(Thanh tra) - Tại sao Việt Nam đã có các văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn của Ban Chỉ đạo quốc gia về An toàn thực phẩm, của cơ quan quản lý chuyên môn, của các Bộ: Y tế, Công Thương, Nông nghiệp và Môi trường… mà vẫn xảy ra các vụ việc thuốc giả, sữa giả, thực phẩm giả?
Đây là vấn đề được Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đặt ra tại cuộc họp trực tuyến và trực tiếp với các bộ, ngành và địa phương về vấn đề thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng giả do Bộ Y tế tổ chức ngày 7/5.
Ông Đỗ Xuân Tuyên cho biết, trong thời gian qua, các cơ quan chức năng đã kiểm tra, thanh tra, điều tra và phát hiện một số vụ việc liên quan đến sữa giả, thực phẩm chức năng giả, thuốc giả, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ người dân.
Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ đã liên tục ban hành 3 công điện tăng cường thanh kiểm tra, xử lý, xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm liên quan sản xuất, tiêu thụ sữa, thực phẩm chức năng, thuốc giả.
Bộ Y tế là cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về An toàn thực phẩm, đồng thời thực hiện chức năng quản lý nhà nước về quản lý thực phẩm chức năng, thuốc điều trị theo phân công.
Về thể chế trong lĩnh vực quản lý thuốc, ông Tuyên cho biết đã có Luật Dược (2006), Quốc hội vừa thông qua Luật Dược sửa đổi (2024 có hiệu lực từ ngày 1/7). Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng được giao nhiệm vụ tham mưu Chính phủ ban hành 1 nghị định và 7 thông tư liên quan. Trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, có Luật An toàn thực phẩm, nghị định hướng dẫn luật…
“Tại sao Việt Nam đã có các văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn của Ban Chỉ đạo quốc gia về An toàn thực phẩm, của cơ quan quản lý chuyên môn, của các Bộ: Y tế, Công Thương, Nông nghiệp và Môi trường… mà vẫn xảy ra các vụ việc như vừa rồi”, Thứ trưởng Bộ Y tế đặt câu hỏi.
Các vụ việc này đã và đang được cơ quan điều tra của Bộ Công an và công an một số tỉnh thụ lý điều tra làm rõ sai phạm theo quy định.
Thứ trưởng Bộ Y tế yêu cầu rà soát lại xem về thể chế có cần sửa đổi, bổ sung nội dung gì để các văn bản chặt chẽ hơn trong quá trình thực hiện.
Báo cáo tại cuộc họp, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược Tạ Mạnh Hùng cho biết, thời gian vừa qua, Bộ Y tế đã phối hợp với các cơ quan chức năng tích cực triển khai nhiều hoạt động trong công tác đấu tranh phòng, chống thuốc giả, thuốc kém chất lượng và đạt được nhiều tiến bộ (tỷ lệ thuốc giả, thuốc kém chất lượng có xu hướng giảm thấp).
Hằng năm, Bộ Y tế (Cục Quản lý Dược, Cục Quản lý Y dược cổ truyền, Thanh tra Bộ) đã xây dựng và triển khai các kế hoạch kiểm tra định kỳ, đột xuất. Cụ thể: Kiểm tra điều kiện kinh doanh, duy trì đáp ứng của các cơ sở sản xuất, kinh doanh, bán buôn bán lẻ thuốc, Bộ Y tế tiến hành kiểm tra định kỳ trên 30% số cơ sở sản xuất, kinh doanh thuốc.
Năm 2024, Cục Quản lý Dược, Cục Quản lý Y dược cổ truyền triển khai 80 đoàn kiểm tra GMP (thực hành sản xuất tốt), tạm dừng hoạt động một phần của 1 cơ sở; 90 đoàn kiểm tra GSP (thực hành tốt bảo quản) tại các cơ sở nhập khẩu. Thanh tra Bộ Y tế đã triển khai 50 đoàn thanh tra về lĩnh vực dược phẩm, mỹ phẩm, dược liệu và vị thuốc y học cổ truyền. Đã ban hành 46 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền phạt là trên 2, 5 tỷ đồng.
Tuy nhiên, các hành vi vi phạm liên quan đến sản xuất, buôn bán thuốc giả vẫn chưa được xử lý triệt để; còn có những vụ việc xảy ra như vụ việc Công an tỉnh Thanh Hóa phát hiện vừa qua.
Về lĩnh vực an toàn thực phẩm, ông Nguyễn Hùng Long, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm cho biết, tình trạng thực phẩm giả đang diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng tại Việt Nam trong thời gian gần đây. Hoạt động mua bán, vận chuyển hàng cấm, buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, gian lận thương mại và hàng giả là thực phẩm qua các tuyến biên giới, cửa khẩu đất liền, đường mòn, lối mở biên giới vẫn diễn biến phức tạp.
Theo ông Long, các sản phẩm giả thường được sản xuất tinh vi, khó phân biệt với hàng thật, và chủ yếu được tiêu thụ qua các kênh bán lẻ, mạng xã hội và sàn thương mại điện tử.
Thông qua công tác hậu kiểm về an toàn thực phẩm, hằng năm, Cục An toàn thực phẩm đã phát hiện, xử lý nhiều vụ việc vi phạm về an toàn thực phẩm, trong đó một số vụ việc có dấu hiệu sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, đặc biệt là thực phẩm bảo vệ sức khỏe lưu hành ngoài thị trường khi chưa được công bố, giả nhãn hiệu, giả nguồn gốc, xuất xứ, giả về chất lượng… Cục An toàn thực phẩm đã chuyển cơ quan Cảnh sát điều tra để xem xét, xử lý.
Đáng chú ý, đầu năm 2025 đã có liên tiếp các vụ việc sản xuất, kinh doanh hàng giả với quy mô lớn, mức độ nghiêm trọng được cơ quan công an phát hiện, khởi tố, điển hình như: Vụ việc sản xuất, buôn bán sữa giả, thuốc chữa bệnh giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả, mì chính, hạt nêm, dầu ăn giả với quy mô lớn, trong thời gian dài, gây bức xúc dư luận.
Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên yêu cầu các địa phương thực hiện nghiêm chỉ thị 17 của Ban Bí thư về vấn đề an toàn thực phẩm, siết chặt quản lý về đăng ký, tự công bố, tăng cường hậu kiểm, kiểm tra đột xuất thay vì kiểm tra theo định kỳ, kế hoạch, thông báo trước…
Theo ông Tuyên, cần nâng mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý thực phẩm chức năng, xử phạt thật nặng để có sức răn đe.
Đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao ý thức của người dân trong sử dụng thuốc và thực phẩm an toàn…
