Cống ngăn mặn Tân Phú từ sông Tiền, sông Hàm Luông vào thượng nguồn sông Ba Lai. Ảnh: M.Đ

Xâm nhập mặn gia tăng

Bến Tre là địa phương ven biển với hệ thống sông rạch chằng chịt, vì vậy tình trạng xâm nhập mặn luôn là thách thức lớn đối với sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân. Theo Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Bến Tre, mùa khô năm 2025, xâm nhập mặn có thể đạt mức cao nhất vào khoảng tháng 2 và 3. Hiện tại, độ mặn 1‰ đã xuất hiện trên các con sông cách biển từ 50 - 73km. Những trạm đo càng gần cửa sông, độ mặn tăng nhanh hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sản xuất.

Tại trạm Giao Hòa (huyện Châu Thành), độ mặn trên sông Tiền đã lên tới 3‰, cao hơn 1‰ so với ngày trước đó. Trên sông Hàm Luông, trạm Vàm Cái Mơn (huyện Chợ Lách) ghi nhận độ mặn 2,9‰, cao hơn mức 2,4‰ của năm 2024. Trên sông Cổ Chiên, trạm Tân Thiềng (huyện Chợ Lách) cho thấy độ mặn đạt 1,9‰, vượt mức 1,3‰ của năm trước.

Dự báo đợt xâm nhập mặn sẽ diễn ra từ ngày 21 - 28/3. Các địa phương nằm cách cửa sông từ 53 - 74km cần theo dõi, kiểm tra độ mặn thường xuyên khi vận hành cống và sử dụng nước sông trực tiếp.

Tình trạng xâm nhập mặn ảnh hưởng nghiêm trọng đến những địa phương có diện tích trồng cây giống và cây ăn trái lớn như huyện Châu Thành, Chợ Lách và Mỏ Cày Bắc. Những năm gần đây, nước mặn từ sông Cổ Chiên và sông Hàm Luông liên tục xâm nhập sâu vào đất liền, gây thiệt hại lớn cho sản xuất nông nghiệp.

Nhiều hộ dân tại các xã Vĩnh Thành, Hưng Khánh Trung B, Tân Thiềng, Long Thới và Phú Sơn (huyện Chợ Lách) trước đây không bị ảnh hưởng bởi hạn mặn do vị trí xa biển, nhưng nay cũng ghi nhận mức độ xâm nhập mặn đáng kể.

Chủ động ứng phó

Để giảm thiểu tác động tiêu cực của nhiễm mặn, người dân đã chủ động trữ nước ngọt trong ao, mương vườn và sử dụng thiết bị đo độ mặn để kiểm tra nguồn nước trước khi tưới cây. Những biện pháp này giúp giảm thiểu thiệt hại, đồng thời tạo điều kiện thích nghi với thời tiết ngày càng khắc nghiệt.

Cống điều tiết mặn ngọt Tân Phú (Châu Thành, Bến Tre) do Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 9, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm chủ đầu tư. Ảnh: N.T

Chính quyền và người dân tại Bến Tre đã tăng cường triển khai các giải pháp ứng phó sớm. Huyện Chợ Lách, vùng chuyên canh cây giống, hoa và cây ăn trái lớn nhất tỉnh, dù nằm sâu trong đất liền nhưng vẫn chịu ảnh hưởng của hạn mặn. Ngành nông nghiệp địa phương đang thực hiện nhiều biện pháp tích trữ nước qua hệ thống thủy lợi, đào ao, xây dựng trạm bơm và điều chỉnh cơ cấu mùa vụ để đảm bảo đủ nước tưới trong mùa hạn mặn.

Cơ quan chức năng thường xuyên cập nhật thông tin độ mặn và thông báo đến người dân để kịp thời ứng phó. Hiện tại, các công trình thủy lợi khép kín đã bao phủ 93% diện tích canh tác của huyện, giúp điều tiết nguồn nước phục vụ sản xuất trong mùa hạn mặn. Hội Nông dân tỉnh Bến Tre cũng đã phát động phong trào phòng chống xâm nhập mặn với sự tham gia tích cực của các cấp hội viên nông dân. Hội kêu gọi người dân tích trữ nước ngọt phục vụ sinh hoạt và sản xuất, đồng thời cập nhật thông tin quan trắc, cảnh báo tình hình nguồn nước hàng ngày để chủ động ứng phó.

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bến Tre đã gửi văn bản đến các địa phương, yêu cầu theo dõi sát sao diễn biến xâm nhập mặn, nguồn nước và dự báo khí tượng thủy văn. Các cơ quan chức năng đang đánh giá mức độ ảnh hưởng để triển khai các biện pháp ứng phó phù hợp với tình hình thực tế. Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, mùa khô 2024 - 2025 được dự báo có mức xâm nhập mặn thấp hơn so với mùa khô 2023 - 2024, tương đương với mùa khô 2022 - 2023. Tuy nhiên, trên các sông vẫn có các đợt xâm nhập mặn theo chu kỳ đỉnh triều.

Để giảm thiểu thiệt hại do hạn mặn, ngành Nông nghiệp tỉnh Bến Tre đang phối hợp với các đơn vị chuyên môn theo dõi sát diễn biến thời tiết, tăng cường quan trắc độ mặn và thông báo kịp thời đến các địa phương. Đồng thời, đẩy nhanh tiến độ sửa chữa, nâng cấp các công trình thủy lợi như bờ bao, cống ngăn mặn và nạo vét kênh rạch nội đồng để đảm bảo khả năng trữ nước ngọt. Bên cạnh đó, ngành Nông nghiệp tiếp tục hướng dẫn người dân áp dụng các giải pháp canh tác thích ứng với điều kiện xâm nhập mặn, đặc biệt là đối với những loại cây trồng có giá trị kinh tế cao như cây giống, hoa kiểng và cây ăn trái.

Ngay từ cuối mùa mưa, tỉnh Bến Tre đã phát động phong trào “Đồng Khởi” trữ nước mưa và nước ngọt. Hiện nay, gần 99% hộ dân trong tỉnh đã có đủ điều kiện và dụng cụ để trữ nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất trong mùa khô, hạn mặn. Chính quyền các huyện, thành phố tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến xâm nhập mặn, đánh giá nguy cơ thiếu nước sinh hoạt và huy động nguồn lực tại chỗ để triển khai các biện pháp cấp nước cần thiết.