Đụng tỉnh nào cũng thấy DN “trốn” đóng BHXH

Luật BHXH sửa đổi 2014 sẽ có hiệu lực thi hành vào năm 2016 đánh dấu một bước tiến trong việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống, chính sách pháp luật về BHXH - trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội. Xét trên bình diện chung, Luật BHXH 2014 đã hoàn thiện hơn, quy định rõ ràng hơn đối với người sử dụng lao động cũng như người trực tiếp tham gia BHXH…

Tuy nhiên, hiện tượng trốn đóng BHXH của doanh nghiệp (DN) đang xảy ra phổ biến ở hầu hết các địa phương. Đơn cử khi xảy ra vụ tai nạn thảm khốc tại Dự án Cảng Sơn Dương Formosa (Hà Tĩnh), Công ty cổ phần Xây dựng và Cung ứng lao động quốc tế Nibelc mới đến BHXH Ninh Bình để đăng ký nộp bổ sung BHXH cho 770 công nhân từ tháng 1 - 3/2015. Nhưng các công nhân gặp tai nạn tại công trường thì lại không nằm trong danh sách lao động được đóng BHXH... Hay Công ty TNHH Unico Global Việt Nam sử dụng 359 lao động thời vụ để trốn tránh tham gia BHXH bắt buộc và có hiện tượng lao động nữ nghỉ hết 6 tháng thai sản là nghỉ việc luôn…

Thống kê của BHXH Việt Nam cũng cho thấy, tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đang có chiều hướng gia tăng. Số nợ BHXH, BHYT, BHTN năm 2007 là 1.734 tỷ đồng; năm 2013 số nợ trên 10.500 tỷ đồng; năm 2014 số nợ đã giảm hơn so với năm 2013 nhưng vẫn còn ở mức cao, trên 7.200 tỷ đồng (31,2%). Chỉ trong 2 tháng đầu năm 2015, tổng số tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN đã lên tới 13.761 tỷ đồng. Điều này, không chỉ vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT mà còn xâm hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động; ảnh hưởng đến an toàn, cân đối Quỹ.

Trước tình trạng trên, cơ quan BHXH đã áp dụng nhiều biện pháp, trong đó có cả việc khởi kiện ra tòa đối với các đơn vị vi phạm. Tuy nhiên, biện pháp này chưa đạt hiệu quả đối với những đơn vị cố tình vi phạm, không thực hiện nghiêm quyết định của tòa án, dẫn đến tỉ lệ các bản án được thi hành án thấp. Trong khi đó, công tác quản lý DN và người lao động chưa đáp ứng được yêu cầu; công tác thanh tra, kiểm tra chưa thường xuyên liên tục; theo dõi xử lý sau thanh tra, kiểm tra chưa triệt để, chế tài xử phạt còn nhẹ, chưa đủ tính răn đe; hành vi trốn đóng BHXH chưa được coi là tội phạm hình sự…

Đề xuất xử lý hình sự

“Những vi phạm này cần được xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật”, ông Đỗ Văn Sinh, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam nói và cho biết, BHXH Việt Nam đã có hướng dẫn cụ thể việc tham gia tố tụng dân sự khi cơ quan BHXH khởi kiện các đơn vị sử dụng lao động trong việc không thực hiện đúng nghĩa vụ đóng BHXH để phòng ngừa tình trạng nợ đọng BHXH, BHYT cũng như bảo đảm quá trình khởi kiện đạt hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, Luật BHXH (sửa đổi) cũng bổ sung chức năng thanh tra trong lĩnh vực thu BHXH, BHYT cho cơ quan BHXH nhằm phát hiện sớm các vi phạm của DN, ra quyết định xử phạt kịp thời, tránh cho người lao động bị thiệt thòi nhiều hơn…

Đặc biệt, Dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) mới nhất vừa được đưa ra lấy ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bổ sung tội danh gian lận, trốn đóng BHXH, BHYT. Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, việc gian lận, trục lợi trong BHXH, BHYT tương đối phổ biến, không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền và lợi ích chính đáng của người lao động, người tham gia bảo hiểm mà còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sự ổn định và phát triển của chính sách an sinh xã hội. “Vì vậy, dự luật quy định không đóng BHXH cũng bị truy cứu hình sự”, ông Cường nhấn mạnh.

Bên cạnh biện pháp “mạnh”, các chuyên gia cho rằng, các cơ quan chức năng phải làm sao để tăng cường tuân thủ tham gia bảo hiểm bắt buộc; bố trí ngân sách Nhà nước thế nào để hỗ trợ cho các đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, tạo cơ chế khuyến khích người lao động khu vực không có quan hệ lao động tham gia BHXH. Cùng với đó, tăng cường phổ biến, thông tin tuyên truyền về Luật BHXH (sửa đổi); cải cách công tác quản lý BHXH cũng như thủ tục tham gia và thụ hưởng BHXH; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin…

PV