Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam Nguyễn Thị Xuân Thu

Sáng ngày 23/10, bên hành lang Quốc hội, Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam Nguyễn Thị Xuân Thu trao đổi với báo chí về công tác vận động, tiếp nhận, phân phối các nguồn đóng góp để cứu trợ người dân ở miền Trung.

Thuỷ Tiên kêu gọi hỗ trợ miền Trung không vi phạm luật

+ Hướng về đồng bào miền Trung, nhiều cá nhân, trong đó có ca sĩ Thuỷ Tiên đã kêu gọi quyên góp được hơn 100 tỷ đồng và trực tiếp đi cứu trợ mà không thông qua các tổ chức như Mặt trận Tổ quốc, Hội Chữ thập đỏ. Bà nghĩ gì về điều này?

Trong thiên tai thảm họa, tất cả những ai có tấm lòng thiện nguyện đều rất mong muốn làm cái gì đó để giúp đỡ đồng bào - những người gặp hoạn nạn.

Việc ca sĩ Thủy Tiên đứng ra kêu gọi, vận động nguồn lực hỗ trợ nhân dân kịp thời trong lúc khó khăn và cũng lặn lội đi đến tận nơi chia sẻ, giúp đỡ đồng bào rất đáng hoan nghênh, trân trọng.

Không nên quá khắt khe khi một người có tấm lòng nhân hậu như vậy đã đứng ra giúp đỡ đồng bào của mình lúc gặp khó khăn. Việc huy động được nhiều hay ít là do uy tín của từng cá nhân, tập thể. Vận động được nhiều thì sẽ có nhiều người được giúp đỡ và có nhiều cơ hội hơn để giúp người khác.

Tuy nhiên, một cá nhân đứng ra làm thì sẽ gặp rất nhiều rủi ro và rất vất vả, đặc biệt với nguồn tiền rất lớn thì sức của  một người làm không thể làm hết được.

Còn về mặt pháp luật thì ca sĩ Thuỷ Tiên cũng không vi phạm vì theo Bộ luật Dân sự, họ là người trung gian để đem vật chất, tiền bạc của người cho gửi cho người nhận, họ được ủy thác.

Vấn đề là làm thế nào để số tiền người khác ủy quyền cho họ đến đúng người, đúng nơi, không bị lợi dụng vì thực tế đã có trường hợp lợi dụng nguồn từ thiện này.

Nếu nguồn tiền đó phân phối không công bằng, không có tiêu chí rõ ràng như các tổ chức nhân đạo đang làm thì phát sinh nhiều tiêu cực trong xã hội, thậm chí mất đoàn kết của nhân dân trong cộng đồng khi người được, người không. Chưa nói đến việc sẽ hỗ trợ cái gì, cái gì cần trước mắt, cái gì cần lâu dài.

Tôi nghĩ, người làm từ thiện sẽ suy nghĩ làm thế nào để giúp được nhiều nhất mà không bị mang tiếng nhất. Hy vọng ca sĩ Thủy Tiên sẽ chọn được cho mình cách làm tốt, để hình ảnh của cô tiên giữa đời thường mãi sáng đẹp và được mọi người yêu quý.

+ Nghị định 64/2008 hiện chỉ quy định 3 nhóm tổ chức, đơn vị được vận động, tiếp nhận và phân phối tiền, hàng cứu trợ. Bộ Tài chính đang đề nghị sửa nghị định này, thưa bà? 

Nghị định 64 là để áp dụng cho các tổ chức được Nhà nước giao thực hiện nhiệm vụ nhân đạo. Đây là một hình thức quản lý của Nhà nước với các tổ chức có nhiệm vụ được giao như Mặt trận Quốc quốc, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, các quỹ xã hội, từ thiện, không áp dụng cho cá nhân.

Nghị định này giúp Nhà nước quản lý tốt các nguồn viện trợ, nguồn đóng góp của cộng đồng để không bị thất thoát, lợi dụng, và đặc biệt vận động, phân phối được đến đúng người, đúng nơi, đúng chỗ và hiệu quả.

Tuy nhiên, nghị định này ban hành lâu rồi, đến nay cần sửa đổi, bổ sung một số điều. Còn nếu lấy Nghị định 64 để áp vào trường hợp của ca sĩ Thủy Tiên thì cũng không đúng.

+ Như bà nói, cá nhân đứng ra kêu gọi và trực tiếp vào vùng lũ lụt như trường hợp Thuỷ Tiên sẽ gặp rất nhiều rủi ro, vất vả. Theo bà, Nghị định 64 có cần bổ sung các quy định để tránh những rủi ro cho những cá nhân có tấm lòng thiện nguyện hay không?

Trong Nghị định 64 vẫn có 1 điểm là khuyến khích những cá nhân tham gia làm công tác thiện nguyện tự nguyện. Nếu như họ làm đúng quy định của pháp luật, không làm gì sai thì phải khuyến khích và tôn vinh họ.

Có tiêu cực thì chấn chỉnh xử lý ngay

+ Có ý kiến cho rằng, hiện sự tiếp nhận ủng hộ của người dân ủng hộ đồng bào miền Trung khi bị bão lũ chưa kịp thời?

Thực ra năm nào nước mình có cũng những nơi xảy ra thiên tai và mỗi lần như thế người dân cả nước và rất nhiều người mong muốn được trực tiếp đến để trợ giúp. Đó là nhu cầu chính đáng.

Nhưng theo quy định về cứu trợ quốc tế có 3 nguyên tắc cần phải tuân thủ. Thứ nhất, là không phân biệt đối xử với những người ở những vùng xảy ra thảm hoạ. Thứ hai là không tạo áp lực cho những người tại đó kể  cả nạn nhân, chính quyền và các lực lượng. Thứ 3 là giúp những gì họ cần thay vì giúp những gì mình có.

