TAND TP Hà Nội xét xử 54 bị cáo trong vụ án "chuyến bay giải cứu". Ảnh: https://thanhnien.vn/

Câu hỏi là: Gương tốt đang ở đâu? Phải chăng hiện nay cái xấu còn hiện diện rất nhiều? Và, nếu thực trạng đời sống đúng như vậy, thì xã hội có nên cảnh báo tới một tình trạng hiểm nguy? Truyền thông cần nhận rõ và cân bằng điều này, đưa tin về việc xấu để cảnh báo, nhưng cũng cần nhiều gương tốt để mọi người noi gương học tập.

Một thái độ ứng xử khôn ngoan bấy lâu của người đời: Tách biệt thiện ác, tốt xấu. Chơi với người tốt, xa lánh kẻ xấu. Nhưng cái ác thường mưu mô, lại rất dễ trà trộn. Tách bạch là gì nếu không hiểu rõ? Loại trừ là gì nếu không biết tỉnh táo đúng sai?

Lòng tốt dễ bị quên, làm người tốt đôi khi bực bội. Bực bội đó đã chứa đựng tính xấu. Cái tốt khó học bởi cái xấu len vào. Nó bắt nguồn từ lòng tham, sự ích kỉ, ghen ghét và cả đố kị. Bởi vậy trong con người tốt xấu là hai mặt làm nên họ, luôn mâu thuẫn nhưng chẳng triệt tiêu bao giờ. Cái xấu ẩn nấp nhưng có thể trỗi dậy vượt qua mọi điều tốt tích tụ bấy lâu. Khi đó, có một thái độ ứng xử đáng trách của người đời là: Người ta gần như không bao giờ chịu nhìn ra những điều tốt ở con người. Với cá nhân, đôi khi chỉ một hành vi xấu thì bao nhiêu hành động tốt trước đó đã bị cái xấu từ hành vi kia vượt qua. Người ta sẽ quy chụp, dán nhãn cho cá nhân đó là xấu.

Để ngăn chặn cái xấu, nước nào cũng có vũ trang, tòa án, quân đội và trại cải tạo. Cách đây hơn 10 năm, ở TP Đà Nẵng, một “sáng kiến” được đưa ra là cấp kinh phí “dưỡng liêm” cho những cán bộ công an để họ tránh cái xấu. Sáng kiến này đón nhận rất nhiều luồng dư luận, cả khen và chê. Nhưng qua đó cũng cho thấy, cái xấu còn nhiều, lại tinh vi và xảo quyệt, nên mới hiện diện và trà trộn vào cả nơi người chống nó, làm họ hụt hơi. Vậy nên mới đặt lại cách làm đã có từ thời phong kiến là “dưỡng liêm”. Rõ ràng đang tồn tại một cuộc loại trừ tốt xấu dai dẳng và khốc liệt, chưa biết khi nào chấm dứt.

Có một thứ để dung hòa cái xấu là trái tim và đạo đức con người, vì chúng biết bao dung. Tuy nhiên, nó không có sẵn. Bởi muốn bao dung cần phải học, phải tôi luyện. Một số vụ giết người những năm gần đây, sau những gì nhìn thấy bề ngoài, ban đầu đâu phải hung thủ toàn là người ác. Vì không tỉnh táo, phần tốt trong họ đã bị cái xấu lấn át, lu mờ lý trí. Cần có thái độ minh mẫn nhìn nhận tốt và xấu. Càng không nên kích động bạo lực nơi cái xấu. Nhìn kẻ xấu cũng cần có thái độ bao dung, vị tha, để định hướng họ tìm đường về cái tốt. Bao dung không phải là yếu hèn, cũng không phải là dửng dưng trước tội ác, mà là hiểu biết, một thái độ ứng xử, tỉnh táo đương đầu hay sẵn sàng đón nhận.

Cuộc sống mọi tồn tại đều có lý, không ai hoàn toàn tốt cũng chẳng có người sinh ra đã xấu. Xấu tốt là con người tạo ra. Sẽ rất nguy hiểm nếu chủ quan áp đặt và đánh đồng tốt xấu. Trong lúc còn trắng đen, cuộc thanh lọc giữa tốt và xấu cũng là điều cần thiết. Qua đó tìm xu hướng tốt và những biến đổi xấu.

Ngày nay, có những điều xấu rõ ràng và nhiễm tập tràn lan như ma túy, bạo lực, buôn bán phụ nữ, bạo hành trẻ em, lối sống hưởng thụ, thác loạn… Làm ngơ không phải ứng xử thích hợp. Có những hoàn cảnh cần phải công kích, tố cáo. Nhưng phải khôn ngoan tránh những quyết định mù mờ, thiếu dữ kiện. Đặc biệt phải biết tránh hàm oan cái tốt, trong khi cái xấu vẫn lẩn trốn hay nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật, mà không hề bị loại bỏ.