(Thanh tra) - Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, giao quyền phải đi cùng nguồn lực, nhân lực, công cụ, và cả vùng an toàn pháp lý để cán bộ dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung chứ không phải chịu trách nhiệm cá nhân một cách oan uổng.
Quan điểm không để cán bộ chịu trách nhiệm cá nhân một cách oan uổng, được Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ tại nghị trường Quốc hội, chiều 4/11.
Trước khi các đại biểu Quốc hội thảo luận ở Tổ về dự thảo Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm trao đổi, thông tin về một số điểm mới và những định hướng quan trọng trong dự thảo Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.
Luật tốt không phải viết hay, mà phải đi được vào cuộc sống
Theo Tổng Bí thư, đại biểu Quốc hội góp ý vào dự thảo Văn kiện không chỉ là ý kiến góp ý cá nhân, mà là tiếng nói của cử tri, tiếng nói của thực tiễn đời sống, kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh; tiếng nói của những người làm luật.
Ông mong từng ý kiến đóng góp đều đi thẳng vào những vấn đề căn cốt nhất của thể chế và phương thức tổ chức thực thi quyền lực nhà nước.
Gợi mở một số nhóm nội dung để cùng trao đổi, đào sâu, làm rõ thêm, Tổng Bí thư đề cập đầu tiên đến vấn đề thể chế và pháp luật. Theo ông, thực tiễn hiện vẫn còn tình trạng “luật thì đúng mà làm thì khó”, “trên nghị trường thì thông, xuống cơ sở thì vướng”.
Vì vậy, Tổng Bí thư đề nghị đại biểu tập trung nói thật rõ: Vì sao có những đạo luật, nghị định, thông tư ban hành rất công phu, rất dày, nhưng cán bộ cơ sở không dám làm; doanh nghiệp loay hoay, xoay sở; người dân lúng túng, xuôi ngược.
Chỗ nào chồng chéo, chỗ nào cách hiểu khác nhau giữa các bộ, ngành, chỗ nào trao quyền mà lại buộc người ta chịu trách nhiệm vượt quá khả năng kiểm soát của họ?
“Chúng ta phải hướng tới hệ thống pháp luật “dễ nhớ, dễ hiểu, dễ thực hiện”. Câu chữ trong luật phải ngắn gọn, rõ nghĩa, không đánh đố, không để lại khoảng mờ cho sự lạm dụng hay né tránh. Chính sách ban hành ra phải đo được tác động, kiểm soát được rủi ro, đặc biệt là phải tạo thuận lợi chứ không tạo thêm thủ tục. Một đạo luật tốt không phải là đạo luật viết hay, mà là đạo luật đi được vào cuộc sống”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.
Để luật thực sự đi vào cuộc sống, Tổng Bí thư đặt vấn đề, trong văn kiện Đại hội XIV cần bổ sung, điều chỉnh những định hướng gì.
“Chúng ta phải nói thẳng để sửa thẳng”, Tổng Bí thư nói.
Vấn đề nữa được Tổng Bí thư gợi mở là về xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Ông đề nghị đại biểu Quốc hội tập trung vào câu hỏi: Chúng ta đã làm đủ chưa để mỗi quyền lực đều được ràng buộc trong khuôn khổ pháp luật, vận hành đúng thẩm quyền, đúng mục đích, đúng lợi ích của nhân dân chưa? Còn khoảng trống nào khiến người dân thấy “muốn thì được, không muốn thì thôi”? Còn tình trạng nào mà người dân phải “xin” những thứ lẽ ra họ được “hưởng”?
Những câu hỏi trên, theo Tổng Bí thư, nếu chưa có câu trả lời đầy đủ, thì Nhà nước pháp quyền chưa hoàn chỉnh.
“Xây dựng Nhà nước pháp quyền của chúng ta là xây dựng một Nhà nước mạnh nhưng không lạm quyền; có kỷ cương nhưng không xa dân; hành động quyết liệt nhưng vẫn nhân văn, thuyết phục, có đối thoại”, Tổng Bí thư nhấn mạnh và cho rằng, những định hướng như thế cần được làm thật rõ trong văn kiện Đại hội XIV.
Giao quyền không phải là “đẩy việc xuống”, “đẩy rủi ro xuống”
Về phân cấp, phân quyền và tổ chức bộ máy, ông cho rằng, đã có nhiều nghị quyết, nhiều đề án tinh gọn bộ máy, sắp xếp lại đầu mối, đổi mới mô hình chính quyền địa phương.
Song, theo Tổng Bí thư, bây giờ cần phải trả lời cho được hai câu hỏi. Đó là, phân cấp những gì, cho ai, đi liền với điều kiện gì; và cơ chế chịu trách nhiệm, kiểm tra, giám sát sẽ như thế nào.
Đề nghị các đại biểu góp ý thẳng vào nội dung này, Tổng Bí thư nêu, nơi nào cấp dưới có thể quyết nhanh, sát dân hơn cấp trên thì phải mạnh dạn giao quyền, nhưng giao quyền không phải là “đẩy việc xuống”, “đẩy rủi ro xuống”.
“Giao quyền phải đi cùng nguồn lực, nhân lực, công cụ, và cả vùng an toàn pháp lý để cán bộ dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, chứ không phải chịu trách nhiệm cá nhân một cách oan uổng”, theo Tổng Bí thư.
Liên quan tới mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Tổng Bí thư nhấn mạnh đây là nội dung rất mới, rất quan trọng, rất nhạy cảm, liên quan trực tiếp đến đời sống người dân và cán bộ cơ sở.
