Ảnh minh họa (nguồn: internet)

Dưới đỉnh là tỉnh Hải Dương có mức thưởng 624 triệu đồng cho một cá nhân cũng ở doanh nghiệp FDI. Mức thưởng này theo tính toán của doanh nghiệp đủ mua 1 chiếc ô tô Ford hoành tráng. Còn ở Hà Nội, mức thưởng cao nhất là 136 triệu đồng.

Trong cả nước, số lượng người được thưởng ở mức trăm triệu đồng trở lên chỉ đếm chưa hết số đầu ngón tay của một bàn tay. Nhưng số lượng người lao động được thưởng Tết với mức tương đương dăm bát phở  thì lên đến nhiều vạn người! Không phải vì doanh nghiệp xem thường người lao động mà quả thật họ đang gặp khó không lấy đâu ra tiền để thưởng, đành phải lấy thứ sản phẩm “của nhà trồng được” như gạch, quần đùi, hương cúng giỗ... đem thưởng. Đó là những thứ sản phẩm mà trong năm qua doanh nghiệp không bán được, đây cũng là một cách “tự tiêu thụ”. Nghe câu chuyện thì buồn cho người lao động, nhưng tìm hiểu kỹ thì chúng ta nên chia sẻ với doanh nghiệp bởi trong bối cảnh khó khăn chung mà năng lực quả trị của doanh nghiệp kém thì hiệu quả sản xuất kém là điều hiển nhiên.

Nhiều người xót xa khi nghe ông chủ một doanh nghiệp nói: Thưởng tết 100 nghìn đồng/người và mỗi loại hương (sản phẩm chủ đạo của Cty), mỗi bó cho mỗi người. Tết nhà nào mà chả thắp hương. Sự thật đúng như ông chủ nói. Nhưng do quan niệm về văn hóa, phong tục của người Việt nên chuyện thưởng Tết bằng hương người ta rất ái ngại. Tuy đó cũng là sản phẩm “cây nhà lá vườn”. Nổi da gà hơn, khi nghe tin ở bên Trung Quốc, một Cty tặng quà Tết cho công nhân bằng “một chiếc quan tài”. Tất nhiên không một ai mong muốn dùng thứ hàng Tết đấy cho mình và gia đình, dù hàng có chất lượng đến mấy.

Câu chuyện thưởng Tết bằng 70 cái quần đùi của một Cty ở Hà Nội cũng thật hài hước. Người lao động nói với nhau: Năm Thân, cái năm con khỉ chắc là El Nino nắng nóng kéo dài, sếp đã lo thời trang cho chúng mình. Một doanh nghiệp khác, thưởng Tết bằng 30 bịch giấy vệ sinh. Người lao động chua chát: Lương thấp, thưởng Tết không có, thì có gì ăn nhiều để dùng hết đống giấy vệ sinh này? Và, còn nhiều câu chuyện cười ra nước mắt, tê tái với phận nghèo của người lao động.

Nhiều khu công nghiệp ở miền Nam, miền Trung nơi có hàng chục vạn công nhân làm việc trong các khu công nghiệp, khu chế xuất đang nóng lên về chuyện thưởng Tết. Trong một năm làm việc, khoản tiền thưởng Tết là để họ mua sắm quà Tết hoặc lộ phí về quê. Nhiều ông chủ tặng quà bằng vé xe, có nghĩa là đưa đi đón về miễn phí, với hy vọng ra Tết khắc phục được tình trạng hẫng hụt công nhân như nhiều năm trước. Cũng có nhiều người chờ nhận xong tháng lương thứ 13 thưởng Tết xem như là “trận đánh cuối cùng” rút khỏi doanh nghiệp để đi tìm một chỗ làm mới khả dĩ hơn.

Năm nay, mức thưởng Tết nhìn chung cao hơn năm 2015. Phần đa người lao động được thưởng 1 tháng lương. Có doanh nghiệp khá được 2 - 3 tháng. Nhóm có mức thưởng cao nhất thuộc về khối doanh nghiệp FDI, tiếp theo là nhóm Cty TNHH MTV do Nhà nước nắm quyền chi phối. Yếu nhất vẫn là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa do nhiều Cty không có nguyên liệu sản xuất hoặc sản xuất ra không bán được hàng.

Một tháng lương thưởng Tết hoặc một túi quà Tết có giá trị luôn luôn là nguồn động viên lớn đối với người lao động. Nó vừa là giá trị vật chất, giá trị tinh thần vừa là nét văn hóa ứng xử của người Việt về “của cho và cách cho”. Đây cũng là lý do câu chuyện thưởng Tết được bàn tán nhiều.

Thế Lữ