(Thanh tra) - Từ ý tưởng nhỏ sau khi nghỉ hưu, ông Nguyễn Đình Kiên ở xã Sam Mứn (trước là Pom Lót, tỉnh Điện Biên) đã gây dựng thành công mô hình nuôi hươu sao, mở ra hướng phát triển sinh kế mới cho người dân vùng cao.
Từ đàn hươu đầu tiên, HTX Mùa Ban ra đời, tạo nguồn thu ổn định và lan tỏa cơ hội làm giàu bền vững ngay trên quê hương vùng cao Điện Biên.
Chúng tôi ghé thăm mô hình chăn nuôi hươu sao của ông Nguyễn Đình Kiên, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Pom Lót (nay là xã Sam Mứn). Trong khu chuồng trại rộng rãi, đàn hươu hiền lành đang gặm cỏ, thi thoảng ngẩng đầu nhìn khách lạ. Nhìn cách ông Kiên nhẹ nhàng vuốt ve từng con hươu, ít ai nghĩ ông bắt đầu nghề này khi đã nghỉ hưu.
"Năm 2014, khi sức khỏe còn tốt, tôi không muốn ngồi yên. Tôi muốn thử một mô hình kinh tế phù hợp với tuổi già, nhẹ công chăm sóc nhưng có tính bền vững", ông Kiên kể.
Ý tưởng nuôi hươu sao đến tình cờ, nhưng càng tìm hiểu, ông càng tin đây là hướng đi khả thi phù hợp điều kiện khí hậu vùng cao, nguồn thức ăn sẵn có từ phụ phẩm nông nghiệp và đặc biệt chi phí chăm sóc thấp hơn nhiều vật nuôi đặc sản khác.
Bắt đầu chỉ với 3 - 4 cặp hươu, ông âm thầm gây đàn, ghi chép từng kinh nghiệm nhỏ nhất. Không lâu sau, những lứa hươu khỏe mạnh ra đời, cho nguồn thu ổn định từ bán giống và khai thác nhung hươu.
Đến nay, mô hình đã phát triển thành Hợp tác xã (HTX) Mùa Ban với hơn 100 con, hướng mục tiêu 200–300 con trong thời gian tới. Thu nhập mỗi năm khoảng 200 triệu đồng, một con số đáng kể đối với vùng miền núi còn nhiều khó khăn.
HTX Mùa Ban hiện có 12 thành viên, mỗi hộ tự xây dựng chuồng trại từ 2.000 - 3.000m², tận dụng tối đa cây cỏ địa phương làm thức ăn. Không chỉ bán con giống, HTX còn đầu tư chế biến sâu: nhung tươi, bột nhung, cao hươu, rượu nhung, mở ra chuỗi giá trị hoàn chỉnh, nâng cao giá trị kinh tế cho sản phẩm.
Theo ông Kiên, nuôi hươu sao dễ hơn nhiều vật nuôi đặc sản khác: ít bệnh tật, sinh sản tốt nếu chăm đúng kỹ thuật và đặc biệt rất phù hợp với khí hậu Điện Biên, có thể nuôi dưới tán hoa ban.
Không chỉ chăm làm giàu cho riêng mình, ông Kiên còn hỗ trợ các hộ nghèo: hỗ trợ con giống trả chậm, chuyển giao kỹ thuật, kết nối đầu ra. Nhờ đó, mô hình đang lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng, trở thành hướng thoát nghèo bền vững cho hàng chục hộ dân địa phương.
Nhận thấy tiềm năng lớn, huyện Điện Biên đang hoàn thiện hồ sơ đưa nhung hươu Điện Biên trở thành sản phẩm OCOP. Đây được xem là bước chuyển quan trọng để nâng tầm thương hiệu, mở rộng thị trường, tăng sức cạnh tranh.
Sở Công Thương tỉnh Điện Biên đã trực tiếp đồng hành cùng HTX Mùa Ban với nhiều hoạt động thiết thực: Hỗ trợ xây dựng hồ sơ OCOP, tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình sản xuất; Tập huấn về bao bì, nhãn mác, chiến lược thương hiệu; Xúc tiến thương mại, kết nối với siêu thị và điểm bán đặc sản; Tổ chức gian hàng trải nghiệm tại các hội chợ và khu du lịch…
Nhờ vậy, sản phẩm nhung hươu đã được đóng gói đạt chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, phục vụ tốt thị trường địa phương và khách du lịch. Không chỉ dừng lại ở nông nghiệp, HTX đang xây dựng mô hình du lịch trải nghiệm kết hợp sản phẩm đặc sản: tham quan chuồng trại, tìm hiểu quy trình chế biến nhung, thưởng thức đặc sản địa phương.
Trong bối cảnh du lịch cộng đồng đang bùng nổ tại Điện Biên, sản phẩm từ hươu sao được kỳ vọng sẽ trở thành điểm nhấn mới, giúp người dân tăng thu nhập từ dịch vụ trải nghiệm, thay vì chỉ bán sản phẩm thô.
Một thành viên HTX chia sẻ từ con hươu, đến nay xã viên không chỉ làm kinh tế mà muốn chứng minh rằng nông dân vùng cao hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ, thị trường nếu dám nghĩ dám làm.
Bắt đầu từ một quyết định sau khi nghỉ hưu, mô hình của ông Kiên đã trở thành hạt nhân phát triển sinh kế cộng đồng. Người dân không chỉ học kỹ thuật nuôi mà học cả cách tư duy làm kinh tế làm bài bản, tạo chuỗi giá trị, liên kết sản xuất và chủ động thị trường.
Mô hình nuôi hươu sao ở Sam Mứn được xem như minh chứng rằng giảm nghèo bền vững phải bắt đầu từ nội lực người dân, đặt người dân vào trung tâm, có sự đồng hành của chính quyền và doanh nghiệp.
"Tôi mong bà con không chỉ thoát nghèo mà phải tiến tới làm giàu trên chính quê hương mình", ông Kiên nói với ánh mắt đầy tự tin.
Theo Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Sam Mứn Phạm Thiết Chùy, ông Kiên là một cán bộ gương mẫu, tận tâm và luôn đặt lợi ích cộng đồng lên hàng đầu, dù đã nghỉ hưu nhưng vẫn tiếp tục cống hiến.
"Ông Kiên là người tiên phong trong phát triển kinh tế ở địa phương, không ngại thử nghiệm mô hình mới và sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ con giống, kỹ thuật cho các hộ dân", ông Chùy nhấn mạnh.
Theo lãnh đạo xã, mô hình nuôi hươu sao của ông Kiên đã tạo bước chuyển mạnh mẽ trong tư duy sản xuất, giúp bà con thay đổi nếp nghĩ từ sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết hợp tác, tạo chuỗi giá trị và hướng tới thị trường. Việc chủ động áp dụng tiến bộ kỹ thuật, chuẩn hóa sản phẩm theo tiêu chuẩn an toàn và hướng đến OCOP đã mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp vùng cao.
"Chính những mô hình tiên phong như vậy đã làm thay đổi diện mạo nông thôn miền núi, tạo thêm việc làm, nâng cao thu nhập và góp phần xây dựng cộng đồng đoàn kết, chủ động làm kinh tế. Sam Mứn đang từng ngày khởi sắc từ những người dám nghĩ, dám làm như ông Kiên", Chủ tịch xã Phạm Thiết Chùy chia sẻ.
