Trẻ em cần lắm những vườn hoa, sân chơi để vui đùa. Ảnh: Thảo Nguyên

Vườn hoa, sân chơi dần “biến mất”?

Chỉ cần chạy một vòng quanh khu tập thể Nam Đồng, khu tập thể Trung Tự, Bách Khoa, Nguyễn Công Trứ, Văn Chương, Giảng Võ, Quỳnh Mai... sẽ dễ dàng bắt gặp những quán bia, những bãi trông xe, quán cóc. Đâu đó các chị phụ nữ, cụ già bịt mặt đi bộ trên những con đường, vừa đi, vừa nhớn nhác tránh xe máy, ô tô, và rất khó thấy cảnh những đứa trẻ chạy chảy vui đùa.

Bà Dung (70 tuổi), ở khu tập thể Quỳnh Mai, quận Hai Bà Trưng cho biết, trước đây, khoảng không gian giữa hai tòa nhà E6 và E7 rất rộng. Các cụ thường ra đó tập thể dục dưỡng sinh hay chơi cờ, trẻ con đá bóng, đạp xe. Không gian này cũng là nơi để các cụ giao lưu, chia sẻ những câu chuyện vui buồn của tuổi già... Vài năm trở lại đây, khoảng không gian này đã biến thành một bãi trông giữ xe.

Không chỉ có những đứa trẻ trong các khu chung cư cũ bị mất đi khoảng không gian hiếm hoi, mà ngay cả ở những khu đô thị mới như Trung Hòa - Nhân Chính cũng không hề có khoảng không gian nào được đặt thiết bị chơi cho trẻ con hay dụng cụ tập thể dục cho người già. Các khoảng không gian chung giữa các tòa nhà này cũng dày đặc ô tô, xe máy và hàng quán.

Kết quả thông kê vừa được công bố cho thấy, diện tích dành cho sân chơi, vườn hoa trung bình ở nội thành Hà Nội chỉ chiếm 2% tổng diện tích đất. Một số phường, 17.000 người dân chỉ có được 30m2 diện tích vui chơi. Nhiều sân chơi bố trí gần nơi tập kết rác thải, gây ô nhiễm. Cá biệt trên địa bàn quận Thanh Xuân còn không có vườn hoa, sân chơi.

Quản lý yếu, quy hoạch thiếu

Ông Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam cho biết, nguyên nhân là do buông lỏng quản lý khiến những không gian công cộng dần dần bị lấn chiếm, bị phá hủy, thay thế vào đó là nhà cửa, tường bao, nơi kinh doanh… Người dân tự ý lấn chiếm hết diện tích đất trống, cây xanh, đường đi. Công tác quy hoạch đô thị, thường mới chỉ chú trọng đáp ứng các yêu cầu của chủ đầu tư (bắt nguồn từ lợi ích kinh tế) và bỏ qua các tiện ích không gian công cộng phục vụ cộng đồng dân cư. Trong nhiều dự án, không gian công cộng nhiều khi chỉ là khoảng trống hình thức trên bản vẽ.

Thêm vào đó, hầu hết các vườn hoa, sân chơi trong các khu ở hiện nay đều hạn chế về tiện ích, kém an toàn, hấp dẫn và đầu tư ở mức độ “cho có hoặc chiếu lệ”. Tình trạng “đất ngon” chỉ được làm nhà máy, chung cư, trung tâm thương mại, cũng như các dự án bất động sản được phát triển theo kiểu “xôi đỗ”, không có sự tương thích và liên kết với vườn hoa, sân chơi khiến ở đô thị vườn hoa, sân chơi thường bị “bỏ quên” đã thiếu trở nên ngày càng hiếm.

Các chuyên gia nhận định, chính vì thiếu không gian sinh hoạt, vui chơi giải trí đã đẩy trẻ em vào các quán game online, lang thang trên đường phố hoặc bị “nhốt” trong nhà, xa lánh dần các hoạt động giao lưu cộng đồng. Người cao tuổi, thanh thiếu niên không có không gian thư giãn, tái tạo sức lao động và tăng cường thể lực.

Đến lúc đòi lại đất lấn chiếm

“Tình trạng thiếu chỗ vui chơi, các không gian giao tiếp công cộng trong các khu ở là một vấn đề còn nhiều bất cập, đòi hỏi các cơ quan chức năng cần phải tiến hành rà soát, bổ sung các quy định pháp luật cũng như giám sát việc thực thi các chính sách hay quy định của pháp luật hiện hành”, ông Trần Ngọc Chính nhấn mạnh và cho rằng, đã đến lúc giành lại các quỹ đất bị lấn chiếm, sử dụng sai mục đích trong nội thành cho các không gian vườn hoa, sân chơi.

Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam Phạm Sỹ Liêm nhấn mạnh: Yếu tố then chốt là các nhà lãnh đạo TP nhận thức được tầm quan trọng của không gian công cộng đối với kinh tế và sinh thái đô thị, các nhà làm chính sách phải hiểu biết rõ về không gian công cộng, các nhà quản lý phải đủ tính chuyên nghiệp và các chuyên gia tư vấn qui hoạch và thiết kế phải có tư duy phát triển hỗn hợp, người dân phải có tinh thần làm chủ. Còn các nhà kinh doanh bất động sản thì từ lâu đã biết không gian công cộng đem lại giá trị gia tăng đáng kể cho hàng hóa của họ.

Cùng với đó, theo các chuyên gia, các quỹ đất trống, quỹ đất sau khi chuyển đổi mục đích sử dụng của các cơ sở cần di dời, tái sử dụng các quỹ đất không phù hợp chức năng (bãi xe, bến xe, cơ sở công nghiệp, cơ sở y tế gây ô nhiễm…) cần được ưu tiên dành cho việc bổ sung các không gian công cộng, trong đó trước hết là vườn hoa, sân chơi cho trẻ em và người già. Đối với, những quỹ đất đã có quy hoạch vườn hoa, sân chơi cần tạo lập quỹ đầu tư, xã hội hóa để cải tạo chỉnh trang, nâng cấp hoàn thiện các tiện nghi…

Những công viên quý giá

Công bằng mà nói, một số không gian công cộng quý báu khác đã có thể biến mất nếu không được lãnh đạo TP quyết tâm giữ lại. Điển hình phải nói đến vụ việc vườn hoa tam giác phía trước Nhà hát Lớn và Khách sạn Sofitel, nơi từng dự định xây một tòa nhà, nhưng rồi sau nhiều năm, cuối cùng lãnh đạo TP đã quyết định “tặng” khu vực này một vườn hoa, tạo cảnh quan xanh tuyệt vời cho Hà Nội.

Hay như, Hà Nội cũng lắng nghe ý kiến của người dân, không biến không gian công cộng của Công viên Thống Nhật thành bãi đỗ xe.

Ngoài ra, cũng phải kể đến quyết định xây dựng vườn hoa Hàng Trống ở 42 phố Nhà Chung (quận Hoàn Kiếm) hay vườn hoa Trần Quang Diệu (quận Đống Đa), là hai không gian xanh hiện đang thu hút rất đông người dân đến nghỉ ngơi, thư giãn.

Thảo Nguyên