(Thanh tra) - Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị đã khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của kinh tế tư nhân trong bối cảnh hội nhập, phát triển. Để Nghị quyết đi vào cuộc sống, cần có những chính sách, chương trình hành động xuất phát từ thực tiễn, nhất là những kiến nghị của các doanh nghiệp về những vướng mắc trong quy định của pháp luật và những vụ việc cụ thể.
Doanh nghiệp có thể phản ánh chính sách một cách công khai, minh bạch
Phát biểu tại Phiên họp cấp cao “Toàn cảnh Kinh tế tư nhân Việt Nam lần thứ nhất” năm 2025 diễn ra chiều ngày 10/10, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh khẳng định, chưa bao giờ Chính phủ họp và tổ chức nhiều công việc, nhiệm vụ liên quan đến thể chế pháp luật như hiện nay.
Tính đến thời điểm này, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 121 luật và nghị quyết, riêng trong năm nay đã trình tổng cộng 47 luật và nghị quyết. Dự kiến kỳ họp tới đây Quốc hội sẽ thông qua số lượng kỷ lục là 55 luật. Tổng cộng là 102 luật và còn có thể lớn hơn nữa.
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, Việt Nam có nhiều cách làm mới để phát triển đất nước, trong đó có việc triển khai Cổng Pháp luật quốc gia với hệ thống tiếp nhận, phản ánh kiến nghị về chính sách, thông qua các nền tảng số.
Đặc biệt, tại Cổng pháp luật quốc gia, các doanh nhân, doanh nghiệp có thể phản ánh chính sách, vướng mắc một cách công khai, minh bạch và các bộ, ngành phải có trách nhiệm trả lời.
Thời gian qua, Bộ Tư pháp đã nhận được những kiến nghị của các doanh nghiệp về những vướng mắc trong quy định của pháp luật cũng như vụ việc cụ thể. Bộ trưởng cho rằng, muốn pháp luật tốt trước hết phải có chính sách tốt.
Theo người đứng đầu Bộ Tư pháp, kiến nghị ở đây là kiến nghị chính sách - một trong những cơ sở để các cơ quan Nhà nước sẽ xem xét, sàng lọc, dịch ra pháp luật và mới trở thành các quy định pháp luật tốt.
Đề xuất khung pháp lý “thích ứng và tiên liệu” cho Việt Nam
Liên quan đến vấn đề pháp lý, trao đổi với phóng viên Báo thanh tra, ông Nguyễn Hồng Phong, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân Trẻ Việt Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Khoa học & Công nghệ Việt Nam, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần công nông nghiệp Tiến Nông cho biết, nội dung của Nghị quyết số 68-NQ/TW đã góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp và doanh nhân; bảo đảm kinh tế tư nhân cạnh tranh bình đẳng với các thành phần kinh tế khác trong tiếp cận cơ hội kinh doanh và các nguồn lực của nền kinh tế, nhất là vốn, đất đai, công nghệ, nhân lực, dữ liệu và các nguồn lực hợp pháp khác của đất nước.
Qua quá trình phát triển của Tiến Nông, ông Nguyễn Hồng Phong càng thấy rõ, khi chính sách đúng đắn, doanh nghiệp tư nhân hoàn toàn có thể vươn lên mạnh mẽ, đóng góp cho nền kinh tế đất nước.
Từ thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp khoa học công nghệ và cộng đồng doanh nhân, theo ông Phong, có thể nhận diện một số hạn chế lớn trong khung pháp lý hiện hành. Đó là chu kỳ lập pháp chậm; thiếu cơ chế thử nghiệm an toàn; chưa có cơ quan độc lập thường xuyên đánh giá tác động của công nghệ mới đối với xã hội và luật pháp…
Đặc biệt, nhiều công nghệ mới không có trong danh mục, gây khó khăn cho việc đăng ký và thương mại hóa. Ông Phong đưa ra dẫn chứng, nhiều doanh nghiệp sản xuất chế phẩm sinh học nông nghiệp gặp khó khăn vì chưa có trong danh mục, buộc phải đăng ký dưới dạng “phân bón mới”, mất nhiều năm thử nghiệm lại từ đầu.
Từ đó, ông đề xuất khung pháp lý “thích ứng và tiên liệu” cho Việt Nam, trong đó tập trung vào nhóm giải pháp thiết lập hệ thống sandbox (cơ chế thử nghiệm) đa lĩnh vực. Mỗi sandbox có thời hạn thử nghiệm rõ ràng (6 - 18 tháng), kèm theo chỉ số đánh giá (KPIs) về hiệu quả kinh tế - xã hội - môi trường. Sau thử nghiệm, cơ quan quản lý cần đưa ra quyết định thương mại hóa hoặc sửa luật.
Đồng thời, áp dụng pháp luật theo nguyên tắc chuyển từ “quy định chi tiết” sang “nguyên tắc điều chỉnh”, tập trung vào bảo vệ người tiêu dùng, an toàn dữ liệu, minh bạch thông tin. Khung pháp luật tập trung vào nguyên tắc nền tảng, như: Bảo vệ người tiêu dùng, an toàn dữ liệu, minh bạch, thay vì mô tả công nghệ cụ thể vốn rất nhanh lỗi thời.
Việc thành lập Trung tâm Dự báo và đánh giá tác động công nghệ là cần thiết, theo ông Phong. Trung tâm này có thể bắt đầu với quy mô thí điểm trong 3 lĩnh vực: AI, nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo, sau đó mở rộng.
Đáng chú ý, ông Phong đề xuất, mọi văn bản pháp luật liên quan đến đổi mới sáng tạo phải được rà soát tối đa 18 tháng/lần và phải có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia thử nghiệm công nghệ mới, như được ưu tiên về tín dụng, thuế và hỗ trợ pháp lý…
