Gắn kết chặt chẽ tăng trưởng kinh tế với đảm bảo an sinh xã hội (ASXH), thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội được Chính phủ Việt Nam đặc biệt quan tâm nhằm hướng tới phát triển bền vững đất nước và hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng hơn trong giai đoạn mới. Trong đó, TGXH là một trong những bộ phận cấu thành, trụ cột quan trọng của hệ thống ASXH ở Việt Nam. Trong những năm qua, nhất là trong điều kiện kinh tế thị trường có nhiều rủi ro, lại bị tác động mạnh của cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu những năm 2008 - 2013 làm cho nền kinh tế Việt Nam gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống nhiều đối tượng ASXH, TGXH, nhưng Chính phủ Việt Nam vẫn ưu tiên nguồn lực đầu tư cho đảm bảo ASXH, đặc biệt là giảm nghèo, tạo việc làm, TGXH nhóm yếu thế và dễ bị tổn thương. Nhờ vậy, chính sách TGXH ngày càng hoàn thiện, mức trợ cấp xã hội liên tục tăng, đối tượng TGXH được mở rộng, đời sống của họ ổn định, có phần được cải thiện và hòa nhập tốt hơn vào công đồng.

Tuy nhiên, hệ thống ASXH nói chung, TGXH nói riêng ở Việt Nam còn nhiều hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng được nhu cầu đảm bảo ASXH, TGXH ngày càng mở rộng của người dân. Nguyên nhân là do hệ thống ASXH, TGXH chưa được hoàn thiện, các chính sách ASXH, TGXH được xây dựng còn thiếu tính hệ thống, nguồn lực đầu tư hạn chế, các mức trợ cấp chưa dựa trên cơ sở nhu cầu mức sống tối thiểu và độ bao phủ cũng còn thấp. 

Được khởi động ngày 19/2 vừa qua tại Hà Nội bởi Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Dự án “Hỗ trợ cải thiện hệ thống chính sách TGXH” sẽ hướng tới một chương trình nghị sự cải cách nhằm xây dựng hệ thống chính sách TGXH hiệu quả hơn, tới được với nhiều người hơn và có mức trợ cấp cao hơn đối với các nhóm dễ bị tổn thương nhất. Thông qua dự án, các nội dung về cải thiện hệ thống chính sách TGXH sẽ được xác định. Dự án sẽ hỗ trợ việc xây dựng một lộ trình cải cách TGXH đồng thời hỗ trợ việc thực hiện cải cách hệ thống TGXH. 

Theo ông Nguyễn Trọng Đàm, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, Đảng và Nhà nước Việt Nam chủ chương tiếp tục hoàn thiện hệ thống ASXH, TGXH nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng mở rộng của người dân trong điều kiện mới, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế. Tại Hội nghị lần thứ 5, tháng 6/2012, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 15-NQ/TW về một số vấn đề về chính sách xã hội giai đoạn 2012 - 2020 đã chủ trương đổi mới hệ thống ASXH theo hướng xây dựng và phát triển hệ thống ASXH đa dạng, toàn diện, có tính chia sẻ giữa Nhà nước, xã hội và người dân, giữa các nhóm dân cư trong một thế hệ và giữa các thế hệ; bảo đảm bền vững, công bằng. “Hệ thống đó cần phải được xây dựng theo cách tiếp cận mới, trên cơ sở đảm bảo quyền con người và có tính hệ thống gắn kết chặt chẽ hơn” - lãnh đạo Bộ LĐ-TB&XH nhấn mạnh. Cũng theo ông Nguyễn Trọng Đàm, “hệ thống ASXH sẽ được hình thành dựa trên một chuẩn thống nhất được xác định theo nhu cầu mức sống tối thiểu và giải quyết các nguyên nhân đa chiều nhằm đảm bảo phòng ngừa các rủi ro xã hội cho mọi người, tiến tới bao phủ toàn dân”.

Tại lễ công bố Dự án “Hỗ trợ cải thiện hệ thống chính sách TGXH”, Phó Giám đốc Quốc gia của UNDP, ông Bakhodir Burkhanov, khẳng định lại mục tiêu xây dựng một hệ thống TGXH gắn kết và hiệu quả hơn để có thể mở rộng độ bao phủ và tăng mức trợ giúp đối với những người dễ bị tổn thương, từ đó có thể duy trì và đẩy mạnh hơn các kết quả giảm nghèo và phát triển xã hội của Việt Nam với tư cách là nước có thu nhập trung bình trong những năm tiếp theo.

Ông Bakhodir Burkhanov cũng nêu số thách thức trong việc thực hiện mục tiêu này, bao gồm việc xây dựng một tầm nhìn chung và lộ trình hài hòa hóa và sắp xếp hợp lý hóa hơn 40 chính sách và cơ chế TGXH khác nhau hiện đang được thực hiện cho 23 nhóm dễ bị tổn thương được phân loại dựa trên 7 khía cạnh khác nhau của nhu cầu hoặc rủi ro. Đồng thời, cần tăng cường khả năng cung cấp dịch vụ kịp thời và hiệu quả của hệ thống TGXH đối với những người được trợ giúp trong bối cảnh nhu cầu trợ giúp ngày càng tăng nhanh và ngân sách lại hạn hẹp. “Dự án được thiết kế nhằm hỗ trợ nỗ lực giải quyết một số thách thức này. Dự án sẽ giúp các nhà hoạch định chính sách xác định tầm nhìn dựa trên các thông tin đầy đủ, nghiên cứu các lựa chọn khả thi và xây dựng lộ trình cải cách hệ thống chính sách TGXH. Dự án cũng sẽ hỗ trợ các hoạt động chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và tham vấn tạo đồng thuận trong việc xác định các ưu tiên và bước đi nhằm đạt được mục tiêu này” - Phó Giám đốc Quốc gia của UNDP nhấn mạnh.

Thanh Hương