Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân, ta phải hết sức tránh. Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu ta, kính ta. Ảnh: Tư liệu

Tư tưởng “công bộc” của dân đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập từ sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công. Trong “Thư gửi ủy ban nhân dân các kỳ, tỉnh, huyện và làng" được đăng trên Báo Cứu quốc số ra ngày 17/10/1945, Người viết: "Chúng ta phải hiểu rằng, các cơ quan của Chính phủ từ toàn quốc cho đến các làng, đều là công bộc của dân, nghĩa là để gánh vác việc chung cho dân, chứ không phải để đè đầu dân như trong thời kỳ dưới quyền thống trị của Pháp, Nhật. Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân, ta phải hết sức tránh. Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu ta, kính ta". (Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tập 4 , trang 57).

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dùng khái niệm “công bộc” để hướng dẫn CBCCVC phục vụ nhân dân. Người là tấm gương sáng về công bộc của dân: "Tôi tuyệt nhiên không ham muốn công danh phú quý chút nào… Bao giờ đồng bào cho tôi lui, thì tôi rất vui lòng lui. Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành. Riêng phần tôi thì làm một cái nhà nho nhỏ… không dính líu gì với vòng danh lợi”. (Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tập 4, trang 161).

Công bộc gắn với xã hội công dân và chế độ dân chủ; là công dân làm việc trong khu vực công, được giao quyền lực công để thực thi công vụ. Đã là công bộc thì phải đặt lợi ích chung của quốc gia, của nhân dân lên trên lợi ích riêng tư của cá nhân. Hoạt động của bộ máy Nhà nước không có mục đích tự thân, mà nhằm mục đích duy nhất là phục vụ nhân dân. Bởi vì, “cần có sự lãnh đạo của một đảng cách mạng chân chính của giai cấp công nhân, toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân” (Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tập 12, trang 103). Trong đó, cán bộ cơ quan Nhà nước có nghĩa vụ thiêng liêng là trung thành với Tổ quốc, tận tâm, tận lực phục vụ nhân dân. Mỗi CBCCVC được giao một số công vụ trong bộ máy công quyền, với tư cách và chức phận của một công bộc. Thông qua hoạt động giám sát, nhân dân sẽ đánh giá đối với các công bộc của dân. Người nào trong bộ máy Nhà nước không hoàn thành chức trách, không xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân sẽ bị nhân dân bãi miễn. Như vậy, cái làm mất tư cách của công bộc xét đến cùng là chủ nghĩa cá nhân dưới mọi hình thức.

Thực tiễn cho thấy, trong 2 cuộc kháng chiến hào hùng của dân tộc, biết bao tấm gương CBCCVC đã quên mình vì nước, vì dân, giành độc lập tự do của Tổ quốc. Đó thật sự là những con người từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà phục vụ và họ được nhân dân đùm bọc, tin yêu, che chở, giúp đỡ.

Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn một bộ phận không nhỏ CBCCVC tự coi mình là "quan cách mạng”, vẫn còn hiện tượng "quan tham”, làm việc trái phép, cậy thế, hủ hóa, tư túng, chia rẽ, kiêu ngạo. Những hiện tượng đó đều đối lập với tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công bộc của dân.

Một số cán bộ sau khi được tham gia vào cơ quan Nhà nước, có chức, có quyền đã xa dân, coi thường dân, tự cho mình quyền “hạch sách” dân, hách dịch, cửa quyền, vòi vĩnh, nhũng nhiễu dân, chưa thực sự vì dân, không biết lắng nghe dân và làm việc kém hiệu quả, theo kiểu "sáng cắp ô đi, tối cắp ô về”...

Một số cán bộ đã không giữ được lập trường, luôn bị cám dỗ bởi vật chất, tiền tài, danh lợi, để rồi làm trái với luật pháp, làm mất lòng tin của nhân dân.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, trong đó có nguyên nhân do CBCCVC chưa xác định rõ mình là “công bộc của dân”, chưa hiểu đã là “công bộc của dân” thì trước hết phải biết ơn dân. Vì vậy, hiện nay xây dựng đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên xứng đáng là công bộc của dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh là cần thiết và cấp bách. Để xây dựng đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên xứng đáng là công bộc của dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh có chất lượng, hiệu quả cao cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp sau đây:

Thứ nhất, xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý để điều chỉnh đối tượng là CBCCVC. Khẳng định Nhà nước ta là “của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân”. Như vậy, quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân và chế độ công vụ được tổ chức để phục vụ nhân dân. CBCCVC phải tôn trọng nhân dân, tận tụy phục vụ nhân dân và chịu sự giám sát của nhân dân.

Thứ hai, CBCCVC phải luôn hành động theo phương châm "việc gì lợi cho dân, phải hết sức làm; việc gì hại cho dân, phải hết sức tránh”. Trong khi thi hành công vụ, CBCCVC phải suy nghĩ, hành động theo đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao. Mỗi CBCCVC luôn đặt ra câu hỏi: Lợi ích của dân là gì và làm thế nào để mang lại lợi ích cho dân.

