(Thanh tra) - Kế hoạch di dời toàn bộ doanh nghiệp ra khỏi Khu công nghiệp Biên Hòa 1 vào cuối năm nay đang vào giai đoạn nước rút, các doanh nghiệp bày tỏ ủng hộ chủ trương của tỉnh, đồng thời cũng kiến nghị tháo gỡ các khó khăn liên quan đến môi trường, pháp lý và kế hoạch di dời cụ thể.
Chuyển đổi KCN Biên Hoà 1 - vì một không gian đô thị xanh, hiện đại
UBND tỉnh Đồng Nai hiện đang tập trung triển khai quyết liệt việc chuyển đổi công năng Khu công nghiệp Biên Hòa 1 (KCN Biên Hòa 1) nhằm thực hiện mục tiêu phát triển đô thị bền vững, nâng cao hiệu quả sử dụng đất và cải thiện môi trường sống tại khu vực trung tâm thành phố Biên Hòa.
Đây là một chủ trương lớn đã được xác định rõ trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, với mục tiêu đưa khu vực hiện hữu này trở thành một không gian đô thị hiện đại, đồng bộ về hạ tầng và phù hợp với vai trò là cửa ngõ kết nối TP Hồ Chí Minh qua tuyến Metro số 1.
Theo các quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ và UBND tỉnh phê duyệt, KCN Biên Hòa 1 - hiện nằm tại phường An Bình, thành phố Biên Hòa - sẽ được chuyển đổi thành khu đô thị thương mại - dịch vụ với kiến trúc hiện đại, kết hợp các không gian xanh ven sông và chỉnh trang đô thị. Tỉnh xác định khu vực này sẽ đóng vai trò là trung tâm phát triển tài chính, thương mại và hành chính của thành phố trong tương lai, tạo ra động lực phát triển mới và tăng nguồn thu cho ngân sách từ việc đấu giá quyền sử dụng đất.
Là KCN ra đời sớm nhất ở Việt Nam, sau hơn nửa thế kỷ đảm nhận sứ mệnh tiên phong trong phát triển công nghiệp của đất nước, KCN Biên Hòa 1 hiện đang được chuyển đổi công năng để trở thành khu đô thị - thương mại - dịch vụ hiện đại, năng động của tỉnh.
Trên cơ sở đó, ngày 23/1/2024, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 324/QĐ-UBND về phê duyệt đề án chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1 và tiếp đó là Kế hoạch số 198/KH-UBND ngày 5/3/2024 nhằm triển khai cụ thể công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Theo kế hoạch, tỉnh sẽ phải hoàn tất công tác giải phóng mặt bằng ít nhất 180 hécta trước ngày 25/8/2025, trong đó có 105 hécta để xây dựng Trung tâm chính trị - hành chính mới và 75 hécta được đưa ra đấu giá để tạo nguồn thu phục vụ đầu tư hạ tầng đô thị.
Để bảo đảm triển khai đúng tiến độ và kiểm soát chặt chẽ quá trình thực hiện, tỉnh Đồng Nai đã thành lập hai tổ công tác liên ngành gồm tổ rà soát pháp lý đất đai do Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì và một tổ hỗ trợ kỹ thuật hạ tầng do Sở Xây dựng phụ trách. Đồng thời, tỉnh cũng ban hành Quyết định số 1581/QĐ-UBND về việc thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành, tiến hành kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh và thuê nhà xưởng tại KCN Biên Hòa 1 trong các lĩnh vực xây dựng, đất đai, thuế, môi trường và phòng cháy chữa cháy nhằm đánh giá toàn diện mức độ tuân thủ pháp luật và làm cơ sở để xử lý các vướng mắc, tồn tại.
Ủng hộ chủ trương di dời, doanh nghiệp mong được tháo gỡ vướng mắc
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai đề án, một số doanh nghiệp đang hoạt động ổn định tại KCN Biên Hòa 1 đã bày tỏ mong muốn được hỗ trợ tháo gỡ các vướng mắc thực tế phát sinh. Trong đó, Công ty Cổ phần Việt - Pháp sản xuất thức ăn gia súc (Proconco) - một trong những doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực sản xuất thức ăn chăn nuôi, có nhà máy hoạt động tại đường số 9 trong khu công nghiệp - đã gửi văn bản kiến nghị đến UBND tỉnh và các cơ quan chức năng.
Theo văn bản này, Proconco khẳng định hoàn toàn ủng hộ chủ trương chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1 và sẵn sàng chấp hành kế hoạch di dời của tỉnh. Tuy nhiên, doanh nghiệp cũng nêu rõ một loạt khó khăn cụ thể đang ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất và khả năng thực hiện di dời đúng tiến độ.
Thứ nhất là vướng mắc liên quan đến các thủ tục về môi trường. Theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, đến hết ngày 31/12/2024, tất cả các doanh nghiệp phải hoàn tất thủ tục xin cấp giấy phép môi trường mới (trừ các doanh nghiệp có giấy phép môi trường thành phần còn hiệu lực). Proconco cho biết đã chủ động liên hệ nhiều đơn vị tư vấn để hoàn thiện hồ sơ xin giấy phép môi trường theo quy định của pháp luật, nhưng đều được các đơn vị tư vấn chia sẻ rằng KCN Biên Hòa 1 không còn được xác định là khu công nghiệp theo quy hoạch hiện hành, do đó không đủ điều kiện để cấp giấy phép môi trường mới. Vì không được cấp giấy phép môi trường đúng thời hạn, doanh nghiệp đã bị UBND tỉnh xử phạt hành chính về vấn đề này, đại diện của Proconco cho rằng đây là tình huống khách quan và đã kiến nghị UBND tỉnh không xử phạt hành chính đối với hành vi không có giấy phép môi trường cho đến khi có hướng dẫn cụ thể từ cơ quan chuyên môn, nhằm bảo đảm không gián đoạn sản xuất.
Thứ hai, Proconco chưa nhận được kế hoạch di dời chi tiết từ phía tỉnh hoặc các cơ quan liên quan. Cụ thể, doanh nghiệp chưa được thông báo chính thức về các chính sách bồi thường, hỗ trợ chi phí di dời, cũng như các hỗ trợ đối với người lao động khi bị mất việc do phải di dời. Việc thiếu thông tin cụ thể khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong việc lập kế hoạch tài chính, điều chỉnh chiến lược sản xuất và tổ chức lại hoạt động nhân sự. Đặc biệt, chi phí xây dựng nhà máy mới là rất lớn và cần ít nhất 3 năm để tìm địa điểm phù hợp, hoàn tất thủ tục xin cấp đất, xây dựng hạ tầng và lắp đặt máy móc thiết bị trước khi đi vào vận hành.
Ngoài tác động đến hoạt động sản xuất, việc di dời nhà máy quy mô lớn như Proconco còn ảnh hưởng trực tiếp đến việc làm và thu nhập của hàng trăm lao động đang làm việc tại đây. Doanh nghiệp cho rằng để đảm bảo ổn định sản xuất, cần có một giai đoạn chuyển tiếp hợp lý với sự đồng hành chặt chẽ từ chính quyền địa phương. Trong văn bản gửi tỉnh, Proconco đề nghị tổ chức một cuộc họp riêng với các doanh nghiệp bị ảnh hưởng để thông tin đầy đủ về kế hoạch di dời và cùng nhau trao đổi, tìm giải pháp tháo gỡ các khó khăn thực tế.
Việc chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1 là chủ trương lớn, mang ý nghĩa chiến lược trong định hướng phát triển đô thị hiện đại, xanh và bền vững của tỉnh Đồng Nai. Tuy nhiên, quá trình triển khai không tránh khỏi những khó khăn thực tế, nhất là đối với các doanh nghiệp đang hoạt động ổn định tại khu công nghiệp. Những kiến nghị cụ thể từ Proconco cho thấy nhu cầu cấp thiết về việc có sự phối hợp chặt chẽ, minh bạch và kịp thời từ phía các cơ quan chức năng nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ quy định nhưng vẫn duy trì được hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định trong giai đoạn chuyển tiếp.
Trên tinh thần đồng hành cùng doanh nghiệp, việc tổ chức các cuộc làm việc trực tiếp, cung cấp thông tin đầy đủ và xây dựng lộ trình di dời cụ thể, phù hợp sẽ không chỉ giúp giải tỏa những vướng mắc trước mắt mà còn củng cố niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp vào môi trường đầu tư của tỉnh, đặc biệt là niềm tin từ các nhà đầu tư nước ngoài. Khi bài toán về lợi ích, pháp lý và hỗ trợ được giải quyết hài hòa, quá trình di dời sẽ trở thành cơ hội để cả chính quyền và doanh nghiệp cùng hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, lâu dài.
Trả lời các đề xuất của doanh nghiệp, ngày 13/05/2025, ông Nguyễn Quốc Ấn, Phó trưởng Ban Quản lý Các Khu công nghiệp Đồng Nai (BQL) cho biết: Thực hiện chủ trương của Tỉnh uỷ, UBND nêu trên, BQL đã ban hành các văn bản: 519/KCNĐN-DN ngày 05/3/2024 thông tin đến các doanh nghiệp nội dung Quyết định 324/QĐ-UBND ngày 05/2/2024 của UBND tỉnh và các Văn bản: số 3838/KCNĐN-DN ngày 22/11/2024, số 3939/KCNĐN DN ngày 03/12/2024 và số 1057/KCNĐN-DN ngày 03/4/2025 thông tin đến các doanh nghiệp về các Khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh còn quỹ đất/nhà xưởng có thể cho thuê, giá cho thuê và ngành nghề thu hút đầu tư để doanh nghiệp biết, chủ động lựa chọn địa điểm phù hợp để thực hiện việc di dời.
Bên cạnh đó, BQL cũng đã tham gia tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với các doanh nghiệp tại các cuộc họp do UBND tỉnh cũng như các sở, ngành có liên quan tổ chức. Qua các buổi tiếp xúc, làm việc, các doanh nghiệp đều đồng thuận với chủ trương chuyển đổi công năng Khu công nghiệp Biên Hòa I.
Hiện nay, UBND tỉnh đang chỉ đạo các sở, ngành, đơn vị có liên quan thực hiện kiểm đếm công trình, vật kiến trúc, tài sản khác gắn liền với đất để xây dựng và hoàn thiện phương án bồi thường, hỗ trợ các doanh nghiệp trong công tác di dời, chuyển địa điểm hoạt động,…
BQL mong muốn các doanh nghiệp đồng hành phối hợp với các cơ quan, đơn vị chức năng để kiểm đếm tài sản, tự nguyện di dời và bàn giao mặt bằng trong thời gian sớm nhất.
