Cán bộ Trạm Y tế xã Khổng Lào, huyện Phong Thổ tuyên truyền tác hại thuốc lá tới người dân. Ảnh: B.Minh

Ông Nguyễn Thế Phong, Phó Giám đốc Sở Y tế Lai Châu cho biết, thời gian qua, công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá được triển khai tại tất cả các cơ quan, đơn vị, địa phương trên địa bàn toàn tỉnh. Hàng năm, Sở Y tế tổ chức các đợt giám sát, kiểm tra hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá tại các đơn vị. Đến nay đã tổ chức 34 đợt giám sát liên ngành tại 148 cơ quan công sở, bệnh viện, trường học, khách sạn, xưởng sản xuất trên địa bàn tỉnh. Nội dung giám sát tập trung về công tác chỉ đạo thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, việc xây dựng kế hoạch hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá của các đơn vị hàng năm; việc thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá; việc thực hiện các quy định về xây dựng môi trường đơn vị, cơ quan không khói thuốc lá…

Tuy nhiên một số cơ quan, đơn vị chưa thực sự sâu sát, thực thi nghiêm các quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, vẫn còn một bộ phận cán bộ, công nhân viên chức hút thuốc lá tại cơ quan, công sở. Bên cạnh đó, việc thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá gặp nhiều khó khăn do thuốc lá là sản phẩm gây nghiện, được bày bán ở khắp nơi, mọi người có thể dễ dàng tiếp cận và mua thuốc lá. Đặc biệt, không kiểm soát được việc bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi… Điều này đã tạo ra các “rào cản” trong việc thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá trên địa bàn.

Theo Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Lai Châu, việc xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng được quy định khá chặt chẽ thông qua Nghị định số 117/2020/NĐ-CP (Chính phủ ban hành ngày 28/9/2020) về Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực Y tế, nhưng qua trình triển khai thực hiện chưa hiệu quả, do thiếu lực lượng thi hành, chưa tạo được tính răn đe lớn trong cộng đồng. Lực lượng có thẩm quyền xử phạt theo Luật chỉ có một số chức danh như: Thanh tra Sở Y tế, công an, quản lý thị trường. Tại các địa phương, có chủ tịch UBND các cấp, thanh tra, công an mới có thẩm quyền xử phạt. Tuy nhiên lực lượng xử lý mỏng, các hành vi vi phạm Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá thường diễn ra rất nhanh, bất chợt và thường khắc phục hành vi vi phạm ngay lập tức, tang vật vi phạm hành chính chỉ là điếu thuốc, bao thuốc lá thường không có giá trị nên khó có thể đảm bảo việc ra quyết định và thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính…

Theo đại diện Sở Y tế Lai Châu, một trong những trở ngại lớn nhất trong thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá là ý thức của người dân. Mặc dù Luật đã quy định rõ về việc cấm hút thuốc ở nơi công cộng như nhà hàng, bến xe, bệnh viện, trường học... nhưng việc tuân thủ chưa đồng bộ. Nhiều người dân vẫn xem nhẹ việc hút thuốc lá nơi công cộng. Ngoài ra, thói quen hút thuốc lâu năm khiến nhiều người khó từ bỏ, ngay cả khi hiểu rõ những rủi ro mà thuốc lá mang lại cho bản thân và người xung quanh.

Đáng lưu ý, trong những năm gần đây, xuất hiện các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisa. Việc sử dụng thuốc lá điện tử có dấu hiệu gia tăng, nhất là trong lứa tuổi học sinh. Những khó khăn này ảnh hưởng lớn tới các nỗ lực phòng, chống tác hại của thuốc lá và là nguyên nhân quan trọng dẫn đến nguy cơ làm cho tỷ lệ hút thuốc gia tăng trở lại nếu không tiếp tục có các biện pháp quyết liệt và kịp thời.

Theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế, hầu hết người hút thuốc lá đều bị ảnh hưởng đường hô hấp. Từ viêm phế quản cấp tính sang mãn tính đến hội chứng nặng hơn, bệnh nhân sẽ bị suy giảm hô hấp và có rất nhiều trường hợp dẫn tới tử vong. Mặc dù trên địa bàn Lai Châu không có cơ sở sản xuất, trồng cây thuốc lá nhưng tình trạng sử dụng thuốc lá còn không ít. Dù các cấp, ngành của tỉnh đã tích cực vào cuộc, ban hành nhiều văn bản, thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống tác hại của thuốc lá tỉnh… nhưng vì nhiều lý do khách quan và chủ quan, nên việc thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá vẫn còn nhiều khó khăn.

Theo đại diện Sở Y tế Lai Châu, để Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá đi vào cuộc sống, cần sự chung tay vào cuộc của cả cộng đồng, mỗi người dân cần nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá, từ đó thay đổi thói quen, hành vi sử dụng thuốc lá. Bên cạnh đó là  sự phồi hợp, tăng cường hơn nữa của các ngành chức năng trong công tác quản lý, giám sát, thực thi pháp luật… Qua đó, góp phần xây dựng môi trường sống an toàn, lành mạnh, không khó thuốc; hạn chế bệnh tật, nâng cao sức khoẻ cộng đồng.