Động đất, sóng thần thường khó dự đoán trước

Chu kỳ 20-30 năm có thể xảy ra động đất trên 6 độ richter

Sau thảm họa động đất, sóng thần ở Nhật Bản, động đất đã trở thành nỗi lo thường trực của người dân VN. Trao đổi với báo chí, Tiến sỹ Lê Huy Minh, Giám đốc Trung tâm báo tin động đất và cảnh báo sóng thần (Viện Vật lý địa cầu) cho hay, sở dĩ vừa qua liên tục xảy ra động đất là vì VN còn các hệ thống đứt gãy hoạt động phức tạp như: đứt gãy Lai Châu - Điện Biên, đứt gãy Sông Mã, đứt gãy Sơn La, đới đứt gãy Sông Hồng, đứt gãy Sông Cả, đứt gãy kinh tuyến 109-110o…

Nghiên cứu lịch sử động đất cũng cho thấy, ở VN, số liệu thống kê cũng cho thấy, cứ 20- 30 năm lại xuất hiện động đất trên 6 độ richter. Cụ thể, năm 1923 động đất mạnh 6,1  độ richter ở ngoài khơi Vũng Tàu - Phan Thiết, năm 1935 động đất mạnh 6,5 độ richter ở đới đứt gãy sông Mã và năm 1983 động đất mạnh 6,8 độ richter ở Tuần Giáo, Điện Biên.   

Dù vậy, Giáo sư Nguyễn Tình Xuyên, nguyên Phó Viện trưởng Viện Vật lý Địa cầu, Viện KH-CN VN cũng đặt ra giả thiết, trục trái đất bị thay đổi từ thảm họa động đất tại Nhật Bản ngày 11/3, có thể làm thay đổi trạng thái trong lòng đất. “Vì thế, ít nhiều nó sẽ tác động gián tiếp đến những trận động đất khác. Có thể một chu kỳ động đất mới đã bắt đầu”, GS. Xuyên nhận định.

Về nguy cơ sóng thần, theo các kết quả nghiên cứu đã được thực hiện tại Viện Vật lý địa cầu, các vùng nguồn động đất ở khu vực biển Đông và lân cận có thể gây nên sóng thần ảnh hưởng tới vùng bờ biển VN như: Riukiu – Đài Loan; đới hút chìm Manila; Biển Sulu; Biển Celebes; vùng Biển Ban Đa; Bắc Biển Đông; Palawan và Tây Biển Đông.

Theo tính toán của Bộ TNMT nếu khu vực rãnh nước sâu Manila xảy ra động đất cường độ 8,3 độ richter thì có thể tạo nên sóng thần cao 6,2 m ở Quảng Ngãi và 2,1 mét ở Nha Trang.  

Xuất hiện nhiều hiện tượng lạ

Ngày 4/5, tại huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng, khu vực giao nhau giữa đường Hai Bà Trưng và Nguyễn Văn Trỗi xuất hiện một vết nứt rộng 10cm dài khoảng 500m, kéo theo hàng loạt nhà dân bị xé nền, nứt tường, có nhà còn bị sập. Đáng chú ý, Lâm Đồng là địa bàn ít chịu tác động của núi lửa và động đất. Rất nhiều người dân đã hoảng loạn trước hiện tượng này.

PGS. TS Nguyễn Hồng Phương, Phó giám đốc Trung tâm Báo tin động đất và cảnh báo sóng thần, cho rằng, nhiều khả năng đây là hiện tượng địa chất thủy văn liên quan đến hoạt động khai thác nước ngầm quá mức, không liên quan đến động đất và núi lửa. Dù vậy, không loại trừ là hoạt động địa chất bởi khu vực bị nứt ở thị trấn Di Linh (huyện Di Linh) nằm trong đới ảnh hưởng của đứt gãy Bảo Lâm - Tân Hiệp. Đứt gãy Bảo Lâm - Tam Hiệp là đứt gãy vuông góc với hai đới đứt gãy lớn Đa Nhim - Biên Hòa và Tuy Hòa - Biên Hòa. Đây là hai đứt gãy lớn nhất đi qua địa bàn tỉnh Lâm Đồng và có nguy cơ xảy ra động đất lớn nhất đến 5,5 độ richter.  

Một hiện tượng khác, cũng đáng lo ngại không kém là phun bùn tại Ninh Thuận, nơi được chọn để xây nhà máy điện hạt nhân. Trước đó, vào đầu tháng 2, xã Lợi Hải (huyện Thuận Bắc, tỉnh Ninh Thuận) xuất hiện 4 ụ đất lạ liên tục đùn bùn lên. Điểm phun trào lớn nhất đường kính khoảng 2m2 và nhỏ nhất khoảng 1m2.

Về vấn đề này, Tiến sỹ Doãn Đình Lâm, Trưởng phòng Trầm tích (Viện Địa chất, Viện Khoa học - Công nghệ VN) cho biết, đây là hiện tượng địa chất bình thường, liên quan đến hoạt động của các túi khí dưới lòng đất. Những điểm có bùn phun trào nằm trong khu vực có liên quan đến hoạt động nhiệt độ ở sâu trong lòng đất. Thông thường, ở dưới lòng đất thường có các tích tụ khí. Các túi khí này lớn dần và khi tầng chắn yếu đi thì các túi khí này có thể trồi lên trên. Trên đường đi, nếu nó gặp tầng bùn đất nhão (natri cacbonat) thì nó sẽ đưa cả tầng đất nhão đó lên trên mặt đất.

Theo Tiến sỹ Lê Huy Minh, các hiện tượng trên ít nhiều đều liên quan tới hoạt động địa chất, hoạt động của các đới đứt gãy. Những hiện tượng này cho thấy vỏ trái đất ở khu vực VN không hoàn toàn bình ổn, động đất cần được theo dõi. Theo chu kỳ, VN có thể sẽ hứng chịu nhiều động đất, dư chấn động đất và sóng thần lớn trong thời gian tới.

Trọng Tài