Thế rồi, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương tìm mọi cách sửa luật gần như thường xuyên, nhiều văn bản, chính sách, chế độ, hướng dẫn, rút kinh nghiệm, mở hướng... ra đời. Quyền lợi của người dân được khẳng định, quyền lợi của người trực tiếp hướng dẫn, thanh tra, kiểm tra, xác minh cũng phải có.

Rồi thời gian, thời hiệu, trách nhiệm của từng phía được xác định, ngày càng cụ thể…Đơn thư khiếu tố nhờ thế giảm dần vì trách nhiệm của nơi phát sinh đơn thư được làm rõ. Nơi đó, trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan, đơn vị “được chỉ ra” và yêu cầu phải chỉnh sửa, phải trả lời công luận, phải được công khai chất vấn…

Trách nhiệm càng cao càng phải tập trung giải quyết các đơn thư tồn đọng vì dân. 518 đơn thư (và có thể có địa phương còn giấu) được tổng hợp báo cáo, xử lý quyết liệt và giải quyết xong về cơ bản, là một thắng lợi vượt bậc của ngành Thanh tra. Bộ nào, tỉnh nào cũng cố gắng hoàn thành gấp theo các chỉ đạo nhất quán. Riêng 70% đơn thư tồn đọng thuộc về khiếu tố liên quan đến đất đai cũng nhờ thế giảm dần.

Tuy nhiên, để giải quyết dứt điểm nó phải song song với việc hoàn chỉnh giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) trong năm 2013 như lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường hứa trước Quốc hội là cực kỳ khó khăn, không khác gì thay đổi cả một nền hành chính.

Việc cấp sổ đỏ trì trệ, “hành dân” từ nhiều năm nay. Nó không khác gì kiểu cấp sổ gạo thời bao cấp. Nó tượng trưng cho “một loại quyền lực” của chính quyền cấp cơ sở, nắm trong tay đất cát, phân phối, xin cho, biến hóa, chứa đầy kiểu cách tham nhũng, hành dân... Từ cách đo đạc, tùy tiện, biểu mẫu thay đổi xoành xoạch, đến cách ký tá, đủ loại giấy tờ phát sinh, đòi hỏi không cần thiết chủ yếu để làm dân nản khi xin cấp sổ đỏ… Đến nỗi, có vị bộ trưởng phải than trước Quốc hội: Họ đòi hỏi nhiều thứ giấy, nhiều chứng nhận vô lý, nhiêu khê, nên tôi mua nhà ở mười mấy năm mà có làm sổ đỏ đâu? Có cán bộ cao cấp thì khẳng định: Tôi, vợ tôi đi làm sổ đỏ mãi không được, nhưng nhân viên của tôi làm kiểu gì mà xong liền…

Hỏi kỹ thì ra: Ông nhân viên đã “chạy tiền” theo con đường “cò quắm” cho thủ trưởng và được khen? Nhiều người cũng đi theo con đường đó cho được việc, lúc cần mua bán. Nhưng, đại đa số nhân dân lao động, thầy giáo, trí thức, nông dân thì không chịu. Lý luận của họ rất minh bạch, kiểu truyền thống: Đất đai cha ông mình ở hàng đời, nếu mua bán đã có giấy tờ viết tay, không tranh chấp, cớ gì phải mất nhiều tiền làm sổ đỏ? Có nơi cả làng, chưa ai có sổ đỏ!

Các biểu dương thành tựu, công năng “hành chính một cửa” đang bị biến tướng tại nhiều địa phương vì không ai kiểm tra, kiểm soát. Việc “hành dân” đã được triển khai “nhuần nhuyễn” bằng các công năng của điện thoại di động, máy tính, máy chụp, camera theo dõi, xếp thứ tự, lấy số…Các thành tích, các “báo cáo ảo” ấy rất nên được thanh tra, kiểm tra kỹ, không báo trước, kể cả các quận, huyện của TP Hà Nội, phải lôi ra ánh sáng ít nhất là vài chục vụ việc ở mỗi tỉnh, mỗi quận, huyện thì mới mong thanh lọc được bộ máy “hành dân” khi làm sổ đỏ! Họ đã tự tạo ra những quy định trái luật, từ việc kê khai, công chứng, xác nhận, đến việc nộp thuế…

Hiện có nơi đã báo cáo: Hoàn thành chỉ tiêu, kế hoạch, trong khi dân nhiều nhà chưa có sổ đỏ? Khi được hỏi rõ, người ta đã trả lời tỉnh bơ: Do dân chưa có hợp đồng mua bán, dù đã ăn ở, sử dụng không có tranh chấp hàng chục năm nay? Vậy là, các cấp đã không tạo điều kiện, gây khó cho dân, pháp luật một đằng, quy định một nẻo. Và, có nơi không giao định mức cho cấp ủy, chính quyền, cho cán bộ chức năng như ngành Thanh tra đã làm với đơn thư tồn đọng, không xúm vào cùng giải quyết, cùng gỡ rối thì vĩnh viễn tồn đọng vẫn là tồn đọng!

Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thấy rất rõ việc hoàn thành chỉ tiêu định mức và lời hứa làm xong sổ đỏ năm nay, với bộ máy hành chính, cồng kềnh, kém hiệu quả, nhiều tiêu cực ở nhiều địa phương nên đã tập trung kiểm tra, tổng hợp số liệu… Nhưng, xin nhắc rằng, điều này, khi phát hiện đơn thư tồn đọng nhiều, Thanh tra Nhà nước (nay là Thanh tra Chính phủ) cũng đã tập trung làm rầm rộ gần 20 năm, nhưng đâu lại vào đó. Báo cáo thành tích thì năm nào cũng có, nhưng đơn thư tồn đọng thì...

Chỉ có khi giao việc cụ thể, thành chỉ tiêu pháp lệnh, việc này, số đơn thư tồn đọng này là của huyện này, tỉnh này thì ai nấy đều phải lo cùng dân, bàn với dân, họp cùng dân, giống như làm “chứng minh thư nhân dân” thì mới xong được!

Nếu còn “vòi vĩnh”, nhũng nhiễu thì không bao giờ 300.000 hộ ở TP Hồ Chí Minh, 325.000 hộ ở Nghệ An, 104.000 hộ ở Hải Phòng…làm xong sổ đỏ trong năm nay, kể cả TP Hà Nội. Và, cả nước còn 3,7 triệu sổ đỏ chưa cấp, nếu không có sự đầu tư và giải pháp tối ưu thì 5 năm, 10 năm nữa, Nhà nước vẫn còn phải luôn miệng kêu khổ vì… sự tồn đọng lạ lùng của một kiểu tư duy bao cấp!

Hoàng Trí