"Hy vọng ca sĩ Thủy Tiên sẽ chọn được cho mình cách làm tốt, để hình ảnh của cô tiên giữa đời thường mãi sáng đẹp và được mọi người yêu quý", bà  Nguyễn Thị Xuân Thu nói.

Chính vì thế cần phải có những tổ chức chuyên nghiệp làm công tác này và có sự điều phối của chính quyền, các lực lượng chức năng, đặc biệt là các tổ chức chuyên nghiệp trong công tác nhân đạo như Hội Chữ thập đỏ.

Nếu chúng ta tự phát thì sẽ xảy ra rối loạn như hiện ở trong Quảng Bình có rất nhiều đội vào để cứu trợ nhưng phương tiện không có, điều kiện tiếp cận các gia đình cần cứu trợ cũng rất khó. Cho nên, nơi tiếp cận dễ thì nhận nhiều, nơi rất khó khăn lại không nhận được cứu trợ

Ở đâu cũng có Ban Cứu trợ, ở đâu cũng có nơi tiếp nhận viện trợ như là Mặt trận Tổ quốc, Hội Chữ thập đỏ, các hội đoàn để cùng nhau thực hiện tốt nhiệm vụ này.

+ Câu chuyện cán bộ lấy hàng cứu trợ người dân đã xảy ra trên thực tế, khiến người dân rất bức xúc. Bà nghĩ gì đề điều này?

Trong lúc này tất cả người dân đang hướng về miền Trung, bất cứ hành động tiêu cực nào dù rất nhỏ đều trở thành vấn đề mang bức xúc cho xã hội.

Trận lũ này đã gây hậu quả quá lớn, người dân, chính quyền cũng phải chịu thiệt hại lớn; thiệt hại ở ngay chính lực lượng đi cứu nạn, quân đội họ đã làm hết sức mình.

Dù các tổ chức cộng đồng tham gia rất nhiều nhưng so với hỗ trợ của Chính phủ là rất nhỏ bé. Nguồn lực ở địa phương và hỗ trợ của Chính phủ mới là chủ yếu, nếu không có người dân không được an toàn như bây giờ. Nên nếu phủ nhận là không được.

Còn ở đâu có tiêu cực thì phát hiện, chấn chỉnh, xử lý ngay, không thể vì thế mà dân không tin vào chính quyền vì chính quyền mới là chủ chốt.

Hội Chữ thập đỏ hỗ trợ rất kịp thời

+ Theo bà, thực hiện giám sát như thế nào để công tác cứu trợ thực hiện đúng quy định của pháp luật?

Để giám sát công tác cứu trợ, Chính phủ đã giao cho các cơ quan chức năng. Với phương châm 4 tại chỗ ở nơi nào xảy ra thiên tai thì chính quyền và lực lượng cứu hộ, cứu nạn ở đó sẽ phải thực hiện đồng thời giám sát việc đó.

Còn ở quy mô rộng hơn, một vùng hay một tỉnh thì Chính phủ có lực lượng để chỉ đạo thực hiện công tác cứu hộ và giám sát.

Mặt trận Tổ quốc, Hội Chữ thập đỏ, các tổ chức chính trị xã hội cũng được giao động viên, giúp đỡ người dân và giám sát hoạt động cứu hộ, cứu trợ thực sự hiệu quả, tránh điều đáng tiếc xảy ra.

Bất cứ khi nào xảy ra thiên tai Hội Chữ thập đỏ luôn phản ứng rất nhanh và kịp thời bằng quỹ cứu trợ thiên tai của Hội.

Tùy theo nhu cầu mà chúng tôi có hẳn quy trình trong cứu trợ phòng chống thiên tai, có tất cả 8 bước, chuẩn bị trước thiên tai, khi xảy ra thiên tai và sau thiên tai, đánh giá nhu cầu, thiệt hại, trên cơ sở đó vận động các nguồn lực cứu trợ đến đúng địa chỉ.

Hội thực hiện nhiều năm nay, hầu như không có gì đáng tiếc, sai sót trong quy trình cứu hộ, cứu nạn cả.

+ Liệu quy trình như bà nói có làm cho tiền, hàng cứu trợ đến người dân chậm không?

Tiền, hàng của Hội Chữ thập đỏ đến rất kịp thời. Mặc dù quy trình như thế nhưng bao giờ chúng tôi cũng ứng trước, cán bộ địa phương nắm chắc rồi triển khai ngay.

Chỉ có điều khi chọn đối tượng thì phải xác minh, nếu như bão lụt như bây giờ thì không phân biệt đối tượng, ai cũng cần hỗ trợ.

Các mặt hàng cứu trợ thì theo nhu cầu, trong các kho dự trữ của Hội đều có thùng hàng gia đình: Quần áo, chăn màn, xoong nồi, thuốc khử khuẩn, nước, nhu yếu phẩm cần thiết...

Ngoài ra, theo yêu cầu tại chỗ địa phương, Hội có thể cấp tiền để địa phương trực tiếp mua và cung cấp ngay. Cho nên phản ứng của Hội Chữ thập đỏ thường rất nhanh nhạy, kịp thời.

Sau thiên tai vấn đề tái thiết mới là nhiệm vụ chính của Hội Chữ thập đỏ. Tái thiết phải đánh giá thiệt hại, đánh giá nhu cầu, Hội sẽ hỗ trợ theo quy định, cùng với các tổ chức quốc tế vào phân loại ra, cùng với địa phương chọn đúng tiêu chí đối tượng.. Tất cả đúng quy trình nên làm rất là nhanh.

+ Xin cảm ơn bà!