Thứ ba, mỗi CBCCVC phải yêu dân, tin dân, trọng dân, gần dân, học dân. CBCCVC có yêu dân mới hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân. Có tin dân, mới tìm mọi cách phát huy sức mạnh trí lực, nhân lực và tài lực của nhân dân. Có trọng dân, mới tích cực lắng nghe ý kiến của nhân dân, gặp việc khó phải bàn bạc với dân, kiên quyết đấu tranh với những người vi phạm quyền làm chủ của nhân dân. Có gần dân, mới truyền đạt, giảng giải cặn kẽ cho dân về các đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, mới nắm bắt kịp thời tâm tư, nguyện vọng và sáng kiến của nhân dân để đề ra các chủ trương, biện pháp phù hợp. Có học hỏi dân, mới mở mang, làm giàu thêm hiểu biết của mình bằng trí tuệ sáng tạo và kinh nghiệm phong phú của nhân dân.

Cách rèn luyện đức tính yêu dân, tin dân, trọng dân, gần dân, học dân là phải luôn khiêm tốn, thật lòng mọi thành công của mình đều là nhờ công sức của nhân dân, có nhân dân, mình mới trở thành cán bộ; nhân dân bầu ra mình, trả lương nuôi mình, ủng hộ mình trong mọi công việc; không trọng dân, tức là đã phản bội người đã bầu mình, nuôi mình.

Thứ tư, mỗi cán bộ, đảng viên luôn thực hành “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”. Những phẩm chất đạo đức này không cao siêu, không khó thực hiện và ai cũng biết ý nghĩa quan trọng của từng phẩm chất ấy. Người CBCCVC cần có đủ đức tính tốt ấy, đó là những con người có đủ đức, tài. CBCCVC có đủ các phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính” thực chất là mô hình nhân cách phát triển toàn diện. Ở đó có sự thống nhất chặt chẽ giữa các nhóm giá trị nhân cách, mà tiêu biểu là những giá trị về trí tuệ, chính trị, đạo đức và kỷ luật.

Hồ Chí Minh từng dạy: “Cần, kiệm, liêm, chính là nền tảng của đời sống mới, nền tảng của thi đua ái quốc” (Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2002, tập 5,  trang 631 - 645), “mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” (Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1999, trang 38), “một dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm là dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh tiến bộ” (Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2002, tập 5,  trang 631 - 645) và “nhờ cần, kiệm, liêm, chính mà đánh thắng đ¬ược giặc lụt, giặc dốt, giặc thực dân và giặc đói” (Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2002, tập 5,  trang 631 - 645). Mỗi CBCCVC theo vị trí, chức trách, nhiệm vụ công tác của mình để cụ thể hóa thành những yêu cầu thiết thực, phù hợp.

Thứ năm, mỗi CBCCVC phải ra sức học tập, không ngừng nâng cao trình độ, năng lực để có cống hiến cao nhất cho nhân dân. CBCCVC là công bộc của nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, phải không ngừng rèn luyện phẩm chất đạo đức, học tập nâng cao trình độ và năng lực công tác để thực hiện tốt nhiệm vụ, công việc được giao. Mỗi CBCCVC phải tận tụy với công việc, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao và nêu gương sáng về đạo đức để mọi người noi theo. Để lãnh đạo cách mạng thì mỗi người CBCCVC thực sự là “công bộc” của dân và phải có đạo đức cách mạng.

Hồ Chí Minh khẳng định: “Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân” (Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1999, trang 38). Muốn vậy, CBCCVC không tự thỏa mãn với trình độ, kinh nghiệm của mình mà phải ham học tập, ham tìm hiểu để mở rộng tầm hiểu biết, không ngừng nâng cao năng lực công tác để phục vụ nhân dân với chất lượng, hiệu quả ngày càng cao. Người viết: “Không tham địa vị. Không tham tiền tài. Không tham sung sướng. Không ham người tâng bốc mình. Vì vậy mà quang minh chính đại, không bao giờ hủ hoá. Chỉ có một thứ ham là ham học, ham làm, ham tiến bộ” (Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tập 5,  trang 252).

Thứ sáu, Nhà nước chăm lo đến chế độ, chính sách đối với đội ngũ CBCCVC để họ thực sự là công bộc của dân.

Để động viên cái tốt, động viên những CBCCVC luôn tôn trọng nhân dân, tận tụy phục vụ nhân dân, thấy việc có lợi cho dân thì làm, luôn lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát của nhân dân. Theo đó, chế độ tiền lương và chính sách đãi ngộ cần có sự điều chỉnh hợp lý, phấn đấu đạt được lợi ích vật chất tương xứng với tài năng đóng góp cho xã hội của CBCCVC, lợi ích kinh tế cá nhân được tôn trọng cùng với lợi ích cộng đồng.

Thứ bảy, mỗi CBCCVC nghiêm túc và thường xuyên thực hành tự phê bình và phê bình.

Thấm nhuần tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh cán bộ là công bộc của dân, mỗi CBCCVC cần thực hiện nghiêm túc và có chất lượng các giải pháp về xây dựng Đảng hiện nay do Hội nghị Trung ương 4 (Khóa XI) đề ra. Trong đó có việc "xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, nhất là ở cấp Trung ương, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế” và "cán bộ là công bộc của dân”.

Nghiêm túc và thường xuyên thực hành tự phê bình và phê bình là một điểm huyệt rất quan trọng trong nâng cao chất lượng đội ngũ CBCCVC để họ thực sự là công bộc của dân.

Tiếp tục thực hiện việc “học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” để Đảng ta cũng như đội ngũ CBCCVC của Đảng thực sự “là đạo đức, là văn minh”.

Thượng tá, TS Dương Quang Hiển