XK thủy sản cần chủ động tìm thị trường mới để tránh thua thiệt. Ảnh: Trần Quý

Tuy nhiên, cũng chỉ trong vòng vài tháng, mặt hàng thủy sản XK chủ lực là tôm với 11 lô hàng tôm nuôi XK, liên tiếp bị một số thị trường XK lớn như Nhật Bản, EU cảnh báo về sản phẩm chứa dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép. Thực tế này đang khiến các doanh nghiệp (DN) cũng như cơ quan quản lý đối mặt với những thách thức mới. Nếu các DN XK thủy sản của Việt Nam không nhanh chóng chỉ rõ nguyên nhân và tìm các giải pháp khắc phục thì thời gian tới, phía EU sẽ dừng nhập khẩu thủy sản đến từ Việt Nam là điều hiện hữu.

Mục tiêu kim ngạchXKthủy sảnnăm 2015 đạt 8,5 tỷ USD. Để cán mốc con số này, ngànhThủy sảnsẽ phải vượt qua không ít khó khăn,trong đócó thuế chống bán phá giá,cảnh báo các mặt hàngthủy sảncó chứadư lượngkháng sinh vượt mức cho phép…

Theo ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội VASEP, mặc dù năm 2014, kim ngạch XK thủy sản liên tục tăng, đạt khoảng 7,9 tỷ USD, nhưng trong nước hoạt động sản xuất mặt hàng thủy sản chủ lực là tôm và cá tra lại không mấy khả quan. Nguyên nhân chủ yếu vẫn là do giá cá tra nguyên liệu giảm thấp nên người nuôi cho ăn cầm chừng, kéo dài thời gian, cá không đạt kích cỡ thu hoạch. Giá cá tra nguyên liệu trong các tháng cuối năm 2014 dao động từ 21.000 - 22.000 đồng/kg. Với giá này, người nuôi vẫn lỗ từ 1.500 - 2.000 đồng/kg.

Khó khăn nổi cộm nhất trong năm qua là tình trạng một số mặt hàng thủy sản XK chủ lực của Việt Nam bị thua thiệt về thuế chống bán phá giá. Ông Trương Đình Hòa cho biết, thuế chống bán phá giá tôm của Việt Nam ở thị trường chủ lực là Mỹ, ngoại trừ một số DN không bị áp thuế theo phán quyết cuối cùng của đợt xem xét hành chính lần thứ 8 (POR8) do Bộ Thương mại Mỹ công bố, những DN khác đều phải chịu mức thuế chống bán phá giá rất cao, lên đến 6,37%. Với mức thuế quá cao như trên, XK tôm của Việt Nam sang Mỹ trong năm 2015 chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng lớn, nhất là khi các nước cạnh tranh chủ yếu không bị áp thuế chống bán phá giá hoặc có mức thuế thấp hơn nhiều như: Indonesia và Ecuador không bị áp thuế chống bán phá giá. Chính vì thế, các DN XK tôm bị áp thuế chống bán phá giá cần giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ, dịch chuyển đơn hàng sang các thị trường lớn khác như Nhật Bản, EU, Hàn Quốc… để tránh thua thiệt.

Ngoài vấn đề thuế chống bán phá giá, năm qua, chi phí cho hoạt động XK gia tăng cũng tạo gánh nặng và áp lực lớn cho DN. Theo phản ánh của các DN XK thủy sản, DN đã phải chịu hàng chục phụ phí các loại. Chủ hàng phải đóng thêm các loại phí khác như: Phí thủ tục, phí hóa đơn, phí lưu kho bãi, phí cầu đường, phí giao hàng lẻ theo container.... Các DN tính toán, so với 2013, năm nay các loại phí này tăng 20 - 30% khiến lợi nhuận của DN giảm mạnh.

Theo chuyên gia trong lĩnh vực thủy sản, năm 2015, ngành phải cơ cấu lại về mặt thị trường, bởi hàng loạt nguyên nhân kể trên. Bên cạnh việc tiếp tục duy trì các thị trường truyền thống, năm 2015, các DN sẽ phải chú trọng đẩy mạnh XK sang những thị trường đầy tiềm năng khác như: ASEAN, Trung Quốc, Nga, Trung Đông… Phát triển những thị trường tiềm năng là yêu cầu cấp thiết, khi mà việc XK sản phẩm này sang các thị trường chủ lực vẫn chưa có dấu hiệu khởi sắc trở lại. Trong khi đó, các thị trường tiềm năng như ASEAN, Trung Đông lại có sự tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2014 và dự báo nhu cầu nhập khẩu thủy sản Việt Nam vào các thị trường này vẫn sẽ còn tăng trong năm 2015 cũng như những năm tới.

Trần Quý