(Thanh tra) - Mạng xã hội đang là "mảnh đất màu mỡ" cho tội phạm, từ những dụ dỗ "việc nhẹ, lương cao", ép làm việc nhạy cảm đến tống tiền, mua bán người. Sự vào cuộc kịp thời của cơ quan chức năng, gia đình, nhà trường, doanh nghiệp công nghệ... là giải pháp nâng cao khả năng ứng phó trước thủ đoạn ngày càng tinh vi của tội phạm.
Gần đây, liên tiếp các vụ án mua bán người được triệt phá đã phơi bày một thực trạng đáng báo động: tội phạm đang triệt để lợi dụng các nền tảng số như Facebook, Zalo... để "tuyển dụng trá hình", thao túng tâm lý, khống chế, điều khiển nạn nhân.
Chỉ trong ít ngày cuối tháng 8, nhiều vụ việc nghiêm trọng đã được phát hiện và xử lý.
Ngày 25/8/2025, Công an xã Ia Pa, tỉnh Gia Lai ngăn chặn, giải cứu cháu R.T (sinh năm 2013) khỏi vụ việc có dấu hiệu lừa đảo trên mạng xã hội, mua bán người sau khi nhận tin báo mất tích. Bé gái này tin lời dụ dỗ của người lạ trên mạng xã hội về "việc nhẹ, lương cao" nên đã cùng bạn đón xe ra Thái Nguyên làm việc mà không báo cho gia đình từ tháng 6/2025.
Cũng tại Gia Lai, lực lượng chức năng đã bắt giữ 4 đối tượng dụ dỗ, ép cháu Trần N (13 tuổi) làm tiếp viên karaoke và "chuyển nhượng" qua nhiều chủ quán khác nhau. Gia đình cháu phải nộp 60 triệu đồng để chuộc con.
Trước đó, tại Quảng Ngãi, Công an xã Vạn Tường đã giải cứu thành công hai thiếu nữ dưới 16 tuổi bị một chủ quán karaoke "quản thúc" sau khi quen biết qua mạng xã hội. Các nạn nhân bị ép viết giấy nợ và gia đình bị đòi tiền chuộc lên tới hàng chục triệu đồng.
Đáng chú ý, Công an tỉnh Phú Thọ cũng đã nhanh chóng xử lý chỉ trong 40 phút từ khi nhận tin báo kịp thời của gia đình về vụ "bắt cóc online" và giải cứu thành công thiếu nữ 18 tuổi bị đối tượng giả danh Công an khống chế qua Zalo, ép thuê nhà nghỉ và quay video tống tiền.
Các vụ việc cho thấy tội phạm đang ngày càng tinh vi khi đã khai thác triệt để mạng xã hội và các ứng dụng nhắn tin thực hiện hành vi phạm tội.
Theo Bộ Công an, 6 tháng đầu năm 2025, cả nước đã khởi tố, điều tra 120 vụ án liên quan đến mua bán người. Nhiều vụ có yếu tố xuyên quốc gia và lợi dụng nền tảng số để lôi kéo, điều khiển nạn nhân, cho thấy mức độ nguy hiểm và sự tinh vi, liều lĩnh của tội phạm trong bối cảnh bùng nổ thông tin trên mạng xã hội.
Nhận diện được mức độ nguy hiểm của loại tội phạm này, cả hệ thống chính trị và toàn xã hội đã cùng vào cuộc một cách mạnh mẽ.
Ngày 1/7/2025, Luật Phòng, chống mua bán người chính thức có hiệu lực, tạo hành lang pháp lý vững chắc để triển khai đồng bộ các giải pháp trên không gian mạng và ngoài đời thực.
Luật này quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, nhà trường và gia đình trong việc phòng ngừa, phát hiện và xử lý tội phạm.
Thực hiện Quyết định số 1137/QĐ-TTg ngày 13/6/2025 của Thủ tướng về kế hoạch triển khai hoạt động hưởng ứng "Ngày thế giới phòng, chống mua bán người" và "Ngày toàn dân phòng, chống mua bán người 30/7" năm 2025, lực lượng Công an đã chủ động nắm chắc tình hình, giải quyết tình hình từ sớm, từ xa, từ cơ sở và triển khai các kế hoạch, phương án nghiệp vụ phòng ngừa, đấu tranh, trấn áp tội phạm mua bán người, nhất là đường dây tội phạm mua bán người.
Đặc biệt, đã mở đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm mua bán người trên phạm vi toàn quốc (từ ngày 1/7/2025 đến ngày 30/9/2025).
Trong khi đó, ngành Giáo dục tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống mua bán người phù hợp với từng cấp học, ngành học, lứa tuổi, vùng miền.
Nhiều nhà trường đã lồng ghép giáo dục an toàn số vào các buổi ngoại khóa, hướng dẫn học sinh nhận diện các chiêu trò lừa đảo như "việc nhẹ lương cao", "tuyển cộng tác viên online" và trang bị kỹ năng từ chối, báo tin khẩn cấp.
Trên không gian mạng, các doanh nghiệp công nghệ vận hành mạng xã hội và nền tảng nội dung số đã nỗ lực phát hiện, gỡ tin tuyển dụng trá hình, xóa bỏ các nhóm "việc nhẹ, lương cao" hay môi giới việc làm không phép, nhạy cảm.
Họ cũng chủ động cảnh báo sớm khi người dùng tương tác với những nội dung rủi ro và phối hợp với cơ quan chức năng để xác minh, chặn tài khoản.
Vai trò của gia đình ngày càng được đề cao; nhiều phụ huynh đã tăng cường giám sát, thường xuyên trao đổi với con em về bạn bè, nhóm chat và các cuộc gọi lạ. Khi phát hiện những dấu hiệu bất thường, như bị yêu cầu nộp tiền trên mạng hay rời khỏi nhà, họ đã kịp thời báo cho Công an địa phương.
Khung pháp lý mới, các đợt cao điểm tấn công tội phạm của lực lượng Công an và sự đồng lòng của toàn xã hội, mạng xã hội dù là môi trường được tội phạm khai thác triệt để nhưng cũng sẽ trở thành một kênh phát hiện, giải cứu nạn nhân hiệu quả.
Theo Luật sư Phạm Thanh Dạ Quỳnh (Văn phòng Luật sư Vạn Bảo), Điều 9 Luật Phòng, chống mua bán người, có hiệu lực từ 1/7/2025, đã quy định trách nhiệm quản lý chặt chẽ mạng viễn thông, mạng internet, mạng máy tính để phòng, chống loại tội phạm này. Đây là nền tảng pháp lý quan trọng để các bộ, ngành, địa phương triển khai mạnh mẽ các biện pháp phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi phạm tội trong không gian mạng. Khi đã có cơ sở pháp lý, việc quan trọng là tổ chức triển khai hiệu quả, siết chặt trách nhiệm của các nền tảng số, nâng cao cảnh giác trong cộng đồng và mỗi gia đình.
