và kỳ thị trở nên trầm trọng hơn do tác động của dịch bệnh, khoét sâu thêm những ngăn cách trong lòng các quốc gia.

Cộng đồng ASEAN quyết “không chùn bước”

Trong hoàn cảnh này, bản lĩnh của Cộng đồng ASEAN được thể hiện rõ nét, gắn kết chặt chẽ các thành viên tạo nên sức mạnh tổng hợp để tranh thủ hiệu quả các cơ hội, vững vàng vượt qua thử thách.

“Chúng ta đau lòng trước mất mát của hàng chục ngàn gia đình có người thân ra đi do dịch bệnh. Chúng ta chia sẻ những thiệt hại, khó khăn của hàng trăm ngàn doanh nghiệp bị đình trệ, hàng triệu lao động mất đi nguồn sống, nhất là trong lĩnh vực du lịch, dịch vụ. Tuy nhiên, chúng ta quyết không chùn bước", Thủ tướng nói và nhấn mạnh, cộng đồng ASEAN đã kịp thời hành động, chủ động thích ứng, gắn kết các quốc gia.

Hệ thống ứng phó y tế khẩn cấp của ASEAN và hợp tác với các Đối tác đã được kích hoạt ngay từ những ngày đầu dich. Các nước ASEAN đã tích cực chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, phối hợp trong kiểm soát, ngăn ngừa dịch bệnh.

Toàn thể ASEAN với cam kết chính trị ở mức cao nhất, cách tiếp cận đồng bộ, tổng thể ở cấp quốc gia và khu vực, đã thể hiện bản lĩnh vững vàng của một khối ASEAN đoàn kết và gắn bó, đầy tình tương thân, tương ái.

Chân thành cảm ơn lãnh đạo các nước ASEAN, các đối tác của ASEAN đã chung tay phối hợp cùng Việt Nam - Nước Chủ tịch ASEAN - trong nỗ lực chung ứng phó dịch bệnh, Thủ tướng hi vọng, Hội nghị Cấp cao ASEAN 36 sẽ là dịp để các nước một lần nữa khẳng định tình đoàn kết, ý chí chính trị mạnh mẽ và quyết tâm cao của các quốc gia thành viên ASEAN vượt lên các khó khăn thách thức, vững vàng đi tới.

"Dịch bệnh COVID-19 là phép thử để ASEAN khẳng định bản lĩnh một cộng đồng ngày càng trưởng thành", Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói.

Tại hội nghị lần này, các nước sẽ trao đổi về kế hoạch phục hồi tổng thể của ASEAN sau dịch COVID-19, xây dựng Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp của ASEAN, xây dựng Quy trình ứng phó dịch bệnh chuẩn ASEAN trong tình huống y tế khẩn cấp...

Là cộng đồng rộng mở, đối tác vì hòa bình và phát triển bền vững của cộng đồng quốc tế, theo Thủ tướng Việt Nam, ASEAN phải không ngừng mở rộng, làm sâu sắc thêm quan hệ hợp tác bình đẳng, cùng có lợi với các đối tác.

ASEAN đẩy mạnh quan hệ gắn kết với Liên Hợp quốc trong năm 2020, khi cả Indonesia và Việt Nam cùng là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc, tích cực đóng góp cho các nỗ lực duy trì hòa bình, an ninh và phát triển của Liên hợp quốc.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, các nước ASEAN đã cam kết mạnh mẽ với tự do hóa và lợi ích kinh tế, phấn đấu sớm hoàn tất Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).

“Trên cơ sở đề cao vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực, chúng ta không ngừng cải tiến, hoàn thiện các cơ chế đối thoại, hợp tác xây dựng lòng tin, củng cố cấu trúc khu vực mở, minh bạch, dựa trên luật lệ”

Đồng thời ASEAN tiếp tục thúc đẩy và đề cao các quy tắc, chuẩn mực ứng xử định hình quan hệ giữa các quốc gia trong khu vực theo Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác, tôn trọng và thực hiện nghiêm túc, đầy đủ tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) và nỗ lực xây dựng Bộ quy tắc COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và Luật Biển UNCLOS 1982.

Theo Thủ tướng Việt Nam, mẫu số lợi ích chung gắn với các quốc gia thành viên ASEAN hơn 5 thập kỷ qua càng được nhân lên trong bối cảnh khó khăn, thử thách.

“Dịch bệnh COVID-19 là phép thử để ASEAN khẳng định bản lĩnh một cộng đồng ngày càng trưởng thành. Tôi tin tưởng rằng, qua mỗi cơn phong ba, bó lúa vàng trên logo biểu tượng của ASEAN sẽ ngày càng thêm gắn kết bền chặt, tiếp tục đem lại những hạt gạo đong đầy tình cảm đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau của đại gia đình ASEAN”,  Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh.

Thủ tướng Việt Nam trông đợi, hội nghị lần này sẽ thông qua “Tuyên bố Tầm nhìn của các Nhà Lãnh đạo ASEAN về một Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng: vượt lên thử thách, thúc đẩy tăng trưởng" và đó sẽ là kim chỉ nam cho ASEAN tự tin trên bước đường tiếp theo.

Sau lễ khai mạc sẽ diễn ra Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36, phiên họp đặc biệt của lãnh đạo ASEAN về nâng cao quyền năng cho phụ nữ trong kỷ nguyên số, cuộc gặp giữa các lãnh đạo ASEAN và Hội đồng Liên nghị viện ASEAN; Đối thoại giữa lãnh đạo ASEAN với thanh niên ASEAN, đối thoại giữa lãnh đạo ASEAN và Hội đồng Tư vấn kinh doanh ASEAN (ABAC) và họp báo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch AIPA 41 sẽ phát biểu đại diện cho Việt Nam tại phiên họp đặc biệt về tăng quyền năng phụ nữ trong thời đại số và cùng Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng, Trưởng đoàn Đại biểu Việt Nam tại AIPA dự phiên đối thoại giữa lãnh đạo ASEAN với AIPA.

Về văn kiện của hội nghị, theo chương trình, lãnh đạo các nước ASEAN sẽ thông qua Tuyên bố Chủ tịch về kết quả của hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36, Tuyên bố Tầm nhìn về ASEAN gắn kết, chủ động thích ứng và Tuyên bố ASEAN về Phát triển nguồn nhân lực cho một thế giới công việc đang đổi thay.