Lao động xếp hàng chờ làm hồ sơ rút BHXH một lần tại TP HCM, cuối năm 2022.

Tại hội thảo lấy ý kiến về dự án Luật BHXH sửa đổi do Ủy ban Xã hội của Quốc hội và Quỹ dân số Liên Hợp quốc (LHQ) tổ chức ngày 13/7, theo đánh giá của các chuyên gia, Việt Nam đã đạt được nhiều bước tiến trong chính sách BHXH.

Diện bao phủ ngày càng mở rộng

Chứng minh rõ thành tựu này, bà Pauline Tamesis, Điều phối viên thường trú của LHQ kiêm Trưởng đại diện Quỹ dân số LHQ (UNFPA) tại Việt Nam dẫn chứng, ở Việt Nam nếu năm 2016 chỉ có gần 13 triệu người tham gia BHXH thì đến năm 2023 đã tăng lên khoảng 17,5 triệu người.

Đồng quan điểm, ông Đặng Thuần Phong, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho biết, chính sách BHXH ở Việt Nam thời gian qua đạt được nhiều thành tựu, nhất là diện bao phủ ngày càng mở rộng, số người hưởng chế độ BHXH ngày một nhiều.

Tuy nhiên, việc ban hành chính sách và tổ chức thực hiện Luật BHXH vẫn còn những hạn chế như chưa quan tâm LĐ phi chính thức, tình trạng rút BHXH một lần tăng nhanh, việc trốn đóng BHXH vẫn còn...

Vì vậy, dự thảo Luật BHXH lần này được sửa đổi căn bản, toàn diện, nhằm đảm bảo an sinh xã hội của người dân theo hướng đa dạng, linh hoạt, đa tầng, hiện đại, hội nhập quốc tế, tiến tới bao phủ BHXH toàn bộ lực lượng LĐ…, Phó Vụ trưởng Vụ BHXH, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) Nguyễn Duy Cường cho biết.

Theo ông Cường, dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) có một số nội dung mới so với luật hiện hành như bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống BHXH đa tầng; mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc; bổ sung chế độ thai sản đối vào chính sách BHXH tự nguyện; giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hàng tháng từ 20 năm xuống 15 năm...

Ông Carlos Andre da Sila Gama Nogueira, chuyên gia Tổ chức ILO cho rằng, Việt Nam cần kết hợp giữa BHXH do người LĐ đóng góp và phần hưu trí xã hội do Nhà nước chi trả.

Bên cạnh đó, cần mở rộng diện bao phủ pháp lý của hệ thống BHXH bắt buộc, tăng cường các chính sách khuyến khích tài chính; tích cực trợ cấp hưu trí xã hội với lương hưu trí BHXH; cải thiện mức hưởng lương hưu trí, đảm bảo mức lương hưu đáp ứng nhu cầu cuộc sống…

Ông Carlos Andre da Sila Gama Nogueira còn đề nghị tăng cường liên kết các chính sách việc làm, trợ cấp xã hội và BHXH phù hợp các chính sách khác trong tương lai; giữ và duy trì đối thoại xã hội với sự có tiếp cận người sử dụng LĐ, người LĐ; tăng đầu tư vào BHXH…

Mở rộng diện bao phủ pháp lý của hệ thống BHXH bắt buộc

“Trong bối cảnh dân số Việt Nam đang già đi khá nhanh, việc phát triển một hệ thống BHXH vững mạnh ngày càng trở nên cần thiết nhằm bảo vệ người dân, đặc biệt là người cao tuổi”, theo bà Pauline Tamesis.

Lao động xếp hàng chờ làm hồ sơ rút BHXH một lần tại TP HCM

Điều tra quốc gia về người khuyết tật Việt Nam năm 2016 cũng cho thấy, có 10,1% người cao tuổi cần được chăm sóc, trong đó nhóm người cao tuổi khuyết tật chiếm một tỷ lệ cao.

Từ đó, bà Pauline Tamesis khuyến nghị, có thể tiếp cận bao trùm toàn bộ hệ thống xã hội và vai trò quan trọng của Chính phủ đối với sự phát triển và mở rộng bảo trợ xã hội.

Đồng thời, xác định việc mở rộng phạm vi bao phủ của hệ thống BHXH phải là trọng tâm trong việc sửa đổi Luật BHXH hiện hành; mở rộng chế độ thai sản cho nam giới và nữ giới trong tương lai cũng như đảm bảo tính phù hợp, thoả đáng các quyền lợi do hệ thống BHXH chi trả và tính bền vững về mặt tài chính.

Đáng chú ý, liên quan đến rút BHXH một lần, bà Trần Thị Diệu Thúy, Chủ tịch Liên đoàn Lao động TP HCM đề xuất 2 phương án liên quan đến rút BHXH một lần. Thứ nhất, những ai đã tham gia và đóng BHXH rồi, thì được rút BHXH một lần như quy định hiện hành; còn những người tham gia mới thì chỉ được rút 50% số tiền BHXH một lần.

Phương án thứ hai, theo bà Thúy, người LĐ được rút BHXH một lần toàn bộ số tiền mà họ đóng góp, nhưng phải giữ lại phần của người sử dụng LĐ đóng.

Ông Andre Gama, chuyên gia ILO tại Việt Nam thì cho rằng, cần phải từng bước giảm số tiền rút trong tổng số tiền đóng BHXH mà người LĐ có thể nhận thông qua hình thức rút một lần và tăng thời gian chờ đợi.

Phải tăng cường các chế độ trợ cấp ngắn hạn như xây dựng chế độ trợ cấp gia đình, mở rộng diện bao phủ và tăng hiệu quả của các yếu tố chủ động và bị động của Bảo hiểm thất nghiệp, theo ông Andre Gama.

Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Duy Cường cho biết, hiện Bộ LĐTB&XH đang phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan tiếp tục nghiên cứu bổ sung thêm các quyền lợi cho người LĐ để khuyến khích người LĐ không hưởng BHXH một lần và các phương án quy định hưởng BHXH một lần để báo cáo các cấp có thẩm quyền.