Ảnh chụp màn hình: Quang Dân

Mất 20,2% doanh thu sau sự cố banca

Giữa năm 2023, sau thanh tra Công ty TNHH Bảo hiểm nhân thọ Sun Life Việt Nam (Công ty Sun Life), Bộ Tài chính phát hiện 44 trường hợp đại lý bảo hiểm, nhân viên ngân hàng chưa thực hiện đúng quy định, nhiều trường hợp ký khống, công ty hạch toán 600 tỷ đồng chưa đúng quy định pháp luật về kinh doanh bảo hiểm và thuế...

Bộ Tài chính cho biết, tỷ lệ hủy hợp đồng năm thứ nhất tại công ty bảo hiểm này lên đến 73%, trên 1.000 khiếu nại về bancassurance.

Trước đó, năm 2021, Sun Life triển khai bán bảo hiểm thông qua hai tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (bancassurance) bao gồm: Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) và Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPB).

Kết luận này ảnh hưởng không nhỏ tới doanh thu của Sun Life. Năm 2023, Sun Life ghi nhận doanh thu thuần hoạt động kinh doanh bảo hiểm chỉ còn 4.128 tỷ đồng, giảm 1.045 tỷ đồng, tương đương 20,2% so với năm 2022.

Doanh thu giảm mạnh nên Sun Life thực hiện chính sách cắt giảm chi tiêu. Tổng chi phí hoạt động kinh doanh bảo hiểm giảm 786 tỷ đồng, tương đương 28,5% xuống 1.975 tỷ đồng. Đây là nguyên nhân chính khiến Sun Life dù vẫn lỗ khủng nhưng thua lỗ giảm từ 1.469 tỷ đồng xuống 922 tỷ đồng.

Thua lỗ triền miên, lỗ lũy kế 5.497 tỷ đồng

Công ty TNHH Bảo hiểm nhân thọ Sun Life Việt Nam là doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài được thành lập tại Việt Nam theo Giấy phép thành lập và hoạt động số 68 GP/KDBH ngày 24/1/2013 của Bộ Tài chính, có lĩnh vực hoạt động là kinh doanh các nghiệp vụ bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe; kinh doanh tái bảo hiểm; quản lý quỹ, đầu tư vốn theo quy định pháp luật Việt Nam.

Sau nhiều năm hoạt động, Sun Life khó cạnh tranh được với các đối thủ mạnh trên thị trường nên doanh thu thuần hoạt động kinh doanh bảo hiểm (doanh thu) của công ty chưa từng đạt tới mốc ngàn tỷ. Tuy nhiên, kể từ năm 2021 sau khi thực hiện bancassurance với ACB và TPBank, nguồn thu của Sun Life bước sang trang mới.

Cụ thể, trong năm đầu hoạt động, doanh thu của Sun Life chỉ là 107 tỷ đồng, sau đó giảm xuống 22 tỷ đồng (năm 2014), tăng lên 121 tỷ đồng (năm 2015), 841 tỷ đồng (năm 2016), 563 tỷ đồng (năm 2017), 764 tỷ đồng (năm 2018), 998 tỷ đồng (năm 2019) và 1.323 tỷ đồng (năm 2020).

Bước sang năm 2021, doanh thu Sun Life đột phá khi tăng 1.684 tỷ đồng, tương đương 127% so với năm 2020 lên 3.007 tỷ đồng. Không tính cú trượt năm 2023 sau sự cố banca, doanh thu tại Sun Life đi lên đáng kể khi đạt 5.173 tỷ đồng (năm 2022).

Trái ngược với xu hướng tăng là chủ yếu của doanh thu, Sun Life lại chìm trong thua lỗ thảm.

2013 là năm đầu tiên Sun Life hoạt động ở thị trường Việt Nam và cũng là năm đầu tiên công ty có lãi với khoản lãi 36,5 tỷ đồng.

Sau đó, Sun Life lần lượt thua lỗ: 118 tỷ đồng (năm 2014), 78,5 tỷ đồng (năm 2015), 109 tỷ đồng (năm 2016), 141 tỷ đồng (năm 2017), 292 tỷ đồng (năm 2018), 312 tỷ đồng (năm 2019), 730 tỷ đồng (năm 2020), 1.644 tỷ đồng (năm 2021), 1.469 tỷ đồng (năm 2022) và 922 tỷ đồng (năm 2023).

Bảo hiểm Sun Life và nghịch lý doanh thu càng cao càng lỗ nặng trong những năm qua. Biểu đồ: Quang Dân

Có thể thấy sau 11 năm hoạt động tại Việt Nam, Sun Life đã thu về 17.047 tỷ đồng nhưng thua lỗ triền miên nên tại ngày 31/12/2023, Sun Life gánh lỗ lũy kế 5.497 tỷ đồng. Vốn chủ sở hữu chỉ còn 10.985 tỷ đồng, hao hụt đáng kể so với vốn góp cổ đông 16.480 tỷ đồng.

Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp thường xuyên 0 đồng

Sun Life đã thu về 17.047 tỷ đồng trên thị trường Việt Nam nhưng do thua lỗ tới 10 năm trong tổng số 11 năm hoạt động nên chi phí thuế TNDN mà Sun Life nộp cho ngân sách Nhà nước là vô cùng khiêm tốn.

Như đã nêu trên, trong năm đầu hoạt động, Sun Life có lãi và thuế TNDN phải nộp của công ty là 12,7 tỷ đồng. Kể từ đó đến năm 2018, chỉ tiêu này được xác định trên báo cáo kết quả kinh doanh hàng năm đều là 0 đồng. Bước sang năm 2019, dù lỗ thêm 336 tỷ đồng (trước thuế), Sun Life lại bất ngờ ghi nhận chi phí thuế TNDN hiện hành là 22,1 triệu đồng.

Sau đó, từ năm 2020 tới năm 2023, chi phí thuế TNDN tại Sun Life lại tiếp diễn chuỗi ngày 0 đồng.

Như vậy, theo báo cáo kết quả kinh doanh suốt 11 năm của Sun Life, tổng chi phí thuế TNDN phát sinh tại doanh nghiệp này chưa đến 13 tỷ đồng.

Buộc phải giảm chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp

Sun Life đang có nghịch lý là doanh thu tăng mạnh nhưng liên tục thua lỗ dẫn đến nộp thuế TNDN rất ít. Vấn đề này cũng được Bộ Tài chính “sờ gáy”.

Trong kết luận thanh tra công bố giữa năm 2023, Bộ Tài chính xác định Sun Life hạch toán các khoản chi phí, doanh thu liên quan đến banca là chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN năm 2021 chưa đúng quy định pháp luật về kinh doanh bảo hiểm và quy định pháp luật về thuế hơn 600,4 tỷ đồng.

Tổng cục Thuế được giao chỉ đạo Cục Thuế TP.HCM và các đơn vị có liên quan tiến hành đôn đốc, rà soát việc Công ty TNHH Bảo hiểm nhân thọ Sun Life Việt Nam thực hiện kê khai, tuân thủ quy định pháp luật về thuế, hóa đơn đối với các khoản chi nêu tại kết luận thanh tra; qua đó tiến hành xử lý đối với các hành vi vi phạm hành chính thuế, hóa đơn (nếu có) và hướng dẫn, xử lý các trường hợp tương tự.