Những nốt nhạc đầu tiên của bản hùng ca

Nằm bên đại lộ Thăng Long rực rỡ nắng vàng của những ngày tháng 12 lịch sử, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam sừng sững như một đài hoa thép, lưu giữ linh hồn của một dân tộc anh hùng.

Bước qua cánh cổng, khách tham quan như rời bỏ nhịp sống hối hả của thế kỷ 21 để bước vào một "không gian lắng đọng" – nơi mỗi bước chân đều chạm vào những nấc thang của lịch sử.

Tiếng vọng đầu tiên bắt đầu từ sự khiêm nhường. Đó là tiếng xào xạc của lá rừng Trần Hưng Đạo vào buổi chiều đông 22/12/1944. Trong không gian trưng bày về thời kỳ tiền khởi nghĩa, hình ảnh 34 chiến sĩ đầu tiên của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân hiện lên giản dị nhưng uy nghiêm. Những khẩu súng kíp thô sơ, những bộ quần áo chàm sờn cũ chính là những "nốt nhạc" khởi đầu cho bản giao hưởng hùng tráng kéo dài suốt 8 thập kỷ.

Ai có thể ngờ rằng, từ tiếng bước chân hành quân của 34 con người ấy, một quân đội "bách chiến bách thắng" đã ra đời, lần lượt đánh bại những đế quốc sừng sỏ nhất thế giới để viết nên hai chữ "Tự do".

Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân (tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam) được tái hiện bằng hình ảnh 3D một cách chân thực và sống động tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Ảnh: Bảo San

Âm vang từ lòng đất đến bầu trời

Tiếp nối dòng chảy lịch sử, không gian bảo tàng mở ra những chương hồi đầy kịch tính.

Đó là tiếng cuốc, tiếng xẻng "khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt" của chiến dịch Điện Biên Phủ. Những mô hình chiến hào được tái hiện chân thực đến mức khách tham quan như nghe thấy tiếng hò kéo pháo vang động cả núi rừng Tây Bắc.

Tiếng vọng ở đây là sự kiên trì, là ý chí lấy sức người để thắng sức máy, lấy tinh thần sắt đá để vượt qua dây thép gai và hầm ngầm De Castries.

Rồi bản giao hưởng ấy chuyển sang những cung bậc hào hùng, khốc liệt hơn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đó là tiếng gầm vang của dàn xe tăng tiến vào Dinh Độc Lập trưa ngày 30/4/1975 – âm thanh đánh dấu sự toàn thắng của ý chí độc lập, thống nhất. Đó còn là tiếng rít của những chiếc MiG-21, tiếng nổ của pháo cao xạ bảo vệ bầu trời Hà Nội trong 12 ngày đêm khói lửa.

Nhưng có lẽ, tiếng vọng khiến lòng người thổn thức nhất lại đến từ sự tĩnh lặng của những kỷ vật cá nhân. Một chiếc bi đông thủng lỗ chỗ vì mảnh bom, một chiếc khăn tay thêu vội đôi chữ "Hẹn ngày chiến thắng", hay một chiếc ba lô bạc màu nằm im lìm trong tủ kính.

Những kỷ vật ấy không biết nói, nhưng chúng mang theo tiếng vọng của những lời thề, những nỗi nhớ quê hương và cả sự hy sinh thầm lặng của hàng triệu người con đã ngã xuống khi tuổi đời mới đôi mươi.

Sự giao thoa của những tâm hồn tri ân

Sở dĩ tiếng vọng tại bảo tàng vẫn "ngân dài" qua 8 thập kỷ là bởi nó luôn tìm được sự đồng điệu nơi khách tham quan. Bảo tàng giờ đây không còn là một kho chứa hiện vật tĩnh lặng; nó là một thực thể sống động nơi hai thế hệ gặp nhau.

Ta bắt gặp hình ảnh những cựu chiến binh, ngực lấp lánh huân chương, đứng lặng người trước bức ảnh đồng đội. Với họ, mỗi hiện vật tại đây là một phần xương máu, là ký ức về những đêm hành quân không ngủ. Tiếng vọng đối với họ là tiếng gọi của đồng chí, đồng đội – những người đã nằm lại nơi chiến trường xanh thẳm để họ được đứng đây, nhìn đất nước đổi mới từng ngày.

Ở một góc khác, tiếng cười nói giòn tan của các em học sinh, sinh viên mang đến một sắc thái mới cho bản nhạc lịch sử. Các bạn trẻ hôm nay đến bảo tàng không chỉ để "xem lịch sử" mà để "cảm lịch sử". Qua những màn hình tương tác hiện đại, những sơ đồ tác chiến 3D, thế hệ Gen Z đang tìm thấy sự kết nối với cha ông theo cách riêng của mình.

Em Dương San, học sinh lớp 5 tại Hà Nội hào hứng khi được chứng kiến lịch sử của quân đội Việt Nam tại Bảo tàng. Ảnh: B.S

Em Dương San (11 tuổi, học sinh lớp 5 tại Hà Nội), hào hứng chia sẻ: "Ở trường, em đã được học về các vị anh hùng như bác Võ Nguyên Giáp hay anh Kim Đồng, nhưng khi đến đây, em mới thấy mọi thứ thật kỳ diệu. Em thích nhất là khu trưng bày những chiếc máy bay và xe tăng. Nhìn chúng khổng lồ như vậy, em càng khâm phục các bác bộ đội ngày xưa vì đã dũng cảm chiến đấu để chúng em được đi học bình yên như bây giờ. Em tự hứa sẽ học thật giỏi để sau này cũng có thể góp sức bảo vệ đất nước tươi đẹp như các bác đã làm."

Lời chia sẻ ngây thơ nhưng đầy quyết tâm của San chính là minh chứng sống động nhất cho thấy "tiếng vọng hào hùng" của lịch sử đã thực sự chạm đến tâm hồn của thế hệ mầm non. Những bài học trên lớp giờ đây đã trở thành những hình ảnh mắt thấy, tai nghe, giúp lòng tự hào dân tộc nảy mầm một cách tự nhiên và bền vững nhất trong lòng những chủ nhân tương lai của đất nước.

Những hiện vật được trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Ảnh: Bảo San

Tiếng vọng của trách nhiệm và khát vọng

Kỷ niệm 81 năm thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, chúng ta nhìn lại chặng đường từ những "chiến hào" gian khổ đến một bảo tàng "quốc gia" hiện đại như một minh chứng cho sự lớn mạnh của dân tộc. Nhưng tiếng vọng hào hùng không dừng lại ở việc ca ngợi quá khứ. Nó mang theo thông điệp về trách nhiệm trong thời đại mới.

Ngày nay, tiếng vọng ấy đang được viết tiếp bởi những chiến sĩ mũ nồi xanh đi làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình quốc tế, bởi những người lính hải quân đang ngày đêm giữ vững chủ quyền biển đảo, và bởi những chiến sĩ áo xanh tham gia cứu hộ cứu nạn, giúp dân vượt qua thiên tai. Quân đội ta vẫn thế, vẫn mang tinh thần của 34 chiến sĩ năm xưa: Tận trung với Đảng, tận hiếu với dân.

Không gian trưng bày những đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của Quân đội nhân dân Việt Nam trong thời bình. Ảnh: Bảo San

Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam là nơi "đóng gói" dòng thời gian, nhưng đồng thời là nơi khởi nguồn cho những khát vọng mới. Khi bước ra khỏi bảo tàng, nhìn lên lá quốc kỳ tung bay trên đỉnh Cột cờ Hà Nội hay những tòa nhà chọc trời phía xa, khách tham quan sẽ hiểu rằng: Tiếng vọng từ quá khứ chính là động lực để chúng ta vươn mình trong kỷ nguyên mới.

81 năm – một chặng đường không quá dài so với lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, nhưng lại là chương hồi chói lọi nhất về chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam đã thực hiện xuất sắc sứ mệnh của mình: Giữ cho tiếng vọng hào hùng ấy không bị bụi mờ thời gian che khuất.

Tiếng vọng ấy sẽ còn ngân dài, từ thế hệ này sang thế hệ khác, như một lời thề nguyền son sắt với Tổ quốc. Đến với bảo tàng, để lòng mình được rung lên theo những nhịp đập oai hùng của lịch sử, và để tự hứa với lòng mình: Sẽ tiếp nối bản hùng ca ấy bằng trí tuệ, sức trẻ và tình yêu thương vô hạn dành cho mảnh đất hình chữ S này.