Xã Mường Lai là địa phương giàu truyền thống bản sắc văn hóa, lịch sử cách mạng. Đây còn là vùng đất gắn với nền văn hóa sông Chảy, là một trong 3 vùng văn hóa đặc trưng của tỉnh Yên Bái với những truyền thuyết, huyền thoại, trường ca khảm hải, hát coọi, hát khắp, hát lượn phong slư...
Từ xa xưa, trong đời sống văn hóa tâm linh người Tày, xã Mường Lai đã tồn tại nhiều hình thức tín ngưỡng, tôn giáo khác nhau. Theo đó, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên trong mỗi gia đình người Tày là quan trọng nhất. Bên cạnh đó, tín ngưỡng thờ thần cũng rất phổ biến trong mỗi bản làng và được dân làng thực hành tín ngưỡng trong mỗi dịp lễ hội. Đặc biệt là Lễ hội Xo May.
Lễ hội Xo May gắn với Lễ cầu đình Nà Ngàm có ý nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân các dân tộc Mường Lai vào mỗi dịp Tết đến, Xuân về.
Xo May tiếng Tày nghĩa là cầu may. Còn cầu đình là nghi thức thể hiện lối sống cộng đồng cầu mong một năm “mưa thuận gió hòa”, “quốc thái dân an”, mùa mang tươi tốt bội thu.
Lễ hội diễn ra với nhiều hoạt động đặc sắc, hấp dẫn giàu truyền thống, bản sắc văn hóa, lịch sử như: Lễ rước tại đình Nà Ngàm; thi không gian trưng bày, bán các sản phẩm đặc trưng do chính người dân làm ra; thi giã bánh dày, gói bánh chưng của người Tày, thi đan lát; tổ chức các trò chơi dân gian như: đánh quay, vá yến, đi cà kheo…
Đặc biệt, điệu múa Dậm Thuông - điệu múa truyền thống mang tính cộng đồng của người Tày được biểu diễn với trên 200 diễn viên quần chúng tham gia.
Theo quan niệm, điệu múa Dậm Thuông như một hình thức mời thần linh chứng giám vừa để cảm tạ, vừa để cầu xin sự no ấm, may mắn cho một năm mới an lành, mùa màng bội thu, trâu, bò đầy nhà.
Lễ hội Xo May năm nay thu hút hàng nghìn du khách trong huyện tham gia. Qua đó, tạo không khí vui tươi, phấn khởi mừng Đảng, mừng Xuân mới Quý Mão và thúc đẩy thi đua thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ chính trị năm 2023, của địa phương, cũng như trong việc gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Tày tại Lục Yên.
    |
 |
| Màn trình diễn các sắc màu dân tộc |
|
 |
| Múa lân chào mừng Lễ hội Xo May |
|
 |
| Các đại biểu tham quan không gian trưng bày sản phẩm đặc trưng do chính người dân làm ra |
|
 |
| Hội đồng giám khảo chấm điểm các sản phẩm trưng bày của các thôn |
|
 |
| Không gian trưng bày sản phẩm do chính bàn tay bà con nhân dân làm ra |
Một số hình ảnh tại Lễ hội Xo May xã Mường Lai:
|
 |
| Tức kháng - đánh khẳng, trò chơi dân gian thu hút nhiều du khách |
|
 |
| Hội thi gói bánh chưng Tày |
|
 |
| Nấu bánh chưng trong ngày hội |
|
 |
| Bánh dày đã dược bày lên mâm chờ hội đồng chấm điểm |
|
 |
| Chị em trổ tài đan lát, dệt thổ cẩm trong Lễ hội Xo May |
|
 |
| Chị em phụ nữ các thôn, bản tham gia thi đi cà kheo |
|
 |
| Thiếu nữ tham gia trò đi cà kheo trong ngày hội |
|
 |
| Các cô gái Tày với trang phục dân tộc dự lễ hội |
|
 |
| Trên 200 diễn viên quần chúng tham gia điệu múa Dậm Thuông - điệu múa truyền thống mang tính chất cộng đồng của người Tày |