Việt Nam nổi lên như điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư chiến lược trong làn sóng rót vốn mạnh mẽ vào công nghệ cao, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI). Ảnh: Đ.H

Hơn 500 tỷ USD vốn FDI- đòn bẩy cho tăng trưởng bền vững

Tính đến hết tháng 3/2025, Việt Nam ghi nhận hơn 42.760 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) còn hiệu lực, với tổng vốn đăng ký đạt trên 510 tỷ USD. Trong đó, vốn thực hiện lũy kế ước đạt gần 327,5 tỷ USD, tương đương 64,2% tổng vốn đăng ký, phản ánh mức độ cam kết cao và tính bền vững của dòng vốn ngoại.

Chỉ riêng năm 2024, khu vực FDI đã đóng góp 16,5% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, chiếm gần 72% tổng kim ngạch xuất khẩu và nộp hơn 20 tỷ USD vào ngân sách nhà nước. Không chỉ là nguồn vốn quan trọng, FDI còn tạo ra hơn 5 triệu việc làm, góp phần nâng cao thu nhập, chất lượng nguồn nhân lực và thúc đẩy chuyển giao công nghệ tại Việt Nam.

Theo bà Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược, dòng vốn FDI gắn bó với hành trình đổi mới của Việt Nam từ những năm đầu hội nhập. "FDI là nhân tố đồng hành, giúp Việt Nam đạt được những thành tựu nổi bật về tăng trưởng, hội nhập và phát triển bền vững", bà Minh khẳng định. Giai đoạn 2026–2030, Việt Nam đặt mục tiêu thu hút bình quân 40–50 tỷ USD vốn FDI mỗi năm, với mức giải ngân đạt khoảng 30–40 tỷ USD/năm.

Ông Nguyễn Hồng Sơn, Phó Trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, nhấn mạnh quan điểm của Đảng về FDI luôn nhất quán và xuyên suốt từ Đại hội VI năm 1986 đến nay. “Thu hút FDI không chỉ vì số lượng hay quy mô vốn, mà đặt trọng tâm vào hiệu quả, công nghệ, liên kết và phát triển nội lực”, ông Sơn nói.

Các nghị quyết của Bộ Chính trị đã chỉ rõ yêu cầu thúc đẩy các chuỗi giá trị, hỗ trợ doanh nghiệp trong nước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, khuyến khích chuyển giao công nghệ và phát triển các cụm ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao.

“Sau gần 40 năm đổi mới, môi trường đầu tư tại Việt Nam đã có bước cải thiện rõ rệt, thủ tục hành chính được tinh gọn, pháp luật ngày càng hoàn thiện, hạ tầng được nâng cấp đồng bộ và chất lượng lao động không ngừng cải thiện. Nhờ đó, Việt Nam đang nổi lên như một điểm đến hấp dẫn trong mắt các tập đoàn toàn cầu – không chỉ vì lợi thế chi phí, mà vì tiềm năng đồng hành dài hạn”, ông Sơn cho hay.

Nâng cao hiệu quả dòng vốn FDI trong kỷ nguyên mới

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực trong việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), Việt Nam vẫn đang đối mặt với những tồn tại cần được giải quyết để nâng cao chất lượng và hiệu quả của dòng vốn này. Theo ông Nguyễn Hồng Sơn – Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương, những thách thức hiện hữu trong thu hút và sử dụng FDI đòi hỏi phải có một cách tiếp cận mới, toàn diện và đồng bộ hơn.

Một trong những hạn chế lớn hiện nay là quy mô và trình độ công nghệ của các dự án FDI còn ở mức trung bình; nhiều dự án chưa thực sự tạo ra giá trị gia tăng cao. Đặc biệt, sự thiếu gắn kết giữa khu vực doanh nghiệp FDI và khu vực doanh nghiệp trong nước khiến tỷ lệ nội địa hóa còn thấp, làm giảm khả năng lan tỏa về công nghệ và năng lực sản xuất.

Cùng với đó, các rào cản về thủ tục hành chính, giải phóng mặt bằng, quy định về môi trường, thuế, phòng cháy chữa cháy… vẫn là lực cản đáng kể. Những vấn đề này không chỉ làm tăng chi phí tuân thủ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư, kinh doanh của các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam.

Bên cạnh các yếu tố thể chế, những hạn chế nội tại khác như nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu, hạ tầng chưa đồng bộ và hiện tượng gian lận thương mại, chuyển giá – đặc biệt là hành vi “đội lốt xuất xứ” – vẫn là những điểm nghẽn trong nỗ lực thu hút FDI chất lượng cao.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa đang bước vào giai đoạn điều chỉnh sâu rộng, chuỗi cung ứng toàn cầu được tái cấu trúc theo hướng đa cực và an toàn hơn, dòng vốn FDI cũng thay đổi rõ nét. Theo ông Sơn, xu hướng hiện nay là đầu tư vào các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như công nghệ cao, nghiên cứu và phát triển (R&D), trí tuệ nhân tạo (AI), năng lượng tái tạo và các ngành gắn với tiêu chuẩn ESG, giảm phát thải carbon. Yếu tố ổn định chính trị và khả năng bảo đảm chuỗi cung ứng liên tục đang trở thành tiêu chí ưu tiên trong các quyết định đầu tư của các tập đoàn lớn.

Trong bức tranh ấy, Việt Nam nổi lên như một điểm đến đầy tiềm năng với lợi thế về quy mô dân số gần 100 triệu người, tầng lớp trung lưu tăng nhanh và mức tiêu dùng ngày càng cao. Đồng thời, việc tham gia sâu vào 17 hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP, đã giúp Việt Nam mở rộng không gian thị trường và gia tăng sức hấp dẫn trong mắt các nhà đầu tư toàn cầu.

Theo ông Sơn, với độ mở kinh tế thuộc nhóm cao nhất thế giới – kim ngạch thương mại hiện tương đương gần 200% GDP – cùng với hệ thống hạ tầng ngày càng hoàn thiện, môi trường đầu tư kinh doanh liên tục được cải thiện và nền chính trị ổn định, Việt Nam đang củng cố vững chắc vị thế là điểm đến chiến lược của dòng vốn FDI toàn cầu.

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nhiều bất định và rủi ro chồng chất, ông Nguyễn Hồng Sơn nhấn mạnh rằng đây chính là thời điểm Việt Nam cần thúc đẩy mạnh mẽ hơn sự đồng hành giữa Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là khối đầu tư nước ngoài.

“Chúng ta không thể đi xa nếu đi riêng rẽ. Chỉ có thể bứt phá khi chung vai sát cánh. Sự hợp tác giữa Việt Nam và các doanh nghiệp FDI, nếu được đặt trên nền tảng niềm tin chiến lược và tầm nhìn dài hạn, sẽ là chìa khóa để cùng nhau vượt qua thách thức và vươn tới những chân trời phát triển mới – sáng tạo, bền vững và thịnh vượng,” ông Sơn khẳng định.