Người dân địa phương khai thác vàng chỉ bằng phương thức thủ công

Ngay tại những sườn núi của cửa hang Tốc Lù - một địa điểm không cách xa đường giao thông nhưng tình trạng khai thác vàng trái phép diễn ra hết sức rầm rộ. Ngoài việc khai thác bằng cách đào hang thì các nhóm “vàng tặc” đều tận dụng nước mưa để xả trực tiếp lên lớp đất mặt, tận thu vàng. Chưa biết số lượng vàng sẽ được bao nhiêu, nhưng cách khai thác này sẽ rửa trôi, bào mòn gây nguy hại rất lớn đến sự đa dạng sinh học của KBTTN Kim Hỷ.

Khu vực Tốc Lù, vùng lõi KBTTN Kim Hỷ ngổn ngang như một công trường với rất nhiều lán, trại, máy nổ, các vòi hút nước. Đặc biệt là sự xuất hiện mới của các hàng quán với lượng người tấp nập cũng phần nào cho thấy sự gia tăng của tình trạng khai thác vàng trái phép trong khu vực này.

Ông Nguyễn Hữu Hùng với thâm niên gần 30 năm khai thác vàng trong khu vực này thừa nhận việc khai thác vàng trái phép. Tuy nhiên, vàng chưa thấy đâu nhưng bản thân ông cũng nhận thấy sự tàn phá của việc khai thác trái phép trong khu bảo tồn này.

Tốc Lù trước đây, cả một vùng rộng lớn người dân trồng ngô, lúa, nay đã thành một hồ nước nham nhở. Không chỉ vậy, việc vàng tặc khai thác ngay trên các sườn đồi đang làm cho hồ nước ngày càng ô nhiễm.

Doanh nghiệp Tấn Thành là đơn vị được cấp phép khai thác vàng tại đây. Một trong những mục tiêu quan trọng của dự án là khơi thông cửa hang Tốc Lù để thoát lũ, tăng diện tích sản xuất cho người dân. Tuy nhiên, khi “công cuộc” khai thác vàng của doanh nghiệp kết thúc, cửa hang Tốc Lù không thông, mực nước trong hồ dâng cao hơn, “nuốt” thêm không ít diện tích đất canh tác của người dân địa phương.

Vượt qua Tốc Lù, chúng tôi có mặt tại Lũng Quang, một địa danh gắn liền với nhiều tên tuổi của các bưởng vàng những năm 80 của thế kỷ trước cũng như những câu chuyện buồn về sập hang, mất người do khai thác vàng trái phép. Theo người dân địa phương, khu vực này trước đây vốn là một thung lũng với bạt ngàn những cây gỗ lớn. Sau gần 30 năm đào bới, chặt phá và lũ quét, trước mặt chúng tôi hiện nay là một thung lũng xơ xác, hoang tàn với những cây gỗ tạp.

Với diện tích hơn 14.000 ha, phần lớn đều có gỗ quý và vàng nên KBTTN Kim Hỷ trở thành trung tâm của vàng tặc, lâm tặc. Trong đó, tập trung chủ yếu ở 17 thung lũng nằm trên địa bàn 2 xã Kim Hỷ và Lương Thượng. Tại khu vực này, lúc cao nhất, có tới gần 80 nhóm với khoảng 400 người tham gia khai thác vàng.

Ông Nguyễn Đình Chức, Hạt phó Hạt Kiểm lâm KBTTN Kim Hỷ cho biết, để ngăn chặn việc khai thác vàng trái phép, từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng đã kiểm tra, truy quét, tiêu huỷ 71 lán, trại, hơn 120 máy móc, cắt đứt trên 20.000m vòi dẫn nước... Tuy nhiên, hiệu quả của việc ngăn chặn vẫn rất thấp.

Những nguy hại do khai thác khoáng sản trái phép không chỉ là việc mất rừng, ô nhiễm môi trường mà còn kéo theo cả những hệ lụy như nạn cờ bạc, nghiện hút, đâm chém, gây mất an ninh trật tự địa bàn.

Sau gần 10 năm KBTTN Kim Hỷ được thành lập, những đóng góp của lực lượng kiểm lâm cũng như những cán bộ làm công tác bảo vệ rừng nơi đây là đáng ghi nhận. Tuy nhiên, có một thực tế là nhiều năm nay, tình trạng phá rừng, khai thác vàng trái phép vẫn diễn biến ngày càng phức tạp. Nếu chính quyền và các ngành quản lý chức năng cấp huyện, tỉnh không có biện pháp thật sự quyết liệt, hiệu quả, thì nguy cơ xoá sổ khu bảo tồn này sẽ xảy ra trong nay mai.

Thái Bình