(Thanh tra)- Không ruộng vườn, không nghề nghiệp, rồi cơ sở hạ tầng, môi trường sống ngày càng xuống cấp... là hậu quả mà người dân Thọ Sơn, xã Quảng Đông (Quảng Trạch, Quảng Bình) đang phải đối mặt kể từ khi họ nhường đất cho khu kinh tế Hòn La.
Nơi ở mới tệ hơn nơi ở cũ
Để nhường đất cho khu kinh tế Hòn La, năm 2004, 38 hộ dân ở thôn Thọ Sơn di dời đến nơi ở mới. Kể từ đó đến nay, đời sống của những hộ dân được xem là “chấp hành tốt chủ trương, chính sách” này đang phải đối mặt với muôn vàn khó khăn. Cơ sở hạ tầng của khu tái định cư (KTĐC) xuống cấp trầm trọng, người dân thì không kế sinh nhai... Những lời hứa của chính quyền về một cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân Thọ Sơn đã không thành hiện thực.
Ông Trần Ngọc Ki, Trưởng thôn Thọ Sơn cho biết: Cơ sở hạ tầng ở KTĐC chất lượng kém và không đồng bộ. Do không có hệ thống cống thoát nước nên chỉ cần một trận mưa là toàn bộ nhà dân bị ngập tràn nước. Đường sá thì bụi bặm, xói lở tạo nên những ổ trâu, ổ gà gây khó khăn cho việc đi lại. Đặc biệt, đời sống của người dân ở KTĐC ngày càng khó khăn. Vốn là dân nông nghiệp, mặc dù bị lấy đi toàn bộ đất đai sản xuất cũng như vườn tược nhưng mỗi hộ về KTĐC chỉ được cấp 250m2 đất để làm nhà ở. Không được tạo việc làm, đất cấp thì không đủ làm chuồng trại, kiến thiết vườn tược... nên người dân Thọ Sơn đành bó gối ngồi nhìn cuộc sống ngày càng chật vật khó khăn.
Bà Lê Thị Sân (54 tuổi), một người dân KTĐC Thọ Sơn chia sẻ: Toàn bộ nhà cửa cộng với hơn 1ha đất của gia đình được Nhà nước đền bù 130 triệu đồng. Để làm được ngôi nhà mới ở KTĐC, bà phải vay mượn thêm 50 triệu đồng. Không việc làm, cộng với nợ nần, gia đình bà ngày càng bế tắc. “Trước đây họ (chính quyền - PV) nói chúng tôi sẽ được nhận vào làm công nhân trong các nhà máy, xí nghiệp về đóng trên địa bàn, nhưng đến xin việc thì họ chê già không nhận, còn con em chúng tôi họa hằn lắm mới được vài đứa vào làm công nhân”, bà Sân nói.
Theo bà Sân, hiện gia đình bà rất khó khăn không chỉ về kinh tế mà cả chỗ ở. Ngôi nhà hơn 100m2 đang là nơi sinh sống của 4 gia đình, gồm vợ chồng bà, gia đình của 3 người con và 6 đứa cháu nhỏ. “Ngày xưa, khi thằng đầu lập gia đình, vợ chồng tui định làm nhà cho nó ngay trong vườn thì cán bộ xã về ngăn cấm, nói là đất sắp giải tỏa, cứ về KTĐC sẽ được cấp đất. Khi về rồi không thấy cấp, viết đơn mãi cũng không thấy trả lời. Đứa đầu rồi đến đứa thứ 2, thứ 3 lần lượt lập gia đình mà không có đất. Viết đơn mãi thì họ trả lời muốn có đất phải đấu giá chứ bữa ni ai cấp không. Chú xem, ăn còn không đủ lấy tiền mô ra để đấu giá mỗi lô từ 60 - 100 triệu đồng”, bà Sân bức xúc.
Không chỉ bà Sân mà hầu hết những người dân ở Thọ Sơn chúng tôi gặp đều rất bức xúc vì cuộc sống ngày càng tệ đi vì không có việc làm. Bà Lê Thị Hải (47 tuổi) cho biết: Trước đây, người dân Thọ Sơn ngoài việc trồng trọt thì chăn nuôi rất phát triển, nhiều hộ gia đình có từ vài con đến vài chục con bò, hàng chục đàn dê lên đến cả ngàn con. Từ khi về KTĐC đất cấp không đủ làm chuồng trại, bò, dê không có nơi nuôi nhốt nên bị bắt trộm hết. “Ở đây mất nhiều lắm, có nhà mất cả đàn dê, còn bò thì nhà nào cũng mất, có nhà mất đến 5 con. Như nhà tui đây mất 2 con bò, lên báo công an mà họ làm mãi có bắt được ai mô”, bà Hải nói.
Không ruộng vườn, không việc làm người dân Thọ Sơn hàng ngày phải đôn đáo làm thuê, làm mướn khắp vùng. Song, ở vùng này đa số là dân nghèo nên không phải ai cũng tìm được việc làm.
Thiếu sự công bằng
Trưởng thôn Thọ Sơn Trần Ngọc Ki cho rằng, chính quyền đã không công bằng trong công tác giải phóng mặt bằng ở khu kinh tế Hòn La. Những hộ gia đình chấp hành tốt chủ trương chính sách đi trước ở thôn Thọ Sơn nay đang chịu quá nhiều thiệt thòi so với những hộ gia đình đi sau, từ diện tích đất ở đến giá đền bù cũng như các chính sách hỗ trợ khác. Đơn cử, trước đây mỗi hộ dân đến KTĐC chỉ được cấp 250m2 đất để làm nhà ở, thì nay những hộ đi sau được cấp đến 500m2; 1 sào (500m2) đất sản xuất, cộng với hoa màu trước đây chỉ được đền bù 6,4 triệu đồng thì nay lên đến 70 triệu đồng; hay như 1m2 nhà cấp 4 trước đây chỉ 400 ngàn đồng thì nay lên đến 1,4 triệu đồng và... nhiều chính sách ưu đãi khác mà những hộ dân đi trước không được hưởng.
Cùng chung quan điểm với ông Ki, ông Nguyễn Văn Hoàng, Phó Chủ tịch UBND xã Quảng Đông biết thêm: “Trong lúc chờ dự án tạo sinh kế cho dân từ tỉnh và huyện, trước bức xúc của người dân về việc làm, xã cũng đã can thiệp với các doanh nghiệp về đóng trên địa bàn để cho con em vào làm. Nhưng vào được ít bữa là họ tìm cách sa thải để nhận con cháu họ từ nơi khác về”, ông Hoàng khẳng định.
Khi trao đổi những vấn đề này, PV được ông Phan Ngọc Duy, Phó Chủ tịch UBND huyện Quảng Trạch, phụ trách công tác đền bù, giải phóng mặt bằng khu kinh tế Hòn La cho biết: “Những bất cập hiện nay ở KTĐC Thọ Sơn là chưa bàn đến, tất cả đang tập trung cho đền bù, giải phóng mặt bằng cho dự án nhiệt điện Hòn La”.
Theo tìm hiểu của PV, cho đến nay, KTĐC cho hơn 400 hộ dân di dời dành đất cho dự án nhà máy nhiệt điện vẫn chưa được khởi động, trong khi theo tiến độ đến tháng 7/2011 là phải khởi công nhà máy. Không hiểu những hộ dân di dời đến nơi ở mới tới đây sẽ phải xoay sở ra sao khi chưa có cơ sở hạ tầng ban đầu. Và, không biết đến lúc nào bài toán việc làm cho họ mới được bàn đến?
Quảng An