Ông mong đại biểu cho ý kiến cụ thể mô hình hai cấp phải thiết kế thế nào để dân không bị xa chính quyền, không bị đứt gãy dịch vụ công? “Đừng để tuyên bố tinh gọn bộ máy mà sinh thêm tầng nấc xin- cho ngoài thực tế”, Tổng Bí thư lưu ý.
Điều quan trọng nữa là chính quyền cơ sở phải có quyền gì, phải có nguồn lực nào cho nhiệm vụ kiến tạo phát triển ở cơ sở? Thêm những gì cho hành lang pháp lý cho nhiệm vụ này?
Cùng với đó là mối quan hệ giữa ba cấp chính quyền: Trung ương, tỉnh/thành phố, cơ sở. Ba cấp này, theo Tổng Bí thư, phải là một chỉnh thể vận hành thông suốt, chia sẻ trách nhiệm và hỗ trợ nhau.
“Tuyệt đối không phải ba lớp “chuyền trách nhiệm cho nhau” để Nhân dân chạy vòng quanh”, ông nói và đề nghị, các đại biểu Quốc hội đi cơ sở rất nhiều, xin góp ý thật kỹ cho những chỗ này.
Tổng Bí thư Tô Lâm cũng gợi mở các vấn đề về mối quan hệ gắn bó hữu cơ giữa Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và Nhân dân; vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng trong hệ thống pháp luật và trong điều hành thực tiễn, để các đại biểu trao đổi.
Ông mong các đại biểu góp ý thêm cơ chế nào để Đảng lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện nhưng không làm thay, không bao biện, không buông lỏng; Chính phủ quản lý, điều hành theo pháp luật, dám chịu trách nhiệm cá nhân; Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị- xã hội thực sự trở thành cầu nối tin cậy giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân.
Người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà là chủ thể tham gia, giám sát, phản biện, đồng hành.
“Nếu nói “lấy dân làm trung tâm” thì phải thiết kế cơ chế để dân có tiếng nói thực chất, có quyền giám sát thực chất, có cơ hội tham gia thực chất vào các vấn đề”, Tổng Bí thư nêu.
Chỉ rõ chỗ nào người dân bức xúc, chỗ nào còn “chạy cơ chế”
Vấn đề nữa, Tổng Bí thư nhấn mạnh, tinh thần đổi mới tư duy, đổi mới cách làm, đổi mới quản trị quốc gia theo phương châm kiến tạo và vì dân.
Theo Tổng Bí thư, mô hình quản trị quốc gia trong giai đoạn tới là quản trị dựa trên pháp luật minh bạch, dữ liệu tin cậy, hạ tầng số hiện đại, bộ máy tinh gọn, cán bộ liêm chính, kỷ cương đi đôi với phục vụ. “Quản trị như vậy là quản trị kiến tạo phát triển, không phải quản trị xin-cho”, Tổng Bí thư nêu.
Ông đề nghị các đại biểu Quốc hội đóng góp bằng những ví dụ cụ thể từ ngành, địa phương, lĩnh vực mình phụ trách.
“Chỗ nào còn thủ tục rườm rà làm doanh nghiệp nản lòng; chỗ nào người dân bức xúc vì đi lại nhiều lần mà không giải quyết được việc; chỗ nào còn “chạy cơ chế”, ông nêu vấn đề và cho rằng, có nhìn thẳng thì mới sửa được những tồn tại, hạn chế đó.
Về những điểm mới, điểm đột phá, Tổng Bí thư cho biết, Tiểu ban Văn kiện đã nêu 18 điểm mới, những định hướng được coi là đột phá.
Không nhắc lại từng điểm này, Tổng Bí thư đề nghị các đại biểu Quốc hội giúp trả lời hai câu hỏi rất quan trọng.
Một là, 18 điểm mới ấy đã đủ tầm chưa? Có điểm nào còn đang ở mức “chủ trương”, “định hướng”, “sẽ nghiên cứu”, trong khi xã hội đang đòi hỏi câu trả lời cụ thể, lộ trình rõ ràng, trách nhiệm rõ người?
Câu hỏi thứ hai, theo các đại biểu, còn những vấn đề nào chưa được gọi tên đúng mức trong văn kiện? Còn nút thắt nào nếu không tháo bây giờ thì 5 năm tới chúng ta sẽ phải trả giá đắt hơn?
“Xin nói thẳng, nói hết, nói rõ những điểm đó, phát hiện đó”, Tổng Bí thư nêu.
Nhấn mạnh văn kiện Đại hội là văn kiện gốc, Tổng Bí thư nói, chúng ta làm rõ được ngay từ đây thì sau này quá trình thể chế hóa, xây dựng luật, tổ chức thi hành sẽ thuận lợi hơn, thống nhất hơn, đỡ lúng túng hơn.
“Nếu văn kiện còn chung chung, chưa hoàn thiện, thì khi đưa vào luật sẽ sinh ra cách hiểu khác nhau, cách làm khác nhau, thậm chí “vận dụng” theo cách hiểu của cá nhân. Như vậy người chịu thiệt nhất chính là Nhân dân”, theo nhận định của Tổng Bí thư.
Một lần nữa, Tổng Bí thư đề nghị mỗi đại biểu Quốc hội đóng góp với tư cách người đại diện cho Nhân dân, đồng thời cũng với tư cách đảng viên, cán bộ có trải nghiệm thực tiễn sâu sắc. Nói điều mình thật sự thấy, điều mình trăn trở, điều mình dám chịu trách nhiệm.
