(Thanh tra) - Một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra tại Hà Nội tối qua tiếp tục đặt ra câu hỏi lớn về hiệu lực thực thi pháp luật đối với hành vi điều khiển phương tiện trong tình trạng có nồng độ cồn. Không chỉ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng về người và tài sản, vụ việc còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về ý thức của một bộ phận người tham gia giao thông, những người đang biến chiếc vô-lăng thành công cụ gây thảm họa nếu không được kiểm soát chặt chẽ.
Khởi tố bị can, xử lý hình sự hành vi vi phạm quy định giao thông
Ngày 17/7, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an TP Hà Nội đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và tạm giam 4 tháng đối với Lê Minh Giáp (SN 1984, trú tại phường Yên Nghĩa, quận Hà Đông) để điều tra về tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ” theo Điều 260 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Kết quả điều tra bước đầu xác định: Chiều 16/7, Lê Minh Giáp, cán bộ một trường cao đẳng ở Hà Nội đã sử dụng rượu, bia khi đi ăn uống với bạn bè. Đến khoảng 20 giờ cùng ngày, ông Giáp điều khiển xe ô tô Honda BR-V di chuyển trên đường Nguyễn Trác theo hướng về nhà. Khi đến gần khu vực tòa nhà CT7K (Khu đô thị Dương Nội), trong trạng thái buồn ngủ và thiếu tỉnh táo, ông Giáp đã đạp nhầm chân ga, làm xe tăng tốc và lao đi mất kiểm soát. Hệ quả là chiếc xe do ông Giáp điều khiển đã đâm liên tiếp vào 5 xe máy và 2 ô tô con đang dừng sát lề đường. Hậu quả để lại rất tang thương: Ông Đ.Q.V. (SN 1984, trú tại phường Dương Nội) tử vong tại chỗ, chị L.T.H.G. (SN 1995, trú tại phường Hà Đông) bị gãy chân, còn con gái 3 tuổi của chị bị chấn thương sọ não nghiêm trọng và đang được cấp cứu tại Bệnh viện Nhi Trung ương.
Nồng độ cồn vượt mức “kịch khung”: Không còn là vi phạm hành chính
Theo kết quả kiểm tra của cơ quan chức năng, nồng độ cồn trong hơi thở của Lê Minh Giáp lên tới 0,861 mg/l khí thở - vượt hơn 2,2 lần so với mức vi phạm hành chính “kịch khung” được quy định tại khoản 10, Điều 6 Nghị định số 168/2024/NĐ-CP ngày 29/12/2024 của Chính phủ. Với ngưỡng này, hành vi của bị can không còn là lỗi vi phạm hành chính mà chuyển sang cấu thành tội phạm hình sự.
Theo luật sư Diệp Năng Bình, Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh, theo quy định tại Điều 260 Bộ luật Hình sự, người nào điều khiển phương tiện giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông, gây hậu quả nghiêm trọng, có thể bị xử phạt tù từ 3 đến 10 năm. Nếu gây chết nhiều người hoặc thiệt hại lớn về tài sản, mức hình phạt có thể lên tới 15 năm tù. Ngoài ra, người vi phạm còn phải chịu trách nhiệm dân sự về bồi thường thiệt hại cho gia đình nạn nhân theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Việc khởi tố, tạm giam Lê Minh Giáp là bước đi phù hợp với quy định pháp luật, đồng thời phản ánh tinh thần cương quyết của cơ quan tiến hành tố tụng trong việc xử lý các hành vi vi phạm có tính chất nguy hiểm cao cho xã hội.
Câu chuyện thực thi pháp luật: Chế tài đã đủ mạnh, nhưng ý thức vẫn là “điểm mù”
Cũng theo luật sư Bình, thực tế cho thấy hệ thống pháp luật về phòng, chống tác hại của rượu, bia khi điều khiển phương tiện giao thông đã có đầy đủ hành lang pháp lý, từ Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia; Luật Giao thông đường bộ đến Nghị định 100/2019/NĐ-CP và nay là Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Các mức phạt vi phạm hành chính đã rất nghiêm khắc, có thể lên tới 40 triệu đồng và tước bằng lái xe đến 2 năm. Tuy nhiên, số vụ tai nạn liên quan đến rượu, bia vẫn chiếm tỷ lệ lớn trong các vụ tai nạn gây chết người, cho thấy ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân vẫn rất đáng lo ngại.
Là một giảng viên trong nhà trường, có hiểu biết pháp luật, nhưng vẫn lựa chọn điều khiển phương tiện trong tình trạng say xỉn, buồn ngủ. Chính sự chủ quan, xem nhẹ hậu quả pháp lý đã khiến một người chết, ba người trọng thương, nhiều gia đình tan vỡ, bản thân bị can cũng đối mặt với nhiều năm tù giam.
Về mặt thể chế, vụ việc cũng đặt ra yêu cầu tăng cường kiểm tra đột xuất, tuần tra kiểm soát nồng độ cồn tại các khu dân cư, khu đô thị, nơi nhu cầu di chuyển ban đêm tăng cao nhưng lực lượng chức năng thường gặp khó khăn trong triển khai giám sát.
Một án mạng, ba thương tích, bản án hình sự và lời cảnh báo pháp lý
"Hậu quả từ một cú va chạm trong tích tắc để lại chuỗi hệ lụy pháp lý không thể đảo ngược. Dưới góc độ pháp luật, đây là bài học cảnh tỉnh không chỉ cho người vi phạm mà cho toàn xã hội: Mọi hành vi điều khiển phương tiện trong tình trạng mất kiểm soát đều có thể bị khởi tố hình sự nếu gây ra hậu quả nghiêm trọng", luật sư Diệp Năng Bình nhấn mạnh.
Từ góc nhìn thể chế, vụ việc thêm một lần khẳng định: Pháp luật đã có, chế tài đã rõ, nhưng để pháp luật đi vào đời sống vẫn cần sự vào cuộc đồng bộ, từ siết chặt thực thi, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu đơn vị vận tải, tăng cường giám sát cộng đồng đến truyền thông thay đổi hành vi.
Cái giá của sự coi thường pháp luật không chỉ được đo bằng năm tháng trong trại giam, mà còn bằng tính mạng của người khác, bằng sự dằn vặt trong lương tri và bằng nỗi đau khó nguôi của những gia đình vô tội.
