(Thanh tra) - Sự trở lại của Bamboo Airways dưới sự điều hành của Tập đoàn FLC, sự xuất hiện của Sun Phuquoc Airways, cùng các thương vụ thoái vốn đáng chú ý tại Vietjet Air và Vietravel Airlines đang báo hiệu một giai đoạn cạnh tranh chưa từng có của thị trường hàng không Việt Nam.
Hàng không Việt Nam và các hãng bay lớn
Cùng lúc đó, báo cáo "Hàng Không Việt Nam - Đón kỷ nguyên mới” của Công ty Chứng khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS) cho thấy ngành hàng không Việt Nam đang bước vào một pha tăng trưởng mới khi đội bay của các hãng được khôi phục dần sau khủng hoảng động cơ P&W, trong khi nhu cầu quốc tế tiếp tục mở rộng. Sự xuất hiện của Sun Phu Quoc Airways từ cuối 2025 và việc Bamboo Airways tái cấu trúc toàn diện đang đẩy mức độ cạnh tranh trong ngành lên cao, đồng thời làm lộ rõ sự khác biệt giữa các hãng về quy mô, chiến lược và năng lực thích ứng.
Theo báo cáo, Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ trong thị trường vận tải hàng không trong thập kỷ qua. Việt Nam đã vươn lên từ vị trí thứ 11 trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương vào năm 2014, trở thành thị trường hành khách hàng không lớn thứ 8 vào năm 2024. Việt Nam cũng ghi nhận tốc độ tăng trưởng cao nhất trong số 10 thị trường hàng đầu khu vực, đạt 121% từ năm 2014 đến 2024. Sự tăng trưởng này đến từ nền kinh tế mạnh mẽ và sức hút ngày càng cao của Việt Nam như một điểm đến du lịch.
So với thời điểm trước đại dịch COVID-19, vận tải hàng không Việt Nam không chỉ phục hồi hoàn toàn mà còn đạt mức tăng trưởng vượt trội ở cả thị trường quốc tế (tăng 11%) lẫn thị trường nội địa (tăng 5,8%). Du khách từ châu Á chiếm gần 80% lượng khách quốc tế đến Việt Nam, chủ yếu từ Đông Bắc Á, bao gồm Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan và Nhật Bản. Trong khi đó, số lượng hành khách nội địa là 68 triệu, giảm 15% so với năm 2023. Sự sụt giảm này là do năng lực của các hãng hàng không giảm, khi các hãng hàng không Việt Nam thu hẹp đội bay để bảo dưỡng máy bay và tái cấu trúc doanh nghiệp, cùng với nhu cầu đi lại trong nước yếu hơn, khi người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu và chuyển sang du lịch quốc tế để tìm kiếm những điểm đến mới.
Tại Việt Nam, hiện nay có 8 hãng bay, tuy nhiên quy mô phân tầng rõ rệt. Đứng đầu là Vietnam Airlines khi đang có 103 máy bay, ngoài ra, hãng hàng không Quốc Gia đang đặt mua thêm 50 máy bay. Vietnam Airlines đang vận hàng 57 đường bay quốc tế và 39 đường bay nội địa.
Tiếp sau là Vietjet Air với 94 máy bay, số lượng máy bay đang đặt 20 máy bay. Hiện đang vận hành hơn 80 đường bay quốc tế, 45 đường bay nội địa.
Bamboo Airways có 9 máy bay, Vietstar Airlines 5 máy bay, Pacific Airlines (Tiền thân là Jetstar Pacific) có 3 máy bay, Sun PhuQuoc Airways 3 máy bay, Vietravel Airlines 3 máy bay, Vasco 6 máy bay.
Thị trường phân tầng rõ nét
Thị trường hiện do Vietnam Airlines và Vietjet Air chi phối, chiếm hơn 86% thị phần nội địa. Tuy nhiên, các hãng như Bamboo Airways, Pacific Airlines và Vietravel Airlines đang nỗ lực mở rộng thị phần thông qua tái cấu trúc, đổi mới chiến lược và mở rộng mạng bay. Sự xuất hiện của các nhà đầu tư mới và kế hoạch thành lập hãng hàng không mới vào 2026 báo hiệu áp lực cạnh tranh ngày càng tăng, thúc đẩy cải tiến dịch vụ và đa dạng hóa mô hình kinh doanh.
VietJet Air hiện giữ vị trí số một tại thị trường hàng không Việt Nam, cả nội địa lẫn quốc tế, nhờ mô hình hàng không chi phí thấp kết hợp dịch vụ chất lượng cao, mang lại lợi thế cạnh tranh bền vững. Trên các đường bay nội địa, VietJet đã duy trì ngôi đầu từ năm 2020, với thị phần năm 2024 khoảng 44%, gần như ngang bằng với Vietnam Airlines (42%), bỏ xa các đối thủ nhỏ hơn như Bamboo Airways (6,9%) và Pacific Airlines (2,4%). Ở mảng quốc tế, các hãng hàng không Việt Nam chiếm khoảng 40-45% thị phần vận tải hành khách, trong đó VietJet Air nắm giữ 56% thị phần, vượt xa Vietnam Airlines (42%).
Năm 2024 đánh dấu sự phục hồi ấn tượng của thị trường hàng không thế giới nói chung và thị trường hàng không Việt Nam nói riêng. Theo báo cáo chung của Cục Hàng không Việt Nam về thị trường hàng không, tổng thị trường vận tải hành khách quốc tế năm 2024 ước đạt 76,4 triệu khách và 1,29 triệu tấn hàng hóa, tăng tương ứng 5,1% về hành khách và 20% về hàng hóa so với năm trước. Nếu so với thời điểm trước dịch COVID-19 (năm 2019), sản lượng vận chuyển năm 2024 đã đạt 96,6% về hành khách và tăng 2% về hàng hóa.
Trong đó, vận chuyển quốc tế ước đạt 41,4 triệu khách, tăng 27% so năm 2023 và tương đương so với năm 2019 - vốn được xem là đỉnh cao của ngành trước khi bước vào giai đoạn suy thoái do đại dịch. Về thị phần khai thác vận chuyển quốc tế, các hãng hang không Việt NAm vẫn duy trì ổn định trên 42%. Trong đó, Vietnam Airlines chiếm 18% và Vietjet chiếm khoảng 24% thị phần với hệ số sử dụng ghế bình quân đạt gần 80%.
Triển vọng tích cực nhưng thiếu hụt tàu bay còn kéo dài
Với tốc độ tăng trưởng trung bình dự báo khoảng 5-6%/năm, thị trường hàng không Việt Nam hứa hẹn sẽ đón khoảng 150 triệu khách vào năm 2035 và 200 triệu khách vào năm 2040, tăng lần lượt 1,9 lần và gần 2,5 lần so với năm 2019. Bức tranh toàn cảnh ngành hàng không Việt Nam năm 2024 có nhiều gam màu tích cực, đa dạng dịch vụ từ vận chuyển hành khách đến hàng hóa và có nhiều điều kiện thuận lợi để bứt phá trong giai đoạn tới.
Theo các cơ quan hữu quan, ngành hàng không Việt Nam được trao chứng chỉ phê chuẩn năng lực giám sát an toàn hàng không mức 1 - Category 1 (CAT 1). Nhìn vào chứng chỉ CAT 1, các hãng bay nước ngoài cảm thấy an tâm khi đến Việt Nam. Đây là điều kiện cần và đủ độ tin cậy đối với ngành hàng không của một quốc gia mà trong đó các hãng hàng không đã thực hiện nghiêm ngặt các chỉ thị an toàn mà cục Hàng không Việt Nam hướng dẫn.
Năm 2024 là tiền đề, là cầu nối để năm 2025 là thời điểm ngành hàng không Việt cất cánh vươn mình, mở rộng hơn, kết nối nhiều hơn các khu vực khác trên thế giới với sự hỗ trợ tích cực từ Nhà nước và nỗ lực không ngừng của các hãng hàng không Việt.
Tình trạng thiếu hụt tàu bay tại Việt Nam được dự báo sẽ kéo dài đến hết năm 2025 trước khi dần được cải thiện. Mặc dù đội tàu bay khai thác dự kiến sẽ tăng 6% trong năm 2025, đạt khoảng 193 chiếc, nhưng lưu lượng hành khách (RPK) của Vietnam Airlines được ước tính sẽ tăng nhanh hơn, ở mức 7,5%. Trên thực tế, lượng hành khách có thể còn cao hơn mức dự báo, làm gia tăng khoảng cách giữa cung và cầu, từ đó khiến tình trạng thiếu tàu bay vốn đã bắt đầu từ năm 2024, trở nên nghiêm trọng hơn trong năm 2025, đồng thời đẩy lợi suất hành khách tăng cao do áp lực cung ứng.
Năm 2026, kỳ vọng áp lực này sẽ giảm bớt nhờ đội tàu bay toàn ngành tăng mạnh 18%, trong khi tăng trưởng lưu lượng hành khách dự báo chậm lại. Đến năm 2027, đội tàu bay tiếp tục tăng thêm 14% và cán cân cung – cầu được dự báo sẽ duy trì ở mức tương tự như năm trước, góp phần ổn định thị trường vận tải hàng không.
