Các hố sụt lún “tự nhiên” nằm rải rác trên đất đai canh tác của người dân xã Ninh Dân

Kết quả khảo sát cho thấy hoạt động sụt, lún đất đều xảy ra trên bề mặt địa hình karst bằng phẳng. Phía trên là lớp trầm tích đệ tứ hiện đại bở rời, gắn kết yếu, có độ dày thay đổi từ 2 - 5m. Phía dưới lớp trầm tích đệ tứ là móng đá vôi dạng khối bị nứt nẻ mạnh, chứa nhiều hang hốc karst có kích thước và hình dạng khác nhau và mỏ đá vôi của Cty Sông Thao nằm gọn trong khu vực này.

Theo báo cáo, nguyên nhân chính gây nứt, sụt lún đất ở Ninh Dân là do tồn tại khu vực tự nhiên nhạy cảm với nứt, sụt đất. Hiện tượng nứt, sụt đất xảy ra trên diện rộng không chỉ quanh khu vực khai thác đá vôi của Cty Sông Thao mà còn xảy ra trên các khu vực khác cách xa mỏ đá.

Ngoài nguyên nhân chủ yếu từ kiến tạo địa chất, kết quả khảo sát do Sở Công thương, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng, UBND huyện Thanh Ba và Cty Sông Thao phối hợp tiến hành cũng xác định: Có sự ảnh hưởng của các hoạt động nhân sinh như: Đào ao nuôi cá, khai thác nước ngầm… của các hộ gia đình. Các hoạt động này diễn ra đan xen nhau trong quá trình dài, lặp đi lặp lại hàng ngày gây nên một số biến động bất lợi như: Tạo nên khu vực thoát nước cho dòng chảy ngầm hoạt động liên tục; gây mất nước thường xuyên trong lớp phủ ở độ sâu 15m trở lên; giảm lực liên kết trong lớp đất phủ, gia tăng khả năng tan rã khi gặp nước; gia tăng khả năng xói ngầm trong các hang hốc, khe nứt đá vôi… Những biến động nêu trên làm gia tăng quá trình xói ngầm trong các khe nứt, các hang hốc karst và kéo theo hiện tượng sụt, lún đất ở thời điểm khác nhau khi có biến động đột ngột của nước ngầm, nước mặt, nước ngầm hoặc chấn động lớn (nổ mìn hàng ngày). “Hoạt động của con người đóng vai trò thứ yếu thúc đẩy nhanh sự xuất hiện tai biến sụt, nứt đất”, kết luận chỉ rõ.

Hậu quả của việc nứt, sụt đất do hoạt động karst và tác nhân con người đã làm cho khoảng 50 hộ dân thuộc khu 3, khu 4 xã Ninh Dân bị ảnh hưởng ở mức độ khác nhau. Trong đó có 4 gia đình bị ảnh hưởng nặng nề… 

Tình trạng sụt lún nền, nứt tường nhà, sụt đất ruộng canh tác xảy ra ở Ninh Dân xảy ra từ đầu năm 2009. Nhiều hộ dân sống quanh khu vực mỏ đá đã gửi đơn đến các cơ quan chức năng phản ánh việc Cty Sông Thao nổ mìn phá đá với khối lượng thuốc nổ lớn, từ 930 - 2.000 kg/lần, gây nên sụt lún đất.

Thanh Tùng