Vẫn còn nhiều bất cập trong quy hoạch nông thôn mới. Ảnh: TQ

Giai đoạn từ năm 2010 - 2020 công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch vẫn còn nhiều bất cập, tồn tại. Vấn đề này đã được Bộ Xây dựng đưa ra “mổ xẻ” tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2010-2020 (tiêu chí số 1 - tiêu chí quy hoạch) ngày 3/10.

Đến nay đã có 99,7% số xã trên cả nước được lập đồ án quy hoạch chung xây dựng xã. Các đồ án quy hoạch chung xây dựng xã NTM được xem là cơ sở tiền đề cho xây dựng đề án xây dựng xã NTM để triển khai xây dựng NTM tại các xã trên toàn quốc.

Tuy nhiên, tiêu chí quy hoạch được điều chỉnh áp dụng cho giai đoạn 2016 - 2020 là quy hoạch chung xây dựng xã (với yêu cầu đảm bảo thực hiện cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với ứng phó với biến đổi khí hậu, quá trình đô thị hóa của các xã ven đô và đảm bảo tiêu chí môi trường nông thôn).

Tình trạng “đồng bằng hóa miền núi, đô thị hóa nông thôn, bê tông hóa làng quê” đang diễn ra ảnh hưởng cảnh quan, kiến trúc nông thôn. Ảnh: TQ

Nếu so với kết quả tổng hợp từ báo cáo của các địa phương đến thời điểm cuối năm 2015 là 98,7% số xã đạt chuẩn tiêu chí quy hoạch, thì chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ (1%) số xã được đánh giá là đạt theo quy định của bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM giai đoạn 2016 - 2020, còn lại hầu hết các xã đạt tiêu chí quy hoạch đều đánh giá theo các quy định của giai đoạn trước.

“Thực tế cho thấy, chất lượng các đồ án quy hoạch của một số xã còn thấp, thiếu sự liên kết giữa bố trí dân cư, xây dựng các công trình hạ tầng, vùng sản xuất tập trung và thiếu tính liên kết vùng. Chủ yếu đáp ứng yêu cầu xây dựng trước mắt, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển lâu dài, nhiều nơi còn mang tính hình thức” - Bộ Xây dựng đánh giá.

Việc quản lý xây dựng NTM theo quy hoạch ở một số nơi còn thiếu chặt chẽ. Thực tế đang diễn ra ở nhiều xã cho thấy, quy hoạch thiếu tính khả thi, do đã lạc hậu, hoặc là sự sao chép, không gắn với điều kiện đặc thù của địa phương; tình trạng nhà ở của nhân dân xây dựng không theo quy hoạch, mạnh ai nấy làm đang diễn ra phổ biến, làm cho không gian, kiến trúc nhà ở nông thôn nhiều nơi lộn xộn, gây mất mỹ quan (bao gồm cả nhà cổ, biệt thự cao tầng, nhà ống…).

 Đến tháng 9/2019, cả nước đã có 4.554 xã (chiếm 51,16% số xã) đạt chuẩn NTM. Ảnh: TQ

Tình trạng “đồng bằng hóa miền núi, đô thị hóa nông thôn, bê tông hóa làng quê” đang diễn ra ảnh hưởng cảnh quan, kiến trúc nông thôn đang mất dần tính sinh thái, bản sắc văn hóa truyền thống, dần trở nên ngột ngạt. Tăng trưởng kinh tế nông nghiệp, nông thôn vẫn là sức ép lớn, gây ra những hệ lụy về môi trường, xã hội. Tình trạng ô nhiễm môi trường có xu hướng trầm trọng hơn. Xử lý chất thải, bảo vệ môi trường nông thôn thiếu quy hoạch, nguồn lực, giải pháp đồng bộ…

Qua tồn tại hạn chế trong 10 năm xây dựng NTM cho thấy công tác quy hoạch xây dựng NTM cần được nhìn nhận một cách đúng mức để thực sự đóng vai trò tiền đề cho công cuộc xây dựng NTM trong giai đoạn tiếp theo.

Được biết, đến tháng 9/2019, cả nước đã có 4.554 xã (chiếm 51,16% số xã) đạt chuẩn NTM; bình quân toàn quốc đạt 15,32 tiêu chí/xã (tăng 10,6 tiêu chí so với năm 2010) và không địa phương nào còn xã dưới 5 tiêu chí; có 93 đơn vị cấp huyện thuộc 37 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (chiếm 14% tổng số huyện, thị xã của cả nước) đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM.

TQ