Điệp khúc “điện ơi, tăng giá liên miên”?
 
Việc lên phương án điều chỉnh tăng giá bán điện của EVN đã được rục rịch từ trước Tết Nguyên đán Ất Mùi. Và sau Tết đã thực sự trở thành vấn đề “nóng” tại các cuộc họp báo thường kỳ của Chính phủ và Bộ Công thương. Bởi lẽ, điện luôn được xem là nguyên liệu đầu vào của nhiều ngành sản xuất, tác động trực tiếp tới đời sống sinh hoạt của người dân. Trong nhiều năm qua, giá bán điện của EVN chỉ tăng mà không có giảm!
 
Có 3 phương án điều chỉnh tăng giá điện cho lần này đã được cơ quan điều hành đưa ra, gồm các mức: 7,5%, 8,5% hoặc 9,5%. Trong đó, phương án tăng giá bán 9,5% so với giá hiện nay nhận được nhiều ý kiến ủng hộ từ Bộ, ngành liên quan với lý do phải đưa giá điện tiệm cận thị trường. Nếu mức tăng 9,5% được phê duyệt, thì giá điện bán lẻ bình quân trong năm 2015 có thể tăng tương đương 1.652,2 đồng cho mỗi kWh. Lý giải cho việc phải điều chỉnh giá bán điện, theo cơ quan quản lý cho biết hiện giá điện đang được bán dưới giá thành sản xuất và thấp hơn so với các nước khác nên không thể thu hút các nhà đầu tư.

Cuối năm 2014, theo công bố của Bộ Công thương, giá thành sản xuất kinh doanh điện của EVN năm 2013 là 1.473,8 đồng/kWh. Trong đó, chi phí trong khâu phát điện là 1.135,57đồng/kWh, phí khâu truyền tải gần 80 đồng, khâu phân phối bán lẻ có mức giá thành là 251,97 đồng. Khâu cuối cùng là phụ trợ, quản lý ngành có tổng chi phí năm 2013 là 746,29 tỷ đồng, tương ứng mức giá thành 6,47 đồng/kWh. Trong khi giá bán điện thương phẩm bình quân năm 2013 của EVN là 1.499,82 đồng/kWh, thấp hơn giá điện bán lẻ bình quân đang ở mức 1.508,85 đồng.

Giá bán điện tăng, ai sẽ được hưởng lợi?

Nhìn vào những con số thống kê trên của EVN và các Bộ, ngành liên quan có thể thấy giá bán điện sẽ còn tăng khi giá bán còn chưa bù đắp được các chi phí sản xuất. Nếu giá bán điện tăng trong thời gian tới, ai sẽ được hưởng lợi: Nhà nước, doanh nghiệp, hay người dân?

Trả lời cho câu hỏi này, Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải cho biết: Việc điều chỉnh giá điện theo sát giá thị trường mang lại lợi ích cho tất cả các đối tượng có liên quan.

Theo Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải thì đối với mặt hàng điện, Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo, về nguyên tắc chủ trương điều chỉnh giá điện tiệm cận theo thị trường. Nhiều tổ chức quốc tế, trong đó có Ngân hàng Thế giới (WB) đã cảnh báo giá điện thương phẩm hiện nay của Việt Nam thấp hơn giá thành, dẫn đến không thu hút thêm được các nhà đầu tư để sản xuất điện năng. Như vậy, chủ yếu chỉ có EVN sản xuất điện và Chính phủ vẫn phải bù lỗ, trong khi doanh nghiệp (nhất là các doanh nghiệp nước ngoài có tiềm lực mạnh) không dám đầu tư vào lĩnh vực này.

Thực tế hiện nay, các doanh nghiệp FDI sử dụng điện năng nhiều cho hoạt động sản xuất kinh doanh của mình như: Xi măng, sắt thép… được hưởng lợi từ giá điện rẻ hơn giá thành, trong khi Chính phủ vẫn phải trợ giá điện!

Chính vì vậy, giá điện cần tiệm cận giá thị trường để có nhiều sự cạnh tranh hơn, có nhiều nhà cung cấp điện năng hơn. Nếu thực hiện được việc đó, Chính phủ được lợi vì không phải bù lỗ như hiện nay. Doanh nghiệp trong và ngoài nước cũng được hưởng lợi vì được tham gia thị trường cung cấp điện năng cạnh tranh lành mạnh và khi có sự cạnh tranh lành mạnh thì từng doanh nghiệp phải giảm chi phí thấp nhất, tăng hiệu quả quản trị doanh nghiệp, tăng năng suất lao động, tạo ra giá thành điện rẻ nhất. Đối với doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và người tiêu dùng thì trước mắt, khi giá điện tăng (tiệm cận đến giá thị trường) sẽ phải tính đến việc tiêu dùng điện năng tiết kiệm, nếu không muốn chi phí dành cho việc tiêu thụ điện năng tăng hoặc sẽ phải tăng chi phí khi sử dụng điện năng như hiện nay đang sử dụng.

“Về lâu dài, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và người tiêu dùng sẽ được hưởng mức giá điện cạnh tranh và được hưởng các phúc lợi xã hội khác từ Chính phủ khi các khoản bù lỗ của Chính phủ cho mặt hàng điện như hiện nay sẽ được đầu tư vào việc hỗ trợ sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam, cũng như đầu tư cho phúc lợi xã hội của người dân” - ông Đỗ Thắng Hải cho biết thêm.

Quang Đông