Trong suốt một thời gian dài quản lý hành chính, sổ hộ khẩu giấy được cơ quan công an cấp cho hộ gia đình hoặc cá nhân sau khi đã đăng ký thường trú và có giá trị xác định nơi thường trú của người đó. Sổ hộ khẩu giấy còn được sử dụng phổ biến trong các thủ tục hành chính và giao dịch dân sự như chuyển nhượng quyền sử dụng đất, thủ tục đăng ký kết hôn, khai sinh…

Theo khoản 3, Điều 38 Luật Cư trú năm 2020 có hiệu lực từ ngày 1/7/2021, thì sổ hộ khẩu, sổ tạm trú chỉ sử dụng cho đến hết ngày 31/12/2022. Như vậy, kể từ ngày 1/1/2023, cuốn sổ này sẽ chính thức bị “khai tử” vì hết giá trị sử dụng. Tháng 12/2022 cũng là tháng cuối cùng người dân được sử dụng sổ hộ khẩu giấy.

Sau khi bỏ sổ hộ khẩu giấy, cơ quan hành chính sẽ quản lý dữ liệu cư trú của công dân trên môi trường điện tử và người dân sử dụng căn cước công dân (CCCD) gắn chíp hoặc tài khoản định danh điện tử trong các thủ tục hành chính. Để cụ thể hóa, Nghị định số 59/2022/NĐ-CP của Chính phủ (có hiệu lực từ ngày 20/10/2022) cũng đã quy định rõ người dân có thể sử dụng tài khoản định danh điện tử thay CCCD khi làm thủ tục hành chính nếu có yêu cầu xuất trình thẻ CCCD.

Khi sử dụng CCCD có gắn chíp điện tử, số chứng minh nhân dân (CMND) cũ được lưu trong chíp cũng như trên mã QR in trên bề mặt thẻ, do đó, người dân sử dụng thẻ CCCD gắn chíp không cần phải có giấy xác nhận của công an về tất cả các hồ sơ giấy tờ có liên hệ với số CMND cũ như trước và không còn tốn kém thời gian, chi phí công chứng, chứng thực giấy tờ như trước đây do thẻ được kết nối rộng rãi cho các dịch vụ công. Thẻ CCCD gắn chíp điện tử có thể tích hợp nhiều loại giấy tờ khác nhau như: Giấy phép lái xe; thẻ bảo hiểm y tế; sổ hộ khẩu; tạm trú tạm vắng… Thay vì việc phải mang theo rất nhiều các loại giấy tờ khác nhau thì người dân có thể sử dụng thẻ CCCD gắn chíp để thực hiện các giao dịch.

Khác với thẻ CCCD vật lý, tài khoản định danh điện tử sẽ được xác thực thông tin trên môi trường điện tử. Tài khoản định danh điện tử có thể được hiểu là “ví giấy tờ điện tử” trên môi trường mạng, có thể thay thế CCCD vật lý và các loại giấy tờ mà công dân đăng ký tích hợp hiển thị trên ứng dụng định danh điện tử Quốc gia, như: Giấy phép lái xe, đăng ký xe, thẻ bảo hiểm y tế… Tài khoản định danh điện tử bảo mật thông tin công dân, không thể giả mạo, chính xác do thông tin được xác thực từ cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Đây cũng là dữ liệu gốc được Chính phủ giao cho Bộ Công an quản lý. Do vậy, khi sử dụng tài khoản định danh điện tử để thực hiện các giao dịch trên môi trường mạng sẽ thuận tiện và an toàn, nhất là dịch vụ công trực tuyến.

Để chuẩn bị các điều kiện thực hiện quy định của Luật Cư trú năm 2020 về việc sổ hộ khẩu, sổ tạm trú hết giá trị sử dụng sau ngày 31/12/2022, hiện công an các tỉnh, thành phố trên cả nước đang quyết liệt thực hiện cao điểm “90 ngày đêm” nhằm hoàn thành các chỉ tiêu phục vụ triển khai Luật Cư trú năm 2020 và Đề án 06 của Chính phủ về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số Quốc gia. Trong đó, tập trung thực hiện 5 nội dung chính, gồm: Cấp CCCD; làm sạch dữ liệu dân cư đảm bảo luôn “đúng, đủ, sạch, sống”; tiếp nhận, giải quyết hồ sơ qua dịch vụ công trực tuyến; cấp tài khoản định danh điện tử và tham mưu thực hiện Đề án số 06 của Chính phủ.

Theo Công an tỉnh Hưng Yên, để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của công dân trong thực hiện các thủ tục hành chính và các giao dịch dân sự trong thời đại công nghệ số, góp phần xây dựng Chính phủ điện tử, người dân chưa có CCCD gắn chíp hoặc người dân đã có thẻ CCCD gắn chíp điện tử nhưng chưa có tài khoản định danh điện tử cần sắp xếp thời gian đến các điểm thu nhận CCCD nơi đang cư trú để làm thủ tục cấp CCCD và đăng ký tích hợp các loại giấy tờ vào tài khoản định danh điện tử trong thời gian sớm nhất.

Nếu được cấp phê duyệt tài khoản định danh điện tử, người dân sẽ nhận được tin nhắn gửi đến số điện thoại từ Bộ Công an. Tin nhắn có nội dung: “Cuc Canh sat QLHC ve TTXH thong bao: Ho so dang ky tai khoan dinh danh dien tu cua cong dan da duoc phe duyet. De nghi truy cap ung dung VNeID hoac dia chi https://vneid.gov.vn de kich hoat tai khoan”. Khi đó, người dân tải app VneID từ kho ứng dụng App Store; Google Play, kích hoạt theo hướng dẫn trong tin nhắn để sử dụng tài khoản định danh điện tử của mình.

Quang Đông