Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: Đ.X

Tại phiên họp 32, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án Đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước).

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết, theo quy hoạch, mạng lưới đường bộ cao tốc gồm 41 tuyến với tổng chiều dài khoảng 9.014 km.

Cả nước hiện đã đưa vào khai thác khoảng 1.892 km đường cao tốc, đang xây dựng 1.600 km, đang chuẩn bị đầu tư khoảng 1.267 km. Trong đó tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông sẽ cơ bản hoàn thành vào năm 2025.

Với đường bộ cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành, theo ông Thắng, thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Tây. Đây là trục giao thông quan trọng, kết nối vùng Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ và TP Hồ Chí Minh.

“Đầu tư cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành sẽ giải quyết điểm nghẽn về hạ tầng giao thông, tạo không gian phát triển mới, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh khu vực vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên”, ông Thắng nói, Bộ Chính trị đã có nghị quyết định hướng đầu tư cao tốc này.

Cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành có 4 làn xe hoàn chỉnh, vốn đầu tư khoảng 25.540 tỷ

Theo quy hoạch, cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành có quy mô 6 làn xe. Giai đoạn phân kỳ đầu tư với chiều dài khoảng 128,8km (đi qua địa phận tỉnh Đắk Nông 27,8 km, qua địa phận tỉnh Bình Phước 101 km), quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh, giải phóng mặt bằng một lần 6 làn xe.

Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cho hay, sơ bộ tổng mức đầu tư dự án này khoảng 25.540 tỷ đồng, gồm 12.770 tỷ đồng vốn Nhà nước và 12.770 tỷ đồng vốn do nhà đầu tư thu xếp.

Với số vốn Nhà nước, Chính phủ kiến nghị Quốc hội chấp thuận bố trí 8.770 tỷ đồng từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách Trung ương năm 2022 và 1.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách Trung ương giai đoạn 2021- 2025.

Cơ quan thẩm tra là Ủy ban Kinh tế nhất trí cần thiết đầu tư Dự án cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị phân tích rõ hơn các chi phí thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đặc biệt chi phí liên quan đến việc chuyển mục đích sử dụng rừng và đất lúa của dự án.

Đáng chú ý, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, trong cơ quan thẩm tra, có ý kiến cho rằng đề xuất bố trí 1.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách Trung ương giai đoạn 2021 - 2025 là “không khả thi”.

Bởi, theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2019, số vốn kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021 - 2025 chỉ được thực hiện đến ngày 31/01/2026.

“Dự án dự kiến đến hết năm 2026 mới hoàn thành, đề nghị Chính phủ giải trình làm rõ việc bố trí nguồn vốn để thực hiện dự án trong năm 2026”, ông Thanh nói.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương. Ảnh: P.Thắng

Giải trình, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, Chính phủ đề xuất cho phép kéo dài thời gian giải ngân đến hết năm 2026 với số vốn bố trí từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách Trung ương năm 2022 để thực hiện dự án.

Việc kéo dài thời gian giải ngân đến hết năm 2026 chỉ là chuyển nguồn giải ngân từ năm trước sang năm sau, không ảnh hưởng tới kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công trung hạn, tạo thuận lợi cho dự án được thực hiện liên tục, không bị ngắt quãng, theo ông Phương.

Cũng liên quan đến nguồn vốn, Ủy ban Kinh tế lưu ý vốn do nhà đầu tư thu xếp chiếm 50% sơ bộ tổng mức đầu tư dự án.

Cho nên, Chính phủ cần thống nhất chặt chẽ với nhà đầu tư quan tâm trong việc thu xếp vốn cho dự án, tránh phải điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án từ đầu tư theo phương thức đối tác công - tư sang đầu tư công.

Làm cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành có thể 2 dự án khác giảm doanh thu

Cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành dự kiến được triển khai thành 5 dự án thành phần. Trong đó, dự án thành phần 1 (cao tốc đoạn Gia Nghĩa - Chơn Thành) đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (loại hợp đồng BOT), đấu thầu rộng rãi trong nước để lựa chọn nhà đầu tư.

“Sơ bộ thời gian thu phí hoàn vốn khoảng 18 năm”, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải nói.

4 dự án thành phần còn lại là thực hiện giải phóng mặt bằng, xây dựng đường gom và cầu vượt ngang qua địa phận các tỉnh Đắk Nông, Bình Phước. Các dự án thành phần này triển khai theo hình thức đầu tư công.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Ảnh: P.Thắng

Chính phủ tính toán, năm 2023-204 chuẩn bị dự án, giải phóng mặt bằng vào năm 2024 - 2025. Sau đó, thi công xây dựng và phấn đấu hoàn thành năm 2026.

Về tổ chức thực hiện, Chính phủ kiến nghị giao UBND tỉnh Bình Phước chịu trách nhiệm là cơ quan đầu mối tổ chức thực hiện dự án, bảo đảm tính tổng thể, đồng bộ toàn dự án.

Ngoài ra, Chính phủ đề xuất cho phép người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định chỉ định thầu với các gói thầu tư vấn, gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, các gói thầu thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư.

Cơ chế chỉ định thầu áp dụng trong 2 năm kể từ ngày dự án được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.

“Trong thời gian thực hiện dự án nếu có phát sinh công việc chỉ định thầu thì Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định kéo dài thời gian áp dụng cơ chế này”, ông Thắng nêu.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho hay, theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, có 2 dự án BOT song hành với dự án là dự án BOT Cầu 38 - thị xã Đồng Xoài và dự án nâng cấp mở rộng Quốc lộ 14 đoạn Km817 - Km887, tỉnh Đắk Nông).

Dự án cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành được đầu tư sẽ làm giảm doanh thu và thay đổi phương án tài chính dự kiến ban đầu của các dự án trên.

“Do đó, cần bổ sung giải pháp cụ thể đối với dự án để Quốc hội có cơ sở xem xét, quyết định”, ông Thanh nêu quan điểm của cơ quan thẩm tra.

Theo chương trình, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành sẽ được trình ra Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp 7 vào tháng 5 tới.