Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh. Ảnh. H.Phong

Sáng ngày 20/5, Quốc hội nghe tờ trình, báo cáo thuyết minh, thẩm tra về EVFTA.

Trình bày tờ trình, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh cho hay, EVFTA được coi là một hiệp định toàn diện, chất lượng cao và đảm bảo cân bằng về lợi ích cho cả Việt Nam và EU, đồng thời phù hợp với các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cũng như đã lưu ý đến chênh lệch về trình độ phát triển giữa hai bên.

Thương mại hai chiều và đầu tư từ Liên minh châu Âu (EU) vào Việt Nam sau khi EVFTA có hiệu lực được dự báo sẽ tăng trưởng ở mức khá, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế, giải quyết công việc làm cho người lao động. “Riêng thu ngân sách Nhà nước có thể sẽ được cải thiện và tăng trong trung hạn và dài hạn”, bà Thịnh nói.

Trên cơ sở đề nghị của Chính phủ, Chủ tịch nước đề nghị Quốc hội xem xét, quyết định phê chuẩn toàn văn Hiệp định EVFTA trong kỳ họp 9 này.

Cơ hội để doanh nghiệp khôi phục sau đại dịch Covid-19

Thừa uỷ quyền của Thủ tướng, thuyết minh rõ hơn, Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh cho hay, EVFTA là cơ hội để doanh nghiệp khôi phục sản xuất sau đại dịch Covid-19.

“Doanh nghiệp Việt Nam sẽ có cơ hội tiếp cận các chuỗi cung ứng mới thay thế cho các chuỗi cung ứng truyền thống vốn đang bị đứt đoạn hoặc đình trệ do Covid-19”, ông Tuấn Anh nói.

Ngoài ra, thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam cũng có cơ hội được mở rộng và đa dạng hóa hơn, giảm sự lệ thuộc vào một nhóm thị trường nhất định.

Theo đánh giá của Chính phủ, hiệp định này sẽ giúp GDP Việt Nam tăng thêm 2,18-3,25% trong 5 năm đầu thực thi; 4,57-5,3% cho 5 năm tiếp theo và 7,07-7,72% trong 5 năm sau đó.

EU là thị trường nhập khẩu lớn thứ hai thế giới và hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam, sau Mỹ. Thông qua hiệp định này, Việt Nam có thể tiếp cận một thị trường tiềm năng với dân số hơn 500 triệu người, GDP khoảng 15.000 tỷ USD chiếm 22% GDP toàn cầu.

Những cam kết mở cửa thị trường của EVFTA sẽ giúp kim ngạch xuất khẩu Việt Nam sang EU tăng thêm gần 43% vào 2025, 44,4% vào 2030, tập trung vào nông sản (gạo, đường, thịt heo, lâm sản...); chế biến, chế tạo (dệt may, da giày); dịch vụ (hàng không, tài chính, bảo hiểm).

Ở chiều ngược lại, nhập khẩu từ EU sẽ tăng khoảng 33,06% vào 2025, và 36,7% vào 2030. EVFTA giúp đa dạng hóa thị trường nước để không bị phụ thuộc vào sự giới hạn một số thị trường, đồng thời có thể là đòn bẩy kích thích các đối tác khác tăng cường quan hệ thương mại - đầu tư với Việt Nam.

Về lao động, EVFTA dự kiến giúp tăng thêm khoảng 146.000 việc làm mỗi năm. Hiệp định này cũng dự kiến làm giảm thu từ thuế xuất khẩu, nhập khẩu trên 2.500 tỷ đồng, nhưng thu từ nội địa lại tăng khoảng 7.000 tỷ đồng giai đoạn 2020-2030.

Cần làm rõ tác động đến tăng trưởng GDP

Ở góc độ cơ quan thẩm tra, theo Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu, việc Việt Nam ký và phê chuẩn FTA với EU vào thời điểm này là phù hợp và đúng thời điểm, tiếp tục tạo đà cho việc hội nhập kinh tế quốc tế và hồi phục sự phát triển kinh tế trong nước sau đại dịch Covid-19 qua các thị trường Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và EU.

Nhưng một số ý kiến trong cơ quan thẩm tra đề nghị, Chính phủ đánh giá thêm tác động của hiệp định sau đại dịch, nhất là khó khăn, thách thức do Covid-19 ảnh hưởng tới chính trị, kinh tế, thương mại, nhất là tăng trưởng GDP, thu ngân sách, cơ cấu ngành, thu hẹp thị trường, giảm việc làm.

“Chính phủ cần dự báo xu hướng phát triển kinh tế quốc tế; đề ra các giải pháp xử lý để đảm bảo an ninh chính trị, an ninh kinh tế và gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế”, ông Giàu nói.

Ngoài ra, Uỷ ban Đối ngoại cũng đề nghị Chính phủ làm rõ cam kết các biện pháp phi thuế quan trong lĩnh vực dược phẩm trang thiết bị y tế; việc mở cửa cho nhà thầu EU tham gia các gói thầu cung cấp thuốc; Anh rời EU có ảnh hưởng ra sao tới các cam kết của hiệp định...

Hiệp định EVFTA gồm 17 Chương, 8 Phụ lục, 2 Nghị định thư, 2 Biên bản ghi nhớ và 4 Tuyên bố chung điều chỉnh nhiều vấn đề bao gồm: Thương mại hàng hóa (gồm các quy định chung và cam kết mở cửa thị trường), quy tắc xuất xứ, hải quan và thuận lợi hóa thương mại, các biện pháp kiểm dịch và vệ sinh an toàn thực phẩm (SPS), các hàng rào kỹ thuật trong thương mại (TBT), thương mại dịch vụ (gồm các quy định chung và cam kết mở cửa thị trường), đầu tư, phòng vệ thương mại, cạnh tranh, doanh nghiệp Nhà nước, mua sắm của Chính phủ, sở hữu trí tuệ, thương mại và phát triển bền vững, hợp tác và xây dựng năng lực, pháp lý - thể chế.

Tại phiên làm việc chiều nay (20/5) Quốc hội sẽ thảo luận trực tuyến về thông qua hiệp định này và dự kiến biểu quyết thông qua vào ngày 28/5.

Về việc Anh rời EU, theo Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh, khi EVFTA được ký kết, Anh vẫn là thành viên của EU và được coi là bên tham gia ký kết cùng Việt Nam. Theo thỏa thuận Brexit, Anh sẽ có "giai đoạn chuyển tiếp" trước khi chính thức rời khỏi EU, nên khi EVFTA có hiệu lực, thực thi trong giai đoạn chuyển tiếp thì Anh vẫn được hưởng các cam kết Việt Nam dành cho EU trong khuôn khổ EVFTA và ngược lại.

Việc tiếp tục duy trì quan hệ thương mại tự do với Anh sau khi nước này rời khỏi EU sẽ góp phần củng cố và tăng cường trao đổi thương mại song phương khi Anh đang là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam tại thị trường châu Âu với tốc độ tăng trưởng kim ngạch thương mại bình quân là 17,8% một năm.

Chính phủ kiến nghị Quốc hội khi phê chuẩn EVFTA thì cũng đồng ý áp dụng hiệp định này với Anh cho đến hết giai đoạn chuyển đổi ngày 31/12/2020 (có thể gia hạn đến 24 tháng).

Sau thời gian chuyển đổi, để tránh bị gián đoạn thương mại, các cơ quan liên quan của Việt Nam và Anh đã thảo luận về khả năng hai bên đàm phán và ký kết một hiệp định thương mại tự do trên cơ sở kế thừa của EVFTA.