(Thanh tra) - Trước những lo ngại từ vụ trẻ em mất tích sau khi gặp người lạ, câu hỏi đặt ra là: Phụ huynh cần làm gì để giúp con hình thành kỹ năng tự bảo vệ và tránh khỏi những cạm bẫy từ mạng xã hội?
Ngày 23/7, một gia đình tại phường Tây Hồ, Hà Nội, bàng hoàng khi phát hiện cháu gái 13 tuổi, tên T., rời khỏi nhà sau bữa tối và mất liên lạc. Gia đình đã đăng tin tìm kiếm trên mạng xã hội và trình báo công an.
Manh mối bất ngờ xuất hiện từ chiếc điện thoại hỏng của cháu T.: Tin nhắn dụ dỗ đi Campuchia chơi từ một tài khoản tự xưng là "người yêu" – người mà cháu đã kết bạn qua game và mạng xã hội gần một năm trước.
Xác minh cho thấy, cháu T. đã nhận tiền để di chuyển từ Hà Nội vào Tây Ninh để gặp "bạn game". Sau bốn ngày mất tích, cháu được tìm thấy ở TP Hồ Chí Minh và trở về nhà an toàn vào ngày 27/7.
Cũng tại Hà Nội, vào tối 25/7, cháu H. (13 tuổi, phường Bồ Đề) đạp xe rời khỏi nhà và gia đình cũng phải báo cơ quan chức năng vì không tìm thấy.
Lý do cháu H. đưa ra khi trở về là bị hai người đàn ông tiếp cận, dụ đi chơi, rồi bị cho ăn và ngất lịm, tỉnh dậy trong một tầng hầm. May mắn, cháu trốn thoát vào ngày 29/7 nhờ cửa không khóa và được một phụ nữ giúp đỡ.
Hai vụ việc chỉ trong một tuần, đều liên quan đến trẻ 13 tuổi, tiếp xúc với người lạ và mất cảnh giác, khiến dư luận vô cùng lo lắng về nguy cơ trẻ em mất tích từ các mối quan hệ ảo.
Bác sĩ Trần Thị Trà Phương (Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội) nhấn mạnh, độ tuổi 12-13 là giai đoạn trẻ có nhu cầu kết bạn, khẳng định bản thân nhưng lại chưa đủ năng lực đánh giá rủi ro.
Ở độ tuổi này, trẻ thường ít chia sẻ với phụ huynh vì sợ không được lắng nghe, nhưng lại dễ dàng tâm sự với người ngoài.
Thực tế, nhiều cha mẹ vẫn giữ quan điểm "quản lý bằng niềm tin", không kiểm tra điện thoại hay can thiệp vào các mối quan hệ bạn bè của con.
Tuy nhiên, trong thế giới số, mối nguy hiểm thường đến từ sự im lặng và ẩn danh.
Trong vụ việc ở Tây Hồ, người mẹ đã từng khuyên con không nói chuyện với người lạ, nhưng chỉ đến khi sự việc xảy ra, chị mới nhận ra mình đã dạy con theo cách người lớn nghĩ đúng, chứ chưa thực sự bước vào thế giới của con.
Mạng xã hội và trò chơi trực tuyến là môi trường mà trẻ em đang sống hằng ngày. Cha mẹ không thể loại bỏ môi trường đó, mà chỉ có thể chọn đồng hành, giáo dục con đủ kỹ năng để an toàn trong thế giới ấy.
Bác sĩ Phương cảnh báo: "Một vài lời động viên, vài món quà nhỏ từ người lạ có thể khiến trẻ cảm thấy mình được quan tâm, rồi dần lệ thuộc cảm xúc, tin tưởng tuyệt đối và cái bẫy chính thức giăng ra".
Để bảo vệ con tránh khỏi hiểm họa từ các mối quan hệ ảo trên mạng xã hội, bà Phạm Thanh Dạ Quỳnh (Văn phòng Luật sư Vạn Bảo) đề xuất các biện pháp sau, phụ huynh có thể tham khảo:
Một là, thiết lập nguyên tắc sử dụng mạng xã hội: Thay vì cấm đoán, hãy cùng con xây dựng quy tắc rõ ràng về thời gian sử dụng, những điều nên và không nên chia sẻ, cũng như cách xử lý khi bị làm phiền hoặc dụ dỗ.
Hai là, dạy con kỹ năng nhận diện rủi ro: Trẻ cần hiểu rằng không phải ai trên mạng cũng là "bạn". Hãy dạy con cách từ chối, cảnh giác với người lạ, không nhận đồ ăn, thức uống từ người không quen biết, và tuyệt đối không tự ý đi theo.
Ba là, cập nhật vị trí và giữ liên lạc: Tập cho con thói quen báo lại khi đi đâu, về muộn. Nếu có thể, sử dụng ứng dụng chia sẻ vị trí để hỗ trợ khi cần thiết, đặc biệt khi con bắt đầu đi học hoặc đi chơi xa.
Bốn là, tạo môi trường tâm lý an toàn: Đừng trách mắng khi con làm sai. Hãy tạo cảm giác con luôn có thể tìm đến cha mẹ khi cần, kể cả khi đã lỡ mắc lỗi. Sự tin tưởng là chìa khóa.
Năm là, phụ huynh cần hiểu rõ về thế giới số: Hãy thử chơi game con hay chơi, tạo tài khoản trên nền tảng con dùng để hiểu con đang tương tác với ai, có nguy cơ gì. Không thể bảo vệ con khỏi điều mà chính mình không hiểu.
Công an TP Hà Nội từng khuyến cáo, để phòng tránh nguy cơ, hiểm họa cho sự phát triển toàn diện khi trẻ em tiếp cận sớm với internet, mạng xã hội, phụ huynh cần: Kiểm soát chặt chẽ hoạt động online của con; kiểm tra danh sách bạn bè và các hội nhóm mà con tham gia trên mạng; giáo dục về an toàn thông tin trên mạng (không nói chuyện với người lạ, giải thích mối nguy hiểm khi chia sẻ thông tin, hình ảnh, video nhạy cảm) và khuyến khích trẻ báo ngay với bố mẹ, thầy cô khi bị ai đó dụ dỗ, đe dọa.
Đồng thời, cần hướng dẫn trẻ: Không gửi ảnh, video nhạy cảm của bản thân; không chia sẻ thông tin cá nhân (tên tuổi, số điện thoại, địa chỉ nhà, trường học) với người lạ; không truy cập vào đường link lạ, liên kết hoặc các tệp đính kèm trong tin nhắn, email hoặc bài đăng đáng ngờ và cảnh giác với yêu cầu gọi video, gửi ảnh riêng tư hoặc hứa hẹn tặng quà.
