(Thanh tra) - Đồng Nai đang bước vào giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ, nơi dữ liệu, quy trình và công nghệ hiện đại đòi hỏi đội ngũ cán bộ phải thay đổi tương xứng. “Chất lượng cán bộ số” vì thế trở thành yêu cầu cấp thiết, gắn với khả năng đọc dữ liệu, xử lý thông tin và ra quyết định nhanh, minh bạch. Đây là yếu tố quyết định để chuyển đổi số đi vào chiều sâu và nâng hiệu quả quản trị của tỉnh.
Những năm gần đây, Đồng Nai bước vào giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ nhất từ trước đến nay. Từ dữ liệu đất đai đến dịch vụ công trực tuyến, từ phần mềm theo dõi tiến độ văn bản đến nền tảng quản trị nội bộ của các cơ quan Đảng, toàn bộ hệ thống đang dịch chuyển nhanh chóng. Giữa sự chuyển mình ấy, một cụm từ xuất hiện dày đặc hơn trong báo cáo, nghị quyết và các hội nghị của tỉnh: “Chất lượng cán bộ số”.
Điều này không phải ngẫu nhiên. Đằng sau những hệ thống phần mềm hiện đại, những mục tiêu xếp hạng hay chỉ số chuyển đổi số là bài toán căn bản về con người. Công nghệ chỉ phát huy giá trị khi được vận hành bởi đội ngũ có tư duy số, năng lực số và tác phong số. Khi đó, dữ liệu mới trở thành quyết sách, còn chuyển đổi số mới thật sự thành động lực phát triển.
Áp lực chuyển đổi số: Bối cảnh buộc Đồng Nai phải thay đổi
Theo Cổng thông tin Chuyển đổi số Đồng Nai, tỉnh đang đứng top 10 toàn quốc về chỉ số chuyển đổi số. Đây là kết quả đáng ghi nhận, đồng thời phản ánh tốc độ cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các địa phương. Nhiều lĩnh vực đã được số hóa sâu, từ quản lý đất đai, giải ngân đầu tư công đến tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý hồ sơ trực tuyến. Tỷ lệ nộp hồ sơ online tăng mạnh, thời gian giải quyết nhiều thủ tục rút ngắn còn 2 - 3 ngày.
Những chuyển biến này đều tích cực, nhưng cũng đặt ra yêu cầu cao hơn cho năng lực đội ngũ. Hệ thống đã hiện đại, quy trình đã số hóa, dữ liệu đã chuẩn hóa… nhưng nếu cán bộ vẫn xử lý theo cách cũ, ghi chép thủ công, không quen đọc biểu đồ, ngại truy cập dashboard (bảng điều khiển trực quan) thì chuyển đổi số chỉ dừng ở hình thức. Sự thay đổi của công nghệ buộc sự thay đổi tương xứng ở con người, nếu không toàn bộ nỗ lực số hóa sẽ đứng lại ở phần vỏ.
Nguồn nhân lực đã tiến bộ nhưng xuất hiện những khoảng trống mới
Các chỉ số lượng hoá cho thấy Đồng Nai rất chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ. Tỉnh lấy “sản phẩm đầu ra” làm thước đo năng lực; hay “nâng chất cán bộ” là nhiệm vụ đột phá. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh của chuyển đổi số cũng làm bộc lộ những khoảng trống mới.
Ở nhiều đơn vị, cán bộ mới dừng ở mức thao tác kỹ thuật như ký số, gửi văn bản hay cập nhật lịch họp. Trong khi đó, kỹ năng đọc dữ liệu, phân tích dashboard, theo dõi biểu đồ vốn là trụ cột của quản trị số lại chưa đồng đều.
Ở cấp xã, phường, chương trình “bình dân học vụ số” giúp tiếp cận hệ thống nhanh hơn, nhưng việc chuyển từ “biết dùng” sang “biết khai thác” vẫn cần thêm đào tạo. Một số cán bộ trẻ làm chủ công nghệ khá tốt, nhưng sự chênh lệch giữa các nhóm tuổi và bộ phận vẫn hiện hữu.
Một khoảng trống nữa là tâm lý phụ thuộc vào bộ phận IT. Khi gặp vấn đề phần mềm, nhiều cán bộ chọn cách nhờ hỗ trợ thay vì tự mày mò hoặc nâng năng lực bản thân. Điều này khiến công nghệ bị khoanh gọn trong phạm vi kỹ thuật, không trở thành công cụ giúp điều hành. Song song đó, tỉnh cần hoàn thiện một bộ tiêu chí chuẩn để đánh giá năng lực số cán bộ. Khi tiêu chí chưa đồng bộ, việc đánh giá còn dàn trải, khó xác định rõ ai tiến bộ, ai chưa theo kịp yêu cầu mới.
Vì sao Đồng Nai phải nhấn mạnh “chất lượng cán bộ số”?
Có ba lý do cốt lõi cho thấy điều này là cần thiết hơn bao giờ hết. Trước hết, khối lượng công việc tăng theo cấp số nhân, đặc biệt tại các lĩnh vực đất đai, đầu tư công, giải phóng mặt bằng hay quản lý quy hoạch. Nếu không đọc được dữ liệu và nhận diện bất thường, cán bộ khó theo kịp tốc độ phát triển của tỉnh.
Tiếp theo, Đồng Nai đang hướng đến chuẩn hóa 100% dữ liệu phục vụ chuyển đổi số. Khi dữ liệu đã liền mạch và minh bạch, cán bộ phải có khả năng sử dụng nó để ra quyết định đúng và nhanh. Cuối cùng, yêu cầu từ Chính phủ và Thanh tra Chính phủ về thanh tra theo rủi ro đòi hỏi năng lực phân tích dữ liệu ở mức cơ bản. Đọc bảng, đối chiếu thông tin, phát hiện sai lệch… đều là những kỹ năng không thể thiếu nếu muốn thanh tra hiệu quả.
Nhìn tổng thể, nguồn lực con người đang giữ vai trò trung tâm của toàn bộ tiến trình chuyển đổi số của Đồng Nai.
Xây dựng đội ngũ cán bộ số theo tinh thần “thực chất, không hình thức”
Theo một cán bộ lâu năm công tác trong ngành Thanh tra, trước hết, tỉnh cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực số dành riêng cho cán bộ. Khi tiêu chí rõ ràng, việc đánh giá tiến bộ hay chậm tiến bộ mới minh bạch. Các mức có thể bắt đầu từ “biết dùng”, “dùng tốt”, “khai thác dữ liệu” cho tới “kiến tạo quy trình số”. Đây là thước đo mềm nhưng có giá trị thực.
Đào tạo cũng phải thay đổi theo hướng thực chứng. Trường Chính trị tỉnh hoàn toàn có thể tổ chức các lớp huấn luyện dựa trên tình huống thực của địa phương: Đọc dashboard giải ngân, phân tích dữ liệu đất đai, theo dõi bản đồ rủi ro đầu tư công. Không học lý thuyết trừu tượng mà học bằng cách giải quyết bài toán thật của tỉnh.
Một giải pháp khác là xây dựng các nhóm phân tích dữ liệu tại mỗi sở, ngành. Chỉ cần một nhóm nhỏ từ ba đến năm người, phụ trách tạo báo cáo số, phát hiện bất thường và hỗ trợ các phòng trong khai thác hệ thống. Đây sẽ là lực lượng nòng cốt giúp các đơn vị vận hành ổn định trong môi trường dữ liệu lớn.
Cuối cùng, việc giao việc và đánh giá bằng dữ liệu sẽ tạo ra thay đổi mạnh mẽ. Khi mỗi hồ sơ đều có thời hạn rõ ràng, mỗi phòng ban có dashboard tiến độ, và mỗi cán bộ có chỉ số xử lý công việc hằng tháng, năng lực số buộc phải nâng lên tự nhiên. Cơ chế khuyến khích thưởng cho người có năng lực số tốt và đào tạo lại những người chưa đáp ứng sẽ giúp chuyển đổi số thoát khỏi nguy cơ trở thành phong trào.
Chuyển đổi số tại Đồng Nai đang bước vào giai đoạn đi vào chiều sâu, nơi dữ liệu thực và áp lực thực đòi hỏi mỗi cán bộ phải thay đổi mạnh mẽ. Công nghệ là điều kiện nền, nhưng cán bộ số mới là yếu tố quyết định. Đó là lý do tỉnh nói nhiều hơn về “chất lượng cán bộ số”, bởi đặt con người vào trung tâm chính là cách duy nhất để chuyển đổi số trở thành động lực thật sự của một nền hành chính liêm chính, hiện đại và phục vụ Nhân dân.
