Toàn cảnh khu vực Đảo Ngọc (TP Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi). Ảnh: N.P

Gần đây, tỉnh Quảng Ngãi có định hướng phát triển khu vực Đảo Ngọc (gồm thôn Ân Phú và một phần thôn Ngọc Thạch, xã Tịnh An), thành khu đô thị sinh thái hiện đại, có hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đồng bộ.

Khi chấp thuận cho một số nhà đầu tư tiến hành khảo sát, đề xuất đầu tư Dự án (DA) Khu đô thị sinh thái Đảo Ngọc (tháng 9/2017) và nhất là khi khởi công DA Đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc; thì tại khu vực Đảo Ngọc số lượng hồ sơ của người dân có nhu cầu và được giải quyết tách thửa, chuyển quyền sử dụng đất tăng đột biến.

Song, UBND xã Tịnh An, UBND TP Quảng Ngãi, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), Văn phòng đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) tỉnh không báo cáo, đề xuất, chỉ đạo hoặc tham mưu UBND tỉnh có biện pháp chấn chỉnh phù hợp theo quy hoạch; không kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời những vi phạm về quản lý, sử dụng đất; gây hoài nghi về việc trục lợi từ nhận chuyển quyền sử dụng đất để chờ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.

Cụ thể: Từ năm 2015 - 2022, tại khu vực Đảo Ngọc từ 214 thửa đất gốc, qua nhiều lần tách thửa đã hình thành 1.227 thửa đất mới; nhưng phần lớn là chỉ tách trên sơ đồ phân lô trong hồ sơ, còn trên thực địa vẫn như hiện trạng ban đầu.

Đặc biệt, có 50 trường hợp nhận chuyển quyền trọn thửa đất gốc để sau đó tách ra thành 211 thửa và 48 trường hợp nhận chuyển quyền từ các thửa đất đã được tách để tiếp tục tách thành 145 thửa.

Trong 1.227 thửa hình thành sau khi tách, có 737 thửa đã thực hiện 1.018 lần biến động chuyển quyền; trong đó có 468 thửa sau khi tách đã chuyển quyền cho những hộ gia đình, cá nhân có hộ khẩu ngoài xã Tịnh An.

Nhiều trường hợp tách thửa tự chừa đường đi có mặt cắt rất nhỏ (từ 1 đến dưới 2 mét) nhằm tăng tối đa số thửa đất đảm bảo diện tích tối thiểu để được tách. Có trường hợp thực hiện hợp các thửa đất đã tách trước đó, về sau tiếp tục tách ra nhiều thửa hơn; nhận chuyển nhượng với mục đích đầu cơ chờ bồi thường tái định cư khi bị thu hồi đất.

Kết luận thanh tra chỉ rõ Sở TN&MT tham mưu UBND tỉnh quy định việc xác định lại diện tích đất ở trái với quy định pháp luật, chậm tham mưu quy định diện tích tối thiểu tách thửa của từng loại đất. Dẫn đến VPĐKĐĐ tỉnh tham mưu giải quyết thủ tục xác định lại diện tích đất ở khi tách thửa không đúng quy định, gây thất thu cho ngân sách; một số trường hợp tham mưu giải quyết thủ tục tách thửa đối với các loại đất thuộc nhóm đất nông nghiệp không có cơ sở pháp lý.

UBND TP Quảng Ngãi ban hành Quy chế Quản lý đô thị kèm theo Quyết định số 04/2014/QĐ-UBND ngày 9/6/2014 quy định việc tách thửa nhưng không được áp dụng trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính, chậm trễ trong việc thực hiện kiến nghị cấp có thẩm quyền trong xử lý văn bản quy phạm pháp luật khi phát hiện qua thanh tra; dẫn đến việc văn bản quy phạm pháp luật còn hiệu lực pháp luật nhưng không được tổ chức thực thi trên thực tiễn, mà cụ thể là các trường hợp tách thửa đất thuộc khu vực Đảo Ngọc từ năm 2015 đến ngày 17/5/2019.

Khu dân cư trên Đảo Ngọc. Ảnh: N.P

UBND TP không đề ra biện pháp quản lý đất đai chặt chẽ để tình trạng tách thửa tùy nghi; từ đó hình thành những thửa đất không có đường đi chính thức, thực tế chỉ là lối đi phục vụ cho mục đích được phép tách thửa mà không xét đến sự ảnh hưởng toàn cảnh của xã Tịnh An trong việc thực hiện xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020.

Chủ tịch UBND tỉnh giao Giám đốc Sở TN&MT khẩn trương tham mưu UBND tỉnh xem xét sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ một số điểm của quy định ban hành kèm theo Quyết định số 21/2019/QĐ-UBND ngày 9/8/2019 của UBND tỉnh theo đúng pháp luật.

Thực hiện các biện pháp khắc phục các sai phạm khi cho phép 10 trường hợp tách 11 thửa thành nhiều thửa, trong đó có 28 thửa là đất nông nghiệp với 4.652,5m² và 1 thửa chỉ có 50m² đất ở (nhỏ hơn diện tích tối thiểu tách thửa đất ở tại Tịnh An là 100m²); sau đó Sở TN&MT đã cấp 29 sổ đỏ đất thuộc trường hợp “không đủ điều kiện được cấp”.

Đến nay, có 12/29 thửa đất được tách ra đã chuyển quyền cho người khác nên không thể thu hồi lại sổ đỏ, 17 trường hợp còn lại Sở TN&MT phải  xác lập thủ tục thu hồi sổ đỏ.

Ngoài ra, có 21 trường hợp đã tách thành 140 thửa và đã chuyển quyền cho người khác 96 thửa nên không thể thu hồi sổ đỏ; Sở TN&MT phải thu hồi 44 thửa còn lại; chỉ đạo khắc phục hậu quả đảm bảo không gây thất thoát ngân sách Nhà nước.

8 trường hợp tách thành 42 thửa đất tự chừa đường đi đã được Sở TN&MT cấp 42 sổ đỏ thuộc trường hợp phải thu hồi. Tuy nhiên, có 31/42 thửa đất đã chuyển quyền cho người khác, còn lại 11 sổ đỏ phải thu hồi.

Tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân thuộc Sở TN&MT đã tham mưu UBND tỉnh ban hành các văn bản trái với quy định của pháp luật đất đai; chậm trễ tham mưu quy định về diện tích tối thiểu tách thửa đối với từng loại đất.

Chủ tịch UBND TP Quảng Ngãi chủ trì, kiểm điểm trách nhiệm Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND xã phụ trách lĩnh vực và công chức địa chính xã Tịnh An trong thời kỳ trên, do liên quan đến các sai phạm.

Giám đốc Sở Nội vụ tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh xem xét xử lý theo đúng quy định về chế độ trách nhiệm của tập thể và cá nhân là lãnh đạo Sở TN&MT, UBND TP Quảng Ngãi có các sai phạm, khuyết điểm đã nêu.