(Thanh tra) - Những đốm sáng le lói từ các địa phương và doanh nghiệp tiên phong chưa thể tạo nên “bầu trời đêm” rực rỡ cho du lịch Việt. Để “thắp sáng” kinh tế đêm tại Việt Nam xứng với tiềm năng, theo các chuyên gia, cần nhận thức đúng đắn và các chính sách có tầm nhìn dài hạn.
Gần 5 năm kể từ khi “Đề án Phát triển kinh tế ban đêm” được ban hành, Việt Nam vẫn chưa thể mở đường bứt phá cho ngành kinh tế vốn được xem là “mỏ vàng” được cả thế giới chạy đua khai thác.
Đầu tư phát triển kinh tế đêm- với những tổ hợp giải trí thắp sáng nền kinh tế, đòi hỏi sự mạnh dạn trong quyết sách cũng như nỗ lực của các doanh nghiệp.
Doanh nhân người Anh James Brogan, từng đến Việt Nam công tác và du lịch vài lần, ấn tượng với một vài hoạt động giải trí về đêm ở phố cổ Hà Nội như ngồi uống bia tại "ngã tư quốc tế" Tạ Hiện hay thưởng thức cà phê đường tàu Phùng Hưng.
Tuy nhiên, cũng giống như quan sát của một người bạn Ấn Độ đang sinh sống tại Việt Nam, anh cảm nhận rằng ngoài dịch vụ ăn uống, mua sắm, khách sạn hay bar karaoke, “bữa tiệc buffet du lịch đêm” vẫn chưa có nhiều lựa chọn, dù các chương trình biểu diễn về đêm đã tăng lên đáng kể.
Đánh giá về phát triển kinh tế đêm, Thạc sĩ Đặng Hoàng Anh (Trường Đại học Thương mại) nhìn nhận thế mạnh về ẩm thực Hà Nội có thể sánh ngang các thành phố lớn của Thái Lan nhưng ẩm thực đường phố chủ yếu là bán rong.
Tại các khu vực kinh doanh kinh tế đêm, dịch vụ còn nghèo nàn, chủ yếu là ẩm thực và mua sắm sản phẩm giá trị thấp, hoạt động còn xen lẫn khu dân cư nên chưa đảm bảo về trật tự…
Nhắc lại câu chuyện trên để thấy, kinh tế đêm là đòn bẩy giúp du lịch bừng sáng, giữ chân du khách dài hơn để “chi tiêu” nhiều hơn, vì thế nhiều năm qua, kinh tế đêm đã được các địa phương, thành phố lớn tích cực thúc đẩy phát triển.
Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang chịu nhiều áp lực từ cuộc chiến thương mại toàn cầu, Việt Nam vẫn ghi nhận những tín hiệu khả quan khi nhìn vào số liệu thống kê của Tổng Cục thống kê cho thấy, nửa đầu năm 2025, dòng khách quốc tế đến Việt Nam với những tín hiệu thị trường tích cực.
Chỉ tính 3 tháng đầu năm 2025, khách quốc tế đến Việt Nam đã đạt hơn 6 triệu lượt, tăng 29,6% so với cùng kỳ.
Kết quả này được đánh giá là nhờ có sự tỏa sáng từ “những ánh sao đêm” luôn nỗ lực không ngừng sáng tạo trong cách làm du lịch. Đó là những tổ hợp không bao giờ ngủ - đặc sản của các thiên đường du lịch – luôn biết cách níu chân du khách với các trải nghiệm, khám phá đa dạng. Sân khấu “Nụ hôn của biển cả”, vũ hội pháo hoa … ở Phú Quốc, Đà Nẵng đã góp phần không nhỏ để “kéo” khách đến thành phố đảo đạt 5,9 triệu lượt vào năm 2024, thu về hơn 21.170 tỷ đồng, vượt đỉnh 2019.
Khó có thể phủ nhận, kinh tế đêm là công cụ quan trọng giúp các thành phố du lịch tăng trưởng mạnh mẽ. Một nghiên cứu tại TPHCM cho thấy, khi mở rộng hoạt động dịch vụ vào ban đêm, doanh thu có thể tăng từ 20-30%, trong mùa cao điểm du lịch con số này còn cao hơn gấp đôi.
Do vậy, cá đại phương đầy tiềm lực về du lịch như Quy Nhơn, Đà Nẵng, Đà lạt… hoàn toàn có thể tận dụng mô hình này, giúp các cơ sở kinh doanh tăng doanh thu thông qua các hoạt động mua sắm, ăn uống và giải trí về đêm.
Các chuyên gia kinh tế nhìn nhận, khi phố đi bộ vận hành, hàng nghìn việc làm mới sẽ được tạo ra trong các ngành dịch vụ du lịch, nhà hàng, thương mại, nghệ thuật, tạo điều kiện cho người dân có thu nhập ổn định hơn. Nhà hàng, quán cà-phê, khu vui chơi trẻ em có thể mở cửa muộn hơn, phục vụ du khách cả vào ban đêm.
Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Sơn (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân) dù kinh tế đêm ở các địa phương đã đạt được những bước tiến đầu tiên nhờ các chính sách hỗ trợ, nhưng vẫn cần giải quyết những hạn chế nhằm tăng chất lượng kinh tế đêm.
Mặc dù trong doanh thu về lưu trú ăn uống của khách du lịch tăng đều trong những năm gần đây, nhưng du khách không chỉ muốn trải nghiệm ẩm thực mà còn mong chờ các chương trình văn nghệ đường phố mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, đặc biệt là các buổi biểu diễn ứng dụng công nghệ hiện đại của nghệ sĩ nổi tiếng…
Quả đúng như vậy, Đề án Phát triển kinh tế ban đêm đã triển khai sau gần 5 năm nhưng nhiều địa phương vẫn chưa đạt kỳ vọng. Không riêng Hà Nội, sức sống về đêm ở các thị trường trọng điểm như TPHCM, Đà Nẵng, Hội An hay các thành phố du lịch khác… vẫn còn chưa vươn hết sức.
Tại TPHCM, phố đi bộ Nguyễn Huệ, khu vực Bùi Viện, chợ Bến Thành là những điểm sáng ban đêm, nhưng phần lớn các dịch vụ vẫn chỉ xoay quanh ăn uống và giải trí đơn giản. Trong khi đó, chính quyền thành phố nhận định, kinh tế đêm không nên chỉ gói gọn ở "ăn nhậu vỉa hè" mà cần mở rộng sang các hoạt động hiện đại, mang tính văn hóa và bản sắc địa phương.
Hiện TPHCM đang thử nghiệm các tuyến du lịch sông về đêm và hệ sinh thái du lịch "không ngủ", nhưng bài toán đồng bộ hóa và tính hiệu quả vẫn còn ở phía trước.
Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch (Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam) tại Đà Nẵng, Hội An (Quảng Nam), TPHCM và Đà Lạt (Lâm Đồng) - những nơi đang thí điểm áp dụng kéo dài thời gian tổ chức các hoạt động dịch vụ đến 6h hôm sau, thì thời gian khai thác hầu hết đến 22h, một số điểm cung cấp dịch vụ muộn nhất là 24h.
Nhìn nhận “điểm nghẽn” cần tháo gỡ ở địa phương, Hội An thấy rằng sản phẩm, dịch vụ còn sơ sài, chủ yếu khách chỉ đến tham quan, ít lưu trú. Các hoạt động về đêm ở Đà Lạt chủ yếu gồm chợ đêm, phố đi bộ chỉ mở vào cuối tuần đến 21h.
Ông Nguyễn Phạm Kiên Trung, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Du lịch Bình Định cho biết, một trong những thách thức lớn của Quy Nhơn trước đây là du khách thường chỉ ở ngắn ngày rồi đi, chủ yếu vì thiếu các hoạt động về đêm.
Do vậy, khi phố đi bộ được hình thành, khách du lịch sẽ có thêm lý do để kéo dài thời gian lưu trú, điều này cũng đồng nghĩa với việc tăng mạnh mức chi tiêu vào khách sạn, nhà hàng, mua sắm, phương tiện di chuyển…
Thực tế, trên thế giới có rất nhiều thành phố đầu tư mạnh mẽ về kinh tế đêm. Thí dụ như Bangkok (Thái Lan) nổi tiếng với chợ đêm, phố đi bộ, quán bar ven sông thu hút hàng triệu khách du lịch mỗi năm.
Hay như Hồng Kông (Trung Quốc) được mệnh danh là thành phố không ngủ với nền kinh tế đêm phát triển, từ cửa hàng mở 24 giờ đến các trung tâm mua sắm sôi động.
Đặc điểm chung của những nơi này là đều thành công nhờ khai thác kinh tế đêm với các mô hình phố đi bộ, chợ đêm, nghệ thuật đường phố. “Vì thế, không chỉ riêng Bình Định mà các địa phương với lợi thế du lịch biển và văn hóa riêng có hoàn toàn có thể xây dựng thương hiệu du lịch mạnh mẽ, để đưa địa phương mình trở thành điểm đến hấp dẫn của Việt Nam và khu vực”, ông Trung bình luận.
Ở những “tọa độ” du lịch tầm cao như Đà Nẵng và Phú Quốc, bức tranh kinh tế đêm đã có bước chuyển tích cực. Thành phố rực rỡ ánh sáng với các chương trình nghệ thuật đẳng cấp quốc tế, các siêu thị và khu mua sắm xuyên đêm, những điểm đến độc đáo sau ánh hoàng hôn.
Các chuyên gia nhìn nhận, nỗ lực của các tập đoàn lớn khi đầu tư các dịch vụ, sản phẩm du lịch hấp dẫn ở Đà Nẵng hay Phú Quốc đã góp phần nâng tầm trải nghiệm du lịch. Nhưng để hình thành các sản phẩm, dịch vụ đêm hấp dẫn thì một mình doanh nghiệp là không đủ.
Theo TS Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Du lịch Việt Nam, mỗi địa phương cần đóng vai trò "nhạc trưởng" trong vận hành kinh tế đêm, phát triển mô hình phù hợp với điều kiện văn hóa, xã hội đặc thù.
Tuy nhiên, để “thắp sáng” kinh tế đêm tại Việt Nam xứng với tiềm năng, cần nhận thức đúng đắn và các chính sách có tầm nhìn dài hạn. Các nhà quản lý cần “cởi trói tư duy”, coi kinh tế đêm là một chiến lược phát triển kinh tế mũi nhọn, thay vì chỉ là một hoạt động phụ trợ.
Điều này đòi hỏi sự thay đổi trong cách tiếp cận và quản lý, cũng như việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về lợi ích của kinh tế đêm. Cần những không gian quy hoạch riêng, đủ lớn, cho nền kinh tế sau 22h vươn mình.
Một khi được thực hiện bài bản, kinh tế đêm không chỉ mang lại nguồn thu lớn mà còn giúp nâng cao vị thế du lịch Việt Nam trên bản đồ khu vực